چرا استرس از دود سیگار خطرناک تر است؟
استرس کاری تا حدی خطرآفرین است که سالانه باعث مرگ یا خودکشی هزاران نفر در دنیا می‌شود و هزینه‌های اجتماعی و درمانی و اقتصادی سنگینی روی دست افراد و جوامع می‌گذارد.
خیلی از افراد هر روز در محیط کار، استرس زیادی را تحمل می‌کنند و نمی‌دانند با آن چه کنند و بدتر این که نمی‌دانند این استرس چه بلاهایی می‌تواند بر سر جسم و روان‌شان بیاورد.
استرس کاری علاوه بر کاهش بهره‌وری فرد می‌تواند به اندازه دود دست‌دوم سیگار برای سلامتی ضرر داشته باشد و به سلامت جسم و روان فرد آسیب برساند. این، نتیجه‌ی مطالعه‌ای است که پژوهشگران دانشگاه استنفورد آمریکا به تازگی انجام داده‌اند. دود دست دوم، دودی است که فرد غیرسیگاری به دلیل مجاورت با فرد سیگاری استنشاق می‌کند.
استرس کاری، یکی از چالش‌های جدی دنیای مدرن است و به همین دلیل بسیاری از پژوهشگران در سال‌های اخیر به دنبال بررسی تاثیرات آن بر سلامتی انسان هستند. محققان می‌گویند شاید این مطالعات به شرکت‌ها و سازمان‌ها و دولت‌ها کمک کند که ارزیابی تازه‌ای درباره قوانین و شیوه‌های مدیریتی خود داشته باشند.
استرس کاری چطور به سلامت شما آسیب می‌زند؟
استرس کاری به فشار روانی و جسمی گفته می‌شود که افراد در محیط کار به دلیل انتظارات بیش‌ازحد مدیران تجربه می‌کنند. این استرس زمانی رخ می‌دهد که خواسته‌ها و انتظارات شرکت‌ها و سازمان‌ها با توانایی‌ها و منابع فرد هم‌خوانی نداشته باشد. عواملی مثل ساعات کاری طولانی، فقدان حمایت اجتماعی از سوی مدیران، نبود تعادل بین کار و زندگی شخصی، نگرانی بابت از دست دادن شغل ازجمله محرک‌های اصلی استرس در محیط کار هستند. به عنوان مثال، افرادی که بیش از ۵۰ ساعت در هفته کار می‌کنند، کم‌کم با یک فشار روانی مواجه می‌شوند که می‌تواند مشکلات جسمی و روانی متعددی برایشان ایجاد کند.
دکتر راضیه دهقانی، متخصص اعصاب و روان در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «استرس کاری به دلیل تأثیرات گسترده‌اش بر سیستم‌های بیولوژیکی بدن، به خصوص سیستم عصبی و غدد درون‌ریز، آسیب‌زا است. زمانی که فرد تحت فشار روانی قرار می‌گیرد، بدن هورمون‌هایی مانند کورتیزول و آدرنالین ترشح می‌کند. ترشح مداوم این هورمون‌ها در طولانی‌مدت می‌تواند منجر به تضعیف سیستم ایمنی، افزایش فشار خون و اختلالات گوارشی شود.»
علاوه بر این، استرس مزمن با ایجاد فرسودگی شغلی، کاهش تمرکز و افزایش احتمال افسردگی و اضطراب، سلامت روان را هم به خطر می‌اندازد. گزارش‌های موجود نشان می‌دهد که استرس کاری تا حدی جدی و خطرآفرین است که سالانه باعث مرگ یا خودکشی هزاران نفر در دنیا می‌شود و هزینه‌های اجتماعی و درمانی و اقتصادی سنگینی روی دست افراد و جوامع می‌گذارد.
چرا استرس از دود سیگار خطرناک‌تر است؟
دود دست‌دوم سیگار به دلیلِ داشتنِ بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی، از جمله ۷۰ ماده سرطان‌زا، به‌طور گسترده به‌عنوان یک عامل خطر برای بیماری‌های ریوی، قلبی و سرطان شناخته می‌شود. با این حال، استرس کاری به دلیل تأثیرات چندجانبه‌اش بر جسم و روان می‌تواند حتی خطرناک‌تر باشد. برخلاف دود سیگار که عمدتاً از طریق استنشاق وارد بدن می‌شود، استرس کاری از طریق مکانیسم‌های روانی و فیزیولوژیکی به‌طور مداوم بر بدن اثر می‌گذارد. مثلا ساعات کاری طولانی با افزایش ۲۰ درصدی خطر مرگ زودرس و ناامنی شغلی با افزایش ۵۰ درصدی مشکلات سلامتی مرتبط است. همچنین، استرس کاری می‌تواند احتمال بروز بیماری‌های روانی را تا ۲ برابر و مشکلات جسمی را تا ۹۰ درصد افزایش دهد. این تأثیرات گسترده‌تر و عمیق‌تر از دود دست دوم سیگار هستند. چون استرس کاری نه‌تنها به‌طور مستقیم به بدن آسیب می‌رساند، بلکه با تشویق رفتارهای ناسالم مانند پرخوری یا مصرف الکل، اثرات منفی را تشدید هم می‌کند.
دکتر دهقانی به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «استرس کاری اگر مزمن شود، می‌تواند به بیماری‌های قلبی-عروقی مثل فشار خون بالا، دیابت، چاقی و مشکلات گوارشی مانند زخم معده منجر شود. ترشح بیش‌ازحد کورتیزول همچنین باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود و بدن را در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند. علاوه بر این، استرس کاری می‌تواند به مشکلات پوستی مثل آکنه، ریزش مو و حتی ناباروری منجر شود. این یک موردِ ثابت‌شده است که هورمون‌های استرس بر سیستم تولید مثل تأثیر منفی می‌گذارند.»
این متخصص اعصاب و روان ادامه می‌دهد: «از نظر روانی هم استرس کاری با افزایش خطر افسردگی، اضطراب، و فرسودگی شغلی همراه است. افرادی که در محیط‌های پراسترس کار می‌کنند، اغلب دچار کاهش تمرکز، تحریک‌پذیری و اختلالات خواب می‌شوند که کیفیت زندگی آنها را کاهش می‌دهد.»
با این توصیه‌ها استرس کار را کنترل کنید
کاهش معضل استرس محیط کار فقط با نیروی کار نیست. قبل از هر کسی، کارفرمایان باید اقداماتی مثل انعطاف در ساعات کاری و کاهش ساعات کاری غیرضروری، ایجاد محیط حمایتی (مثل شنیدن دغدغه‌های کارکنان)، ارائه برنامه‌های سلامت روان (مثل امکان جلسات مشاوره رایگان برای کارکنان)، تقدیر و پاداش و ... را در دستور کار قرار دهند. مدیران و کارفرماها باید بدانند و بپذیرند که استرس کاری می‌تواند به شدت بهره‌وری نیروی کار را کاهش دهد.
کاهش انگیزه کارکنان، پایین آمدن کیفیت کار، بی‌تفاوتی کارکنان نسبت به کار، افزایش میزان غیبت‌ها و فرسودگی شغلی مهم‌ترین تبعات کاهش بهره‌وری نیروهای کار است که می‌تواند موفقیت سازمان‌ها را به طور جدی تحت تاثیر قرار دهد. مطالعات محققان خارجی نشان داده که کارکنان دچار فرسودگی شغلی تا ۶۳ درصد بیشتر احتمال دارد غیبت کنند و بهره‌وری آنها به‌طور متوسط ۲۳ درصد کاهش می‌یابد.
نیروهای کار هم باید با یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس مثل مدیتیشن و ورزش منظم، مدیریت زمان، تلاش برای حفظ تعادل بین کار و زندگی خصوصی، صحبت گاه به گاه با همکاران برای گرفتن حمایت و تخلیه روانی، تأثیرات استرس روزانه را کاهش دهند. آگاهی از این تهدید و اقدام به‌موقع، یک قدم مؤثر در حفظ سلامت و بهبود کیفیت زندگی در دنیای پرچالش امروزی است.
