ایران از مرز ۱۴ درصد جمعیت سالمند عبور کرد؛ وارد دوره سالمندی شدیم

همایش محیط دوستدار سالمند امروز سه‌شنبه ۴ آذر با حضور رئیس سازمان بهزیستی کشور، اوهاشی نماینده صندوق جمعیت ملل متحد در ایران، مدیران اجتماعی و معاونان سیاسی استانداری، مدیران کل بهزیستی، نمایندگان وزارت امور خارجه، شهرداری، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت کشور در مجموعه فرهنگی و ورزشی تلاش برگزار شد.

سید جواد حسینی رئیس سازمان بهزیستی کشور در این مراسم با تسلیت ایام شهادت حضرت فاطمه (س)،گفت: امیدوارم که این نشست دو روزه برای تبیین ابعاد مختلف شهر دوستدار سالمند و محیط دوستدار سالمند مفید باشد.

وی افزود: در حوزه سالمندی و محیط دوستدار سالمند، تلاش ما این بوده که پدیده سالمندی را ابتدا نمادسازی کنیم به این معنی که باید مسائل را ابتدا به عنوان یک ایده شناسایی کرده و سپس در مراحل ستادینه‌سازی و نهادینه‌سازی به آن پرداخته شود.

حسینی توضیح داد: در بحث سالمندی در حال حاضر در مرحله نمادینه‌سازی قرار داریم به عبارت دیگر اگر در حکمرانی مطلوب، بردار تحولات، نیازها، خواسته‌ها و مشکلات یک جامعه با برنامه‌ریزی‌های حاکمیتی هم‌راستا نشود، گسل شناختی ایجاد می‌شود که باعث تأخیر در تصمیم‌گیری و واکنش به نیازهای اجتماعی می‌شود.

رئیس سازمان بهزیستی با اشاره به آمارهای جدید سالمندی در کشور، اظهار کرد:طبق آمارهای رسمی درصد جمعیت سالمند ایران به ۱۲ درصد رسیده است. اما طبق آمارهای جدید ثبت مبنایی که وزارت بهداشت و دیگر مراجع معتبر در اختیار دارند ما هم‌اکنون مرز ۱۴ درصد سالمندی را عبور کرده‌ایم این یعنی ایران سالمند شده و وارد دوره سالمندی شده‌ایم.

حسینی ادامه داد: به رغم آمارهای رسمی که از ورود ایران به دوره سالمندی خبر می‌دهند آمارهای واقعی نشان می‌دهند که ایران به‌طور واقعی وارد دوره سالمندی شده است. از آن بدتر، سرعت رشد سالمندی در کشور ما از بسیاری از کشورهای دیگر سریع‌تر است و ایران جزو کشورهای پرسرعت در جهت سالمندی قرار دارد.

وی افزود: تا سال ۱۴۳۰ ایران به یکی از کشورهای شدیداً سالخورده تبدیل خواهد شد. این پدیده به وضوح در حال وقوع است و باید در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها توجه بیشتری به آن داشته باشیم.

رئیس سازمان بهزیستی تصریح کرد: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۳۰، ایران ۳۰ درصد جمعیت سالمند خواهد داشت و در سال ۱۴۳۰ به یکی از کشورهای سالخورده دنیا تبدیل خواهیم شد.

حسینی با اشاره به لزوم توجه به این پدیده گفت: آیا پدیده سالمندی به همان اندازه که در واقعیت عینی وجود دارد، در ذهن مسئولان و برنامه‌ریزان نیز حضور مسئله‌گی پیدا کرده است؟ واقعیت این است که ما با یک گسل شناختی در مواجهه با سالمندی روبه‌رو هستیم.

وی با اشاره به گسل شناختی در جامعه ایران متذکر شد: در گذشته، در جامعه ایران پدیده نوجوانی دچار گسل شناختی بود به این معنا که در نظامات اجتماعی و فرهنگی ما نوجوانی به رسمیت شناخته نمی‌شد. در واقع، هر آنچه که مطرح می‌شد یا مربوط به کودکان بود یا بزرگ‌سالان و نوجوانی به‌طور کامل غایب بود.

حسینی ادامه داد: این گسل شناختی باعث می‌شد که به نیازهای خاص نوجوانان توجه کافی نشود و در پاسخ به نیازها و چالش‌های آن‌ها، ضعف‌هایی وجود داشت اما اخیراً با حضور نسل جدید و توجه بیشتر به ویژگی‌ها و نیازهای خاص نوجوانان، به این نتیجه رسیدیم که پدیده نوجوانی دیگر از گسل شناختی خارج شده است.

وی افزود: اکنون درک صحیح‌تری از نوجوانی داریم و به ویژگی‌ها و نیازهای آن توجه بیشتری می‌شود. در نتیجه ما باید به‌موقع به این نیازها پاسخ دهیم و به اندازه لازم از ظرفیت‌های موجود برای حمایت از این گروه سنی استفاده کنیم.

رئیس سازمان بهزیستی با اشاره به ضرورت تغییر نگرش به پدیده سالمندی گفت: ما باید پدیده سالمندی را از گسل شناختی عبور دهیم یعنی ابتدا باید گسل شناختی را شناسایی کرده و بر آن غلبه کنیم و پس از آن در برنامه‌ریزی‌ها سالمندی را به رسمیت بشناسیم. این اولین اقدامی است که باید در جهت حل مسئله سالمندی انجام دهیم.

وی ادامه داد: امروز با گسترش شناختی پدیده سالمندی مواجه هستیم و باید هر روز مسائل سالمندی را رصد و به روز کنیم برای این کار در حال رقم زدن اتفاقات جدید هستیم.

حسینی افزود: اولین مسئله‌ای که پیش رو داریم، هفته بزرگداشت معلولین است. خوشبختانه در حوزه معلولین، پیمایش ملی وسیعی انجام داده‌ایم و به‌روز هستیم، اکنون دقیقاً می‌دانیم که وضعیت معلولان در کشور به چه صورت است و چه نوع معلولیت‌هایی داریم.

وی با اشاره به اهمیت پیمایش ملی سالمندی گفت: ما در حال حاضر ۱۶ کوهورت سالمندی در سطح کشور داریم که بزرگ‌ترین آن‌ها در میبد یزد در حال اجرا است. اما هنوز یک سامانه که بتواند داده‌های این کوهورت‌ها را با یکدیگر متصل کند، نداریم.ما به شدت با مرکز آمار ایران وارد گفتگو شده‌ایم و قطعاً این اتفاق خواهد افتاد، به‌زودی پیمایش ملی سالمندان را به انجام خواهیم رساند تا بتوانیم شناخت خود را از پدیده سالمندی در ایران به‌روز کرده و جامعیت آن را افزایش دهیم.

حسینی در ادامه از جناب آقای دکتر عارف معاون اول رئیس‌جمهور و آقای دکتر ضیا هاشمی معاون فرهنگی او تشکر کرد و گفت: بیش از ۳۰ جلسه کارشناسی در دفتر ایشان برای پدیده سالمندی برگزار کردیم که منجر به به‌روزرسانی سند سالمندی و تجدید نظر در آیین‌نامه‌های مربوط به سالمندی شده است. به‌زودی شاهد ارتقاء ساختار سالمندی و شورای سالمندان در کشور خواهیم بود.

رئیس سازمان بهزیستی تأکید کرد: این اقدامات در راستای عبور از گسل شناختی سالمندی و گسل به رسمیت نشناختن است تا این پدیده مهم در جامعه به‌طور جدی و مؤثر شناخته شود.

وی از برگزاری دو جلسه عالی سالمندی با حضور آقای دکتر عارف معاون اول رئیس‌جمهور خبر داد و گفت: در همین مدت کوتاه، دو جلسه عالی سالمندی با حضور آقای دکتر عارف برگزار کردیم که دستاوردهای بسیار مهمی داشت. در آخرین جلسه که به میزبانی سازمان بهزیستی برگزار شد، مسئولان، رؤسای کمیسیون‌های مجلس، وزیر آموزش و پرورش، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دیگر مسئولان درجه یک کشور حضور داشتند.

حسینی ادامه داد: یکی از مصوبات مهم این جلسه، راه‌اندازی محیط‌های دوستدار سالمند در شهرها بود. اکنون ۱۶ محیط دوستدار سالمند در کشور مصوب شده است البته این آغاز کار است و برای ایجاد این فضاها نیاز به تداوم و پایداری در نظام اداری داریم.

رئیس سازمان بهزیستی با اشاره به چالش‌های موجود افزود: ما باید این شروع کار را با شکوه بیشتر ادامه دهیم. بر اساس مصوبات جلسه، سه بار در طول سال محیط‌های دوستدار سالمند با حضور استانداران و اعضا باید برگزار و پایش شود. همچنین هر سال، دو استاندار و دو شهردار باید در حضور آقای دکتر عارف گزارشی از عملکرد خود ارائه دهند.

حسینی همچنین از احصا و ابلاغ وظایف ۲۷ دستگاه دولتی خبر داد و گفت: این دستگاه‌ها باید بر اساس وظایف محوله، به مسائل سالمندی اهتمام بورزند و وظایف خود را به عمل نزدیک کنند، افرادی که امروز دور این میز نشسته‌اند، مهم‌ترین افرادی هستند که برای تحقق این اهداف باید اقدام کنند.

رئیس سازمان بهزیستی کشور با تأکید بر این که سالمندی بحران نیست، بیان کرد: سالمندی بحران نیست بلکه فرصتی است که اگر دچار گسل به رسمیت نشناختن و گسل شناختی شویم تبدیل به بحران خواهد شد. شاخص سالمندی برای یک کشور نشانگر بهداشت و سلامت آن کشور است.

حسینی با اشاره به وضعیت سالمندی در ایران افزود: میانگین سن بازنشستگی در ایران ۵۲ سال است در حالی که امید به زندگی ۷۶ سال است این یعنی یک سوم از زندگی ما در دوران سالمندی سپری می‌شود.

رئیس سازمان بهزیستی در ادامه به فرصت‌های اقتصادی ناشی از سالمندی پرداخت و گفت: این یک سوم زندگی، اقتصاد نقره‌ای و اشتغال نقره‌ای را برای جامعه رقم می‌زند. در تمام دنیا، سالمندی یک فرصت بی‌بدیل برای اقتصاد کشور است چرا که سالمندان مهارت‌های ارزشمندی دارند، بیمه لازم ندارند و به راحتی می‌توانند کارهای سبک خانوادگی انجام دهند که می‌تواند نقش بسیار مؤثری در اقتصاد کشور داشته باشد.

وی ادامه داد: اقتصاد نقره‌ای و اشتغال نقره‌ای به تمام مشاغل و خدماتی اطلاق می‌شود که پیرامون سالمندی ایجاد می‌شود و می‌تواند ارزان‌ترین، فراگیرترین و سریع‌ترین نوع اشتغال را برای جامعه فراهم کند.ما به گردشگری سالمندان، سلامت سالمندان و دسترس‌پذیری محیط برای سالمندان توجه داریم. این مسائل باید در شهرهای دوستدار انسان و به ویژه شهرهای دوستدار سالمند گنجانده شوند تا از این فرصت‌ها به بهترین شکل استفاده شود.

حسینی رسیدگی به سالمندان را نه تنها یک وظیفه دینی و شرعی بلکه ضرورتی برای سالم‌سازی محیط جامعه دانست و گفت: اگر بخواهیم اتصال بین نسل‌ها را برقرار کنیم باید امروز به سراغ این موضوع برویم. رسیدگی به سالمندان بخش مهمی از این تلاش است چون نسل‌ها باید در کنار هم و با احترام متقابل زندگی کنند.

وی ادامه داد: یکی از راه‌های کاهش گسست نسلی، طراحی برنامه‌های ورزشی، فرهنگی و هنری است که همه اعضای خانواده از جمله پدر بزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها را در بر بگیرد. فعالیت‌های گروهی و وفاق‌آفرین که بین نسل‌ها انجام شود، می‌تواند این گسست را از بین ببرد.

رئیس سازمان بهزیستی به ضرورت تئاتر، سینما و هنر به‌صورت گروهی و بین نسلی اشاره کرد و افزود: در دنیای امروز، مسابقات و فعالیت‌های علمی که وفاق بین نسلی ایجاد کنند باید در رأس برنامه‌های ما قرار گیرد.

حسینی همچنین به مهدکودک سالمند اشاره کرد و گفت: بهزیستی باید مهدکودک سالمند ایجاد کند و برای این کار ردیف بودجه نیز در نظر گرفته شده است. سالمندان و کودکان هر دو به نیازهای چندوجهی یکدیگر نیاز دارند. آیا نمی‌توانیم سالمندان و کودکان را در کنار هم قرار دهیم؟ این اقدامی است که می‌تواند در تقویت پیوند نسلی مؤثر باشد.

رئیس سازمان بهزیستی در ادامه از تجربه موفق ایجاد یک رستوران سالمندی در همدان خبر داد و متذکر شد: در همدان، رستوران سالمندی دایر کرده‌ایم که غذای مخصوص سالمندان و فضایی مناسب برای گفت‌وگو و تعامل سالمندان فراهم کرده است. این محیط به‌عنوان یک پاتوق گفت‌وگو برای سالمندان عمل می‌کند.

حسینی تأکید کرد: شهرهای دوستدار سالمند باید به این ابعاد نیز توجه داشته باشند و فضاهایی را برای سالمندان طراحی کنند که در آن‌ها بتوانند به راحتی با یکدیگر تعامل کنند و از تجربیات خود بهره‌مند شوند.

وی از تفاهم‌نامه با وزارت آموزش و پرورش برای تبدیل تمام مدارس کشور به پاتوق سالمندان خبر داد و گفت: ما با وزیر آموزش و پرورش تفاهم کردیم تا تمام مدارس کشور یعنی حدود ۱۲۰ هزار مدرسه به پاتوق سالمندان تبدیل شوند. این پاتوق‌ها فرصتی برای ایجاد گفتگو و پیوندهای نسلی است.

حسینی خطاب به مدیران بهزیستی استان‌ها عنوان کرد: شما از یک مدرسه آغاز کنید و این پاتوق‌ها را راه‌اندازی کنید. از پزشک محله، روانشناس محله، مددکار محله و شبکه داوطلبان برای کمک استفاده کنید و نوجوانان را کنار سالمندان بیاورید تا این ارتباط میان نسل‌ها تقویت شود.

وی افزود: در استان‌ها مراکز مهر و گفت‌وگو را برای سالمندان راه‌اندازی کرده‌ایم که به عنوان پاتوق گفت‌وگو برای سالمندان عمل می‌کند، این مراکز باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند.

حسینی با تأکید بر نیاز سالمندان به پاتوق‌های گرم و صمیمی گفت: مهم‌ترین نیاز سالمندان و فوری‌ترین آن‌ها این است که مکانی برای تبادل نظر و ارتباط گرم داشته باشند. سالمندان به این مکان‌ها نیاز دارند، زیرا این نیاز از دارو و درمان هم مهم‌تر است.