لوکاشنکو نجات‌بخش پوتین خواهد شد؟

فرمانده گروه شمالی ارتش اوکراین اعلام کرد، اوکراین در حال استقرار نیرو و تسلیحات بیشتر به منظور تقویت و تحکیم مرز خود با بلاروس است. سرگئی نایف، فرمانده گروه شمالی ارتش اوکراین در پستی در کانال تلگرام خود نوشت: به دنبال تحولات پیش آمده اخیر پیرامون نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا، تصمیم گرفته شد تا مرز شمالی کشورمان با استقرار نیرو و تسلیحات بیشتر تقویت و تحکیم شود. او نوشت که تقویت مرز شمالی چندین ماه است که در حال انجام است. موانع ضد تانک در حال نصب، میدان‌های مین در حال شکل‌گیری و کل خط دفاعی در حال تقویت است. به تازگی از جانب اوکراین ادعاهائی مبنی بر احتمال انجام یک حمله تروریستی از مرز بلاروس به نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا مطرح شده است.

چرا بلاروس متحد روسیه است؟

بلاروس از جمله سرزمین هائی است که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به یک کشور مستقل تبدیل شد و از آن زمان تاکنون روابط اقتصادی و سیاسی نزدیکی با روسیه دارد. در جریان بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴، بلاروس به عنوان میانجی عمل کرد و موضعی بی‌طرف در قبال الحاق کریمه به روسیه اتخاذ کرد، اما بحران سیاسی ۲۰۲۰ در بلاروس وابستگی الکساندر لوکاشنکو به کرملین را افزایش داد و او را به متحد مهم روسیه در تهاجم فوریه ۲۰۲۲ به اوکراین تبدیل کرد. انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ بلاروس منجر به یک بحران سیاسی بزرگ در این کشور شد. مخالفان لوکاشنکو که پیروز این انتخابات بود معتقد بودند برگزاری زود هنگام انتخابات در کشور به این منظور بوده است تا در انتخابات به نفع لوکاشنکو دستکاری شود.

مخالفان لوکاشنکو، که از اسوتلانا تیخانوفسکایا رقیب وی حمایت می‌کردند، در نهم اوت ۲۰۲۰ به خیابان‌ها آمدند و خواستار شمارش آرا زیر نظر یک نهاد مستقل شدند. اوضاع به آرامی پیش نرفت چرا که دولت لوکاشنکو تصمیم گرفت جو امنیتی را تشدید کند. مخالفان برای چند هفته به خیابان‌های شهر‌های مختلف بلاروس، از جمله پایتخت این کشور آمدند، اما با سرکوب دولتی و بازداشت‌های گسترده روبرو شدند. در این بین روسیه اعلام کرد که آماده اعزام نیرو برای حمایت از سرکوب مخالفان است. در نهایت، هیچ نیروی روسی درگیر نشد، اما این پیشنهاد تا حدودی در سرکوب قیام نقش داشت. علاوه بر این در حالی که بلاروس از جانب غرب تحت تحریم‌های شدید قرار گرفته بود روسیه دو وام به ارزش ۵۰۰ میلیون دلار و یک و نیم میلیارد دلار به مینسک داد. کمک هائی که در خنثی شدن طرح‌های تحریمی اروپا علیه این کشور نقش بسزائی داشت. البته این اولین باری نبود که پوتین از لوکاشنکو حمایت می‌کرد. لوکاشنکو، در تمام طول ۲۸ سال حکومت خود بر بلاروس پیوسته مورد حمایت پوتین بوده است.

حتی قبل از به قدرت رسیدن پوتین، لوکاشنکو با بوریس یلتسین روابط حسنه‌ای داشت به نحوی که این دو در سال ۱۹۹۶ توافقنامه‌ای را برای ادغام به عنوان «دولت اتحادیه» امضا کردند که این توافق پس از سال‌ها تعویق و مذاکره، سرانجام در نوامبر ۲۰۲۱ به مورد اجرا گذاشته شد و این دو دولت ۲۸ برنامه را امضا کردند تا در زمینه‌های مختلف به همکاری با یکدیگر بپردازند.

نقش بلاروس در جنگ اوکراین

مقامات دفاعی ایالات متحده بار‌ها گفته اند که هیچ مدرکی دال بر پیوستن نیرو‌های بلاروس به تهاجم پوتین ندیده اند، اما بلاروس در طول این جنگ اقداماتی انجام داده است که عملا در اردوگاه روسیه قرار گرفته است. در طول زمستان پیش از حمله روسیه به اوکراین، بیش از ۳۰۰۰۰ سرباز روسی تحت عنوان تمرینات آموزشی مشترک به بلاروس اعزام شدند. روسیه مدعی شده بود که این نیرو‌ها پس از پایان رزمایش در اواخر فوریه به کشورشان باز خواهند گشت، اما این نیرو‌ها در ۲۴ فوریه به اوکراین حمله کردند. این نیرو‌ها در امتداد سمت غربی رودخانه دنیپر به چرنیهف، شهر کوچکی در شمال شرقی کییف حمله ور شدند. علاوه بر این بلاروس در طول جنگ اوکراین به برخی از زخمی‌های ارتش روسیه خدمات داده و آن‌ها را بیمارستان‌های خود پذیرا شده است. بنا به ادعای پنتاگون موشک‌هایی نیز از جانب روسیه و از داخل خاک بلاروس به سمت اوکراین شلیک شده‌است.

چشم انداز آینده

روسیه در ابتدای جنگ از بلاروس به عنوان مدخل ورود به اوکراین استفاده کرد. از آن زمان، روسیه به آموزش نیرو‌های نظامی در بلاروس، مانور‌های مشترک با ارتش بلاروس و شلیک موشک از این کشور به سمت اوکراین به عنوان بخشی از موج حملات موشکی به زیرساخت‌ها و شبکه‌های انرژی اوکراین پرداخته است.

با وجود همه این‌ها اینطور به نظر می‌رسد که نقش بلاروس در جنگ اوکراین از این حد فراتر نرود. بعید است لوکاشنکو در حال حاضر نیرو به اوکراین بفرستد، چراکه مردم بلاروس به شدت با این اقدام مخالف هستند و چنین تصمیمی موجب می‌شود عدم محبوبیت او در بین مردم کشورش بیشتر شود. نظرسنجی Chatham House در ماه اوت نشان داد که بیش از ۹۰ درصد مردم بلاروس مخالف پیوستن به جنگ به نفع روسیه هستند. حدود ۲۷ درصد در این نظرسنجی از بی طرفی کامل در جنگ حمایت کردند؛ بنابراین ارتش بلاروس اگر روزی تصمیم به جنگ با اوکراین را بگیرد باید اول با مردم خود رودررو شود.

همچنین بعید است که بلاروس بتواند جریان جنگ را به نفع روسیه تغییر دهد. این کشور به عنوان کشوری بسیار کوچکتر از اوکراین و روسیه، تنها حدود ده هزار سرباز دارد. چنین قدرتی هیچگاه نمی‌تواند منشا اثر در ترتیبات موجود در جنگ بین اوکراین و روسیه شود.