استفاده از فیلتر ND تدریجی برای عکاسی منظره

بیشتر عکس‌هایی که در طول روز می‌گیریم، دارای کنتراست شدیدی بین نور آسمان و جزئیات موجود بر روی زمین است و همین موضوع یکی از دلایلی است که عکاسی در غروب یا طلوع را برای ما لذت‌بخش‌تر می‌کند. چون در این شرایط می‌توانیم جزئیات بیشتری را در آسمانی که از تاریکی آن کاسته شده ثبت کنیم. در این مقاله می‌خواهیم راه بسیار جذاب‌تری را برایتان توضیح دهیم. استفاده از ابزاری که می‌تواند آسمان را برایتان تاریک‌تر کند تا بتوانید محدوده نور بیشتری را در عکس‌هایتان ثبت کنید. با فیلتر ND تدریجی آشنا شوید.

فیلتر ND تدریجی چیست؟

فیلتر ND تدریجی در واقع یک شیشه دودی است که یک سمت آن تاریک‌تر از سمت دیگر آن است. یعنی یک شیشه که تقریباً به دو قسمت تقسیم شده و یک بخش آن تاریک و بخش دیگر آن کاملاً شفاف و شیشه‌ای است. عبارت Neutral Density که به طور مخفف ND نامیده می‌شود اشاره به خنثی بودن رنگ بخش تاریک فیلتر دارد. یعنی بخش تاریک این فیلتر کاملاً تنالیته خاکستری خنثی دارد و هیچ رنگی را روی تصویر اضافه نمی‌کند. بلکه صرفاً آن را تاریک‌تر می‌کند. اما عبارت تدریجی یا Graduated به این معنی است که تمام سطح این فیلتر یکدست نیست و به صورت تدریجی از خاکستری به شفاف می‌رسد.

روش استفاده از آن هم به این شیوه است که قسمت تاریک‌تر معمولاً رو به بالا و روی آسمان قرار می‌گیرد تا آسمان را (و هر آنچه در بالای کادر از آسمان نور می‌گیرد) تاریک‌تر کند. به این ترتیب شما می‌توانید کنتراست بین قسمت‌های روشن و تیره را کاهش دهید و داینامیک رنج عکستان افزایش پیدا می‌کند.

فیلتر ND تدریجی جزو فیلتر‌هایی است که تخت هستند. یعنی می‌توانید همان‌طور که روی لنز بسته شده است آن را جابجا کرده و قسمت تاریک آن را رو به بالا و دقیقاً روی خطی که می‌خواهید قرار دهید. بنابراین باید حتماً دوربین عکاسی خود را روی سه پایه قرار داده و مطمئن شوید که در هنگام عکاسی، دوربین حرکت نمی‌کند.

چه وقتی از فیلتر‌های ND تدریجی استفاده می‌کنیم؟

خیلی از عکاسان از این فیلتر برای تاریک‌تر کردن آسمان در زمان غروب یا طلوع استفاده می‌کنند. البته نه دقیقاً قبل از طلوع یا بعد از غروب. بلکه زمانی که خورشید کمی بالاتر از سطح افق و بسیار درخشنده است و استفاده از این فیلتر این امکان را می‌دهد تا سرعت شاتر را پایین‌تر از مقدار عادی آن قرار دهند و پیش زمینه را روشن‌تر کنند.

اما استفاده از آن در طول روز هم باعث می‌شود تا بتوانند با کاهش سرعت شاتر، اجزای متحرک صحنه را محو‌تر کنند. مثلاً برای محو کردن حرکت رودخانه یا دریا یا حتی اجزایی مانند خودرو‌ها و اتوبوس‌ها و عابران پیاده در عکس‌های شهری.
به طور کلی استفاده از این فیلتر‌ها دامنه بزرگی از موقعیت‌های ممکن عکاسی را پیش رویتان باز می‌کند.

انواع فیلتر‌های ND تدریجی

انواع مختلف فیلتر‌های ND تدریجی بسیار محدود هستند. در واقع دو نوع مختلف از آن بیشتر موجود نیست. یا دارای ترنزیشن کوتاه هستند که به آن Hard Edge یا لبه تیز هم گفته می‌شود، یا ترنزیشن آن بسیار ملایم ست که Soft Edge یا لبه محو نامیده می‌شوند. استفاده از لبه تیز، بیشتر برای مناظر و چشم‌انداز‌های وسیع کاربرد دارد که خط افق کاملاً مشخص باشد و استفاده از آن در بیشتر صحنه‌ها با محدودیت همراه است. اما لبه محو را می‌توانید در موقعیت‌های بیشتری استفاده کنید، چون جابجا کردن بیشتر خط افق در آن ممکن است.

فیلتر‌های ND تدریجی دارای شدت‌های متفاوتی هستند

برخلاف نوع لبه تیز یا محو که به صورت چشمی قابل تشخیص است، شدت کاهش نور یک فیلتر ND تدریجی را باید از توضیحات سازنده آن پیگیری کنید. این فیلتر‌های دارای نمره‌بندی 0.3 یا تفاوت 1 استاپ نور بین قسمت تاریک و روشن، 0.45 یا تفاوت 1.5 استاپ، 0.6 یا تفاوت 2 استاپ و 0.75 یا تفاوت 2.5 استاپ و نهایتاً 0.9 یا تفاوت 3 استاپ هستند که همان‌طور که حدس می‌زنید، هرچقدر نمره آن بالاتر می‌رود، تفاوت بخش روشن و تیره آن هم شدیدتر و استفاده از آن هم محدود‌تر می‌شود.
خیلی از عکاسان ترجیح می‌دهند به جای خرید مثلاً یک فیلتر نمره 0.6 برای تفاوت 2 استاپ نور، دو فیلتر جداگانه نمره 0.3 داشته باشند و در زمانی که تفاوت نور خیلی زیاد است آن‌ها را روی هم ببندند یا اصطلاحاً Stack کنند.

چطور از فیلتر ND تدریجی استفاده کنید؟

استفاده از فیلتر‌های ND تدریجی خیلی ساده‌تر از چیزیست که فکرش را می‌کنید. فقط چند نکته وجود دارد که باید به آن توجه کنید:

1. اول سعی کنید نور مورد نیاز برای پیش زمینه را به دست آورید. برای این کار هم می‌توانید از نورسنج استفاده کنید و هم می‌توانید با نورسنج خود دوربین کار کنید. دوربین را روی سه‌پایه قرار دهید و آن را رو به پایین و در واقع رو به پیش زمینه بگیرید و کمی زوم کنید تا همه کادر را تصویر پیش زمینه کادر پر کند. بعد نورسنجی را براساس آن قسمت انجام دهید و مطمئن شوید که پیش زمینه دارای محدوده دینامیکی کامل (نوردهی دقیق) است. بعد دوربین را روی حالت M یا دستی بگذارید و سرعت و شاتر را طوری تنظیم کنید که دقیقاً همان مقدار ثابت بماند.

2. اگر دو یا چند فیلتر ND تدریجی در اختیار دارید، می‌توانید به همین شیوه آسمان را هم نورسنجی کنید و ببینید که تفاوت بین نور پیش زمینه و آسمان، دقیقاً چند استاپ است و فیلتر مورد نیاز برای همسان کردن آن‌ها چه شماره‌ای است. به عنوان مثال اگر فاصله نور بین آسمان و زمین 3 استاپ است، می‌توانید از یک فیلتر شماره 0.6 یا دو استاپ تفاوت استفاده کنید. منطقی است که فاصله نورانی بین این دو را رعایت کنید تا آسمان و زمین کاملاً شبیه به هم ثبت نشوند!

3. با بررسی خط افق، یکی از انواع فیلتر‌های ND تدریجی (تیز یا ملایم) را انتخاب کنید.

4. نورسنجی را براساس پیش زمینه انجام داده و عکس را بگیرید.

5. عکس را روی LCD دوربین زوم کنید و مطمئن شوید که همه جزئیات در آن مشخص است. خصوصاً قسمت‌های تاریک تصویر (چون قسمت‌های روشن را در فایل خام راحت‌تر می‌توانید بازیابی کنید). اگر نیاز است چند شات دیگر هم بگیرید.

همانند اغلب مهارت‌های عکاسی، در اینجا هم به بار‌ها تکرار و تمرین نیاز دارید تا همه مهارت‌های مورد نیاز برای استفاده از این فیلتر را یاد بگیرید. خصوصاً بخش ویرایش عکس در لایتروم یا فتوشاپ بسیار اهمیت دارد تا بتوانید بهترین نتیجه را از این ابزار‌های جالب بدست آورید. فراموش نکنید که در فتوشاپ می‌توانید فایل خام را حداقل 1 استاپ روشن‌تر یا تیره کنید، بدون اینکه افت کیفیت محسوسی روی پیکسل‌های عکس اتفاق بیفتد. به این ترتیب به راحتی می‌توانید با ساخت دو لایه جداگانه و تیره یا روشن کردن یکی از آن‌ها، دستکم به اندازه یک استاپ از تفاوت نور را جبران کنید. همچنین این امکان را دارید تا با لایتروم، تنها فضای آسمان را فارغ از پیش زمینه آن روشن‌تر یا تیره کنید.

فرقی ندارد که کدامیک از فیلتر‌های ND تدریجی را انتخاب می‌کنید. مهم این است که حتماً از یک برند خوب و یک فروشگاه معتبر خریداری کنید تا مطمئن شوید که به جز نور بخشی از کادر تصویر، روی هیچ چیز دیگری از عکس (خصوصاً روی رنگ تصویر) تأثیر نمی‌گذارد.

فیلتر ND تدریجی یا فتوشاپ

در سال‌های اخیر با پیشرفت دوربین‌ها و افزایش داینامیک رنج حسگر‌های جدید انتخاب پیچیده‌ای بین استفاده از فیلتر ND تدریجی و ویرایش نرم‌افزاری عکس‌ها پیش آمده است. سؤال اینجاست که بهتر است عکس را با فرمت خام بگیریم و آسمان را در ویرایشگر فایل خام، تاریک‌تر کنیم یا از فیلتر ND تدریجی برای تاریک کردن آسمان استفاده کنیم؟ البته روش‌های دیگری هم برای افزایش محدوده دینامیکی عکس وجود دارد که همان عکاسی با شیوه HDR و ترکیب چند عکس با نوردهی مختلف است. اینکه کدام روش بهتر است چندان قابل توضیح نیست. چون در برخی از شرایط یکی از آن‌ها بر دیگری ارجحیت دارد.

اغلب عکاسان حرفه‌ای ترجیح می‌دهند عکاسی در ساعات طلایی را با فیلتر ND تدریجی انجام دهند و برای افزایش داینامیک رنج در نور شدید از HDR استفاده کنند. همچنین اگر المان‌های بلند در پیش زمینه وجود داشته باشد که از پایین تا بالای کادر کشیده می‌شود احتمالاً فیلتر‌های تدریجی محدودیت‌هایی را ایجاد می‌کند و ترکیب دو عکس با نور‌های مختلف یا استفاده از فایل خام در فتوشاپ یا لایتروم نتیجه بهتری به دست دهد.

خرید فیلتر ND از کجا و چطور؟

ما پیشنهاد می‌کنیم فیلتر ND را از مراکز معتبر و تخصصی تهیه کنید و نه فروشنده‌های ناشناس و برندهای متفرقه. یکی از بهترین فروشگاه‌های تخصصی عکاسی در ایران نورنگار است. انواع مدل‌ها و برندهای مختلف فیلتر را می‌توانید از فروشگاه اینترنتی نورنگار تهیه کنید. اگر عکاس حرفه‌ای هستید برای خرید فیلتر ND شک نکنید.

3931