دیپلماسی، نه تحریم؛ تنها راه حل مسئله هسته‌ای ایران

چین از این نتیجه ابراز تأسف و بار دیگر بر موضع اصولی خود تأکید کرده یعنی ضرورت احترام به چندجانبه‌گرایی، پایبندی به قوانین بین‌المللی و مخالفت با اعمال فشارهای قهری.

پیش‌نویس قطعنامه‌ای که مشترکا توسط چین و روسیه ارائه شد، نتوانست حمایت کافی به دست آورد؛ موضوعی که نشان می‌دهد اختلافات و استانداردهای دوگانه چگونه اقتدار و اعتبار نهادهای چندجانبه را تضعیف می‌کند. واکنش چین – یعنی درخواست برای گفت‌وگو، خویشتنداری و بازگشت به میز مذاکره – بار دیگر با موضع دیرینه این کشور مبنی بر اولویت دادن به ابزارهای سیاسی به جای اجبار، همخوان است.

بازگشت تحریم‌های سازمان ملل نه فقط حقوق مشروع ایران را نقض می‌کند، بلکه به تمامیت توافقات به‌دست‌آمده نیز آسیب می‌زند. این تحریم‌ها شامل محدودیت‌های تسلیحاتی، محدودیت بر انتقالات هسته‌ای، مسدود شدن دارایی‌ها، ممنوعیت سفر و دستور بازرسی است.

با این وجود، اعمال دوباره آنها با دور زدن ساز و کار حل اختلاف پیش‌بینی‌شده در توافق اولیه، نشان می‌دهد برخی کشورها چگونه می‌توانند قوانین رویه‌ای را برای توجیه رویکردهای زورگویانه تغییر دهند.

همان‌گونه که ناظران هشدار داده‌اند، قرار دادن دوباره ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل، اختیارات اجرایی گسترده‌ای ایجاد می‌کند که می‌تواند به مشروعیت‌بخشی زورگویی بیشتر منجر شود و خطر رویارویی را زیر چتر سازمان ملل افزایش دهد.

چین به‌درستی با این روند مخالفت کرده و تأکید می‌کند حقوق صلح‌آمیز ایران ذیل پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و برجام باید محترم شمرده شود و تحریم‌ها نباید ابزار فشار سیاسی قرار گیرند.

موضع چین در این زمینه شفاف، یکپارچه و سازنده است. همان‌طور که گنگ شوانگ، معاون نماینده دائم چین در سازمان ملل، بیان داشت، شرایط کنونی «حساس» است و همه طرف‌ها باید «خویشتنداری نشان دهند، گفت‌وگو و تعامل را ادامه دهند، با احتیاط با وضعیت فعلی برخورد کنند و از تشدید تنش‌ها بپرهیزند.»

چین همچنین از بریتانیا، فرانسه و آلمان – سه کشور اروپایی عضو توافق هسته‌ای ایران – خواسته از اعمال فشار اجباری دست بردارند و به حقوق ایران احترام کامل بگذارند، در حالی که از همه طرف‌ها دعوت می‌کند برای بازگشتی واقعی به میز مذاکره بر اساس اصول برابری و احترام متقابل تلاش کنند.

این رویکرد چین که بر چندجانبه‌گرایی اصولی استوار است، با دیدگاه این کشور درباره نظم جهانی عادلانه و مبتنی بر انصاف – نه بر زور – هماهنگی کامل دارد.

جامعه بین‌المللی نیز باید زمینه گسترده‌تر بی‌ثباتی در خاورمیانه را مدنظر داشته باشد یعنی جنگ در غزه، تنش‌های منطقه‌ای و تغییر آرایش‌های سیاسی. تحریم دوباره ایران فقط به گسترش رویارویی در منطقه دامن می‌زند.

چین آشکارا و بدون ابهام از حل مسالمت‌آمیز تمامی درگیری‌ها حمایت می‌کند و با هر اقدام تنبیهی که دیپلماسی را متلاشی و تنش‌ها را تشدید کند، مخالفت دارد. در چنین فضایی، ارزش گفت‌وگو، مذاکره و اجرای توافقات بیش از پیش برجسته می‌شود.

تجربه نشان داده است که تحریم‌ها قادر به حل مناقشات پیچیده نیستند. برخی بازیگران تلاش می‌کنند تحریم‌ها را به ابزاری برای پیشبرد اهداف محدود ژئوپلیتیکی خود در موضوع هسته‌ای ایران تبدیل کنند.

دیپلماسی چین، فعال، اصول‌محور و مبتنی بر تعامل پایدار است. این دیپلماسی صرفاً واکنشی به بحران‌ها نیست، بلکه با ایستادگی در برابر زورگویی یکجانبه و حمایت از برجام، به دنبال ایجاد محیطی عادلانه‌تر و امن‌تر در سطح بین‌المللی است.

اکنون که چشم‌انداز برجام وارد دوره‌ای از عدم قطعیت شده – با پایان یافتن قطعنامه 2231 در ماه اکتبر – چین کماکان نقش تثبیت‌کننده خود را ایفا خواهد کرد و برای حفظ ساختار این توافق و جلوگیری از تبدیل شدن مسئله ایران به بحرانی غیرقابل کنترل تلاش خواهد نمود. این لحظه‌ای است که همه طرف‌ها باید با حسن نیت به مذاکرات بازگردند، اعتماد متقابل را احیا کنند و دیپلماسی را زنده نگه دارند؛ در غیر این صورت، خاورمیانه و کل جهان متضرر خواهند شد.

در برابر فشارهای فزاینده و یکجانبه‌گرایی، پیام قاطع چین روشن است: تحریم‌ها نباید به سلاح بدل شوند؛ توافقات بین‌المللی بازیچه نیستند؛ و نظم جهانی نمی‌تواند زمانی که نیروهای ژئوپلیتیکی قوانین را نقض می‌کنند، پابرجا بماند. در حالی که نگاه جهانیان متوجه این روند است، چین بار دیگر تأکید می‌کند که دیپلماسی سازنده، قانون‌مدار و مبتنی بر احترام متقابل، تنها راه پیش رو است.