چرا ترکیه حملات آمریکا به ایران را محکوم نکرد؟
ترکیه از محکوم کردن حملات آمریکا به ایران خودداری کرده است ، در حالی که بسیاری از متحدان اصلی جمهوری اسلامی و همچنین چندین کشور منطقه از تشدید تنش انتقاد کرده و آن را یک قمار خطرناک می‌دانند.
رسانه انگلیسی میدل ایست آی که به پوشش اتفاقات خاورمیانه می‌پردازد در گزارش تازه خود پی پاسخ به این پرسش رفته است که مواجهه ترکیه در قبال ایران در پی حمله آمریکا به ایران چگونه بوده است؟ این رسانه در گزارش خود نوشته: چند ساعت پس از وقوع حملات، وزارت امور خارجه ترکیه هشدار داد که این حملات خطر بی‌ثباتی بیشتر فضای امنیتی منطقه را به همراه دارد.
این وزارتخانه اعلام کرد: «ترکیه عمیقاً نگران پیامدهای احتمالی حمله آمریکا به تأسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است.» «تحولات جاری می‌تواند درگیری منطقه‌ای را به سطح جهانی تشدید کند. ما نمی‌خواهیم این سناریوی فاجعه‌بار به واقعیت تبدیل شود.»
این لحن سنجیده در تضاد کامل با اظهارات رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، یک روز پیش از آن بود که در آن، حملات چند هفته‌ای اسرائیل را «راهزنی» توصیف کرده بود.
اگرچه آنکارا مدت‌هاست با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مخالف بوده است، اما همواره از راه‌حل‌های دیپلماتیک نیز حمایت کرده است. به ویژه، در سال ۲۰۱۰ که ترکیه و برزیل در تلاش برای کاهش تنش‌ها، یک توافق مبادله سوخت هسته‌ای را میانجیگری کردند.
مراد یشیلتاش، کارشناس امنیتی در اندیشکده ستا و عضو شورای روابط خارجی ریاست جمهوری ترکیه، روز یکشنبه نوشت : «تلاش ایران برای دستیابی به آنچه بازدارندگی هسته‌ای نامیده می‌شود، که توسط رهبرانش به عنوان یک دفاع ضروری توجیه می‌شود، در ترکیه به عنوان یک قمار خطرناک تلقی می‌شود که می‌تواند باعث ایجاد یک مسابقه تسلیحاتی منطقه‌ای شود.» مخالفت ترکیه با تجاوز اسرائیل به معنای حمایت ضمنی از برخورداری ایران از انرژی هسته‌ای نیست.
ملاحظات سیاسی بلندمدت
آنکارا حملات اخیر اسرائیل به تأسیسات ایران را بی‌دلیل توصیف کرده است، به‌ویژه با توجه به گزارش‌هایی مبنی بر اینکه نه اطلاعات آمریکا و نه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی معتقد نیستند که تهران به‌طور فعال در حال پیگیری سلاح هسته‌ای است. این توضیح می‌دهد که چرا مقامات ترکیه به سرعت حملات اسرائیل را محکوم کردند، حملاتی که به نظر آنها شکاف جدیدی در منطقه ایجاد می‌کند و به طور بالقوه می‌تواند جنگی گسترده‌تر را به دنبال داشته باشد، به خصوص پس از حملات اسرائیل به غزه، لبنان و سوریه.
اردوغان در عوض به دنبال کاهش تنش در اوضاع بوده و چندین تماس تلفنی با مقامات ایران از جمله مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران و ترامپ، داشته است. اردوغان از طریق این گفتگوها خود را به عنوان یک میانجی بالقوه معرفی کرده و استانبول را به عنوان محل برگزاری مذاکرات هسته‌ای بین ایالات متحده و ایران پیشنهاد داده بود.
به نظر می‌رسد اردوغان به جای صدور محکومیت‌های شدید علیه ترامپ، مشتاق حفظ رابطه خوب خود با رئیس جمهور آمریکا است، رابطه‌ای که پیش از این به ترامپ در متقاعد کردن او برای لغو تحریم‌ها علیه دولت احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه، کمک کرده بود.
مقامات ترکیه به میدل ایست آی گفتند که اردوغان هفته گذشته موفق شد ترامپ را متقاعد کند تا جی دی ونس، معاون رئیس جمهور و استیو ویتکوف، فرستاده ویژه، را به استانبول بفرستد، جایی که قرار بود آنها با هیئت ایرانی به رهبری عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، دیدار کنند. ترامپ حتی پیشنهاد داد که ممکن است خودش در مذاکرات شرکت کند. با این حال، مقامات ترکیه گفتند که این جلسه در نهایت برگزار نشد.
بیانیه اخیر وزارت امور خارجه ترکیه نشان دهنده تمایل مداوم اردوغان برای میزبانی مذاکرات بین ایالات متحده و ایران است. در این بیانیه آمده است: «تنها راه حل مناقشه مربوط به برنامه هسته‌ای ایران از طریق مذاکره است. ترکیه آماده است تا به مسئولیت‌های خود عمل کند و مشارکت سازنده‌ای داشته باشد.»
اردوغان علیرغم لفاظی‌های آتشینش، اغلب در مناقشات منطقه‌ای جانب احتیاط را رعایت می‌کند و به دنبال اجتناب از جانبداری است تا ترکیه را در موقعیت بهتری قرار دهد. عضویت ترکیه در ناتو و روابط نزدیک مداوم آن با واشنگتن، به این کشور در پیگیری اهداف استراتژیک خود، چه در برابر دشمنان و چه در برابر متحدان، اهرم فشار می‌دهد.
یشیلتاش گفت : «موضع ترکیه در قبال مناقشه اسرائیل و ایران مبتنی بر ملاحظات سیاسی کوتاه‌مدت نیست. »
«این خطرات انتزاعی نیستند. آنها شامل تهدیدهای مستقیم علیه امنیت ارضی [ترکیه]، امنیت انرژی، اهداف اقتصادی و ثبات جمعیتی می‌شوند.»
