پیشرفت علم و فناوری چین محرک شکوفایی جهان است، نه تهدیدی برای آن
چین امروز با اعلام برنامه سفر و اقامت کوتاه‌مدت یک فضانورد پاکستانی در ایستگاه فضایی «تیان‌گونگ»، گام تازه‌ای در مسیر بین‌المللی‌سازی دستاوردهای فضایی خود برداشت.
این اقدام، در ادامه همکاری چین با کشورهای آسه‌آن برای راه‌اندازی منظومه ماهواره‌ای در حوزه‌های کشاورزی، لجستیک و کاهش بلایا انجام می‌شود و تصویری از کشوری ارائه می‌دهد که پیشرفت خود را از راه همکاری و اشتراک‌گذاری با دیگران دنبال می‌کند، نه در انزوا. با این حال، این تصویر همدلانه با روایتی که در برخی نقاط جهان به‌ویژه در غرب جریان دارد، تفاوت دارد. در آن روایت، رشد سریع چین در عرصه علم و فناوری، تهدیدی برای نظم موجود و منافع کشورهای غربی تلقی می‌شود.
ایستگاه فضایی تیان‌گونگ فراتر از یک پروژه علمی، به ابزاری مؤثر در دیپلماسی چین بدل شده است. دعوت از فضانوردان کشورهای مختلف مانند پاکستان پیامی روشن دارد: فناوری‌های فضایی نباید در انحصار چند کشور خاص باشد و چین آماده است تا دستاوردهای خود را در اختیار دیگران بگذارد. این نگاه با شعار پکن درباره «جامعه‌ای با آینده مشترک برای بشریت» هم‌راستا است. از دید چین، اقتصاد جهانی مانند کیکی ثابت نیست که سهم بیشتر برای یک کشور، به معنای سهم کمتر برای دیگران باشد؛ بلکه نظامی پویا و گسترده است که در آن نوآوری علمی می‌تواند اندازه این کیک را بزرگ‌تر کند و فرصت‌های بیشتری برای همه فراهم آورد. همکاری ماهواره‌ای چین با آسه‌آن نمونه‌ای از این نگرش است؛ فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و سامانه‌های ناوبری چین می‌توانند به کشورهای در حال توسعه برای حل مشکلات واقعی خود کمک کنند.
با این حال، گسترش نفوذ فناورانه چین در غرب با تردید و نگرانی روبه‌روست. بسیاری از دولت‌ها رشد چین در زمینه‌های حساس مانند نیمه‌هادی، هوافضا و هوش مصنوعی را نه فرصتی برای همکاری، بلکه تهدیدی برای امنیت و برتری اقتصادی خود می‌دانند. حتی برخی از منتقدان ضمن پذیرش این پیشرفت‌ها، آن را مانعی برای رشد کشورشان تلقی می‌کنند. چنین نگاهی باعث شده است که رقابت علمی و صنعتی گاه از مسیر همکاری سازنده خارج شود و رنگ رویارویی به خود بگیرد.
نمونه روشن این رویکرد، اقدام اخیر دولت هلند در قبال شرکت چینی «نکس‌پریا» است. این شرکت که در تولید تراشه‌های کلیدی برای صنایع خودروسازی و هوافضای اروپا نقش دارد و مالکیت کامل آن در اختیار شرکت چینی «وینگ‌تک» است، به استناد قانونی قدیمی و با ادعای «حفظ امنیت ملی» توسط دولت هلند مصادره شد. مقامات هلندی عملاً کنترل این شرکت را در دست گرفتند و واگذاری اجباری سهام آن را خواستار شدند. این تصمیم که حتی در داخل هلند نیز با انتقادهایی روبه‌رو شده، بیش از آنکه بر پایه تهدیدی واقعی باشد، از نگرانی کلی درباره وابستگی اروپا به فناوری چین سرچشمه می‌گیرد. نتیجه این اقدام نیز اختلال در زنجیره تأمین خودروسازی اروپا بوده است.
در برابر این رفتار محدودکننده، نمونه‌هایی چون همکاری چین و پاکستان در حوزه فضا، چهره‌ای متفاوت از فناوری چینی نشان می‌دهد. این دو رویداد دو سوی یک واقعیت‌اند: چین در تلاش است با ترویج «شکوفایی مشترک» از طریق اشتراک فناوری، رشد جهانی را تقویت کند، در حالی که برخی کشورهای غربی با سیاست‌های امنیت‌محور، مانع این روند می‌شوند.
چین بر این باور است که توسعه، کلید حل بسیاری از مشکلات جهانی است و پیشرفت علمی آن می‌تواند موتور محرک رشد جهانی باشد. اما تا زمانی که بی‌اعتمادی و سوءتفاهم میان شرق و غرب باقی بماند، این ظرفیت به طور کامل شکوفا نخواهد شد. نوآوری همانند آب جاری است؛ هرچه مسیرش بازتر باشد، روان‌تر جریان می‌یابد و سود آن به همه می‌رسد. اینکه جهان به سمت رقابتی سازنده برای گسترش رفاه مشترک حرکت کند یا گرفتار رقابت‌های تنگ‌نظرانه شود، به تصمیم قدرت‌های جهانی بستگی دارد. تأکید چین بر توسعه فناوری‌های پیشرفته در برنامه پنج‌ساله آینده نشان می‌دهد که این کشور، با وجود همه موانع، مسیر خود را با اطمینان ادامه خواهد داد.
