نگاهی به برخی از مهمترین زنان انقلابی دنیا؛ از بانویی که در چین زیرشکنجه کشته شد تا انقلابی رادیکال فرانسوی که ناپدید شد

حسین نیازبخش : اگرچه تحولات سودان با عزل عمرالبشیر(دیکتاتور این کشور) پس از 30 سال وارد مرحله‌ جدیدی شد اما آنچه امروز بر سر زبان همه‌ مردم دنیا افتاده است مقاومت مردم دربرابر دیکتاتور سابق است. در این میان، نقش یک زن در تظاهرات ضد دولتی سودان از سایر وجوه جالب توجه تر است. تصویر آلا صلاح که در میدان اصلی شهر ایستاده و باصدایی رسا و صلابتی مثال زدنی برای مخالفان سخنرانی می‌کند در فاصله چند ساعت به نماد اعتراض مردم سودان علیه ۳۰ سال حکمرانی عمر البشیر تبدیل شد.

آنچه این دختر را به نماد انقلاب و آزادی بدل کرد فیلمی بود که معترضانی که هنگام سرود خواندن او دورش حلقه زده بودند، با موبایلهای خود از او گرفتند و در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشتند. عکس و ویدئوی او بسرعت دست به دست شد و توجه بسیاری از افراد و رسانه‌ها را به خود جلب کرد.

آلاء صالح، دختر بیست‌ودوساله‌ سودانی دانشجوی رشته‌ معماری دانشگاه خارطوم است. او خود تاکید دارد که اولین بار در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۸ (۲۸ آذر ۹۷) بعد از تصمیم دولت برای سه‌برابر کردن قیمت نان در تظاهرات شرکت کرد. اما در روزهای اخیر و بعد از انتشار ویدئوی سخنرانی اش بود که به سرعت مشهور و محبوب شد تا جایی که حالا در میان انقلابیان سودان لقب «کنداکه» گرفت که در اصطلاح باستانی این کشور به معنی ملکه یا شاهزاده است.

او به سمبل اعتراضاتی بدل شده که به گفته‌ خودش در فرهنگ این کشور شاکله‌ای زنانه داشته است؛ همچنان که در اعتراضات اخیر سودان هم زنان نقش پررنگی دارند و بخش بزرگی از تظاهرکنندگانی که در خیابان‌ها و در مقابل پادگان‌های ارتش تجمع کرده بودند را تشکیل می‌دهند.

تصویر زنی پوشیده در ردای سنتی سفید و بلند که بر سکویی بالاتر از جمعیتی که گرد او حلقه زده‌اند ایستاده و انگشت اشاره‌اش را رو به آسمان گرفته؛ تصویر نمادینی که توسط کاربران سودانی و عرب‌زبان در شبکه‌های اجتماعی با تصاویر رهبران سیاسی بزرگ مقایسه شد. این ویژگی‌های نمادین در زمانه‌ای که هر محتوایی به اشاره‌ی یک انگشت امکان دیده‌شدن در سطح جهان را دارد، کار خود را کرد و آلاء صالح را به «ملکه» هموطنانش تبدیل کرد.

به مناسبت چهره شدن این دختر دانشجوی جوان مروری کوتاه بر زندگی برخی از مهم ترین و البته ناشناخته ترین زنان تاریخ داریم که در انقلابهای بزرگ تاثیر به سزایی داشته اند و مانند آلاء صلاح، در لحظات سخت، نقطه‌ اتکای انقلاب گردیده اند.

مرسی اتیس وارن؛ نابغه‌ی آمریکایی که با نوشتن کتاب به انقلاب پیوست

بسیاری وارن را باهوش‌ترین فرد زمان و نابغه‌ آمریکا می‌دانسته اند . او در سال ۱۷۲۸ در "ماساچوست" به دنیا آمد. خانواده‌اش از جمله خانواده‌های مهم، ثروتمند و تحصیلکرده بودند و به همین دلیل، او در محیطی اشرافی و مرفه تحصیل کرد. در بزرگسالی به همراه خانواده‌اش به "پلیموث" حرکت کرد و در آنجا به فعالیتهای اصلی خود روی آورد.

وارن پنج فرزند را بزرگ کرد و به علت فعالیتهای شهری و اجتماعیش در بین شهروندان مشهور شد. او از معدود زنانی بود که در زمان انقلاب آمریکا تبدیل به یک انقلابی مشهور شد. به طوری که خانه‌اش محفل انقلابیون گردید و آنجا را "منطقه‌ی آزادی " می‌نامیدند.

او تمام ثروتش را در راه انقلاب خرج کرد. یک سالن احداث کرد و در آن روشنفکران انقلابی را جمع نمود. وارن همچنین، در اوج انقلاب، شروع به نوشتن نمایشنامه‌های انقلابی مختلف کرد.

در سال ۱۸۰۵ یک اثر سه جلدی درباره‌ی تاریخ انقلاب آمریکا نوشت و نامش را بیش از پیش بر سر زبانها انداخت. او بعد از انقلاب هم فعالیتهای خود را ادامه داد اما هرگز در راس امور سیاسی و اداری کشور جدید آمریکا قرار نگرفت.

کلر لاکومب؛ بانوی انقلاب فرانسه که ناپدید شد

در یک روز از ماه پرالتهاب جولای سال 1792 در اوج انقلاب فرانسه در پاریس و در نشست مجمع قانونگذاری انقلابی، یک زن زیبا و ناشناخته با موهای سیاه و صدای پرصلابت گفت: " قانونگذاران! من اکنون یک زن فرانسوی و یک بازیگر بدون نقش هستم؛ آن چیزی که قاعدتا باید منجر به ناامیدی روح من شود اکنون آن را با خالصترین شادیها پر می کند. من نمی‌توانم با پول و سلاح به کمک کشورم که شما اعلام کرده اید در معرض خطر است، بشتابم اما می‌خواهم آن را با شخصیتم و تقدیمش به انقلاب کمک کنم. من با شجاعت مادرزاد یک رومی متولد شده ام و لذا از همه‌ ستمگران و جباران متنفرم. من خوشحال خواهم شد که به نابودی آنها کمک کنم ."

صاحب این نطق، کلر لاکومب، یک بانوی فرانسوی رادیکال است که در متن انقلاب فرانسه و فعالیتها پس از آن قرار گرفت. بانو لاکومب بعد از این نطق در طول سه سال به یکی از بارزترین شخصیتهای انقلاب فرانسه تبدیل شد. او به یکی از تندروترین گروههای انقلاب پیوست و در بین انقلابیون با نام مستعار "رزا سرخه" (Red Rosa) شناخته گردید.

لاکومب یکی از زنان چپ گرا بود که اندیشه‌های فمنیستی داشت. او دوشادوش بسیاری از ژاکوبنها با شعار حمایت از طبقات ضعیف جنگید و در سال ۱۷۹۴ به زندان افتاد. پس از آن، دیگر هیچکس از او خبری نیافت. بسیاری معتقدند که او ۱۶ ماه بعد از زندان آزاد شد اما دوستان لاکومب معتقدند او در زندان کشته شده است.

کیو جین؛ بانویی که در انقلاب چین سرش را از دست داد

"با تمام قلبم از 200 میلیون زن هموطنم می‌خواهم که مسئولیت خود را به عنوان شهروندان به عهده بگیرند. برخیزید ... برخیزید... من مطمئنم که زنان چینی بر می‌خیزند!"

این قسمتی از سخنرانی بانو کیو جین است که یکی از مهم‌ترین زنان انقلاب چین بوده است.

در سال 1904، کیو جین، همسر یک مرد ثروتمند چینی، مادر چند فرزند، شاعر و یک انقلابی فمینیست، از جمله زنانی بود که باانقلاب چین همراه شد و علیه ‌دولت چین برخواست.

جین با اوج گیری انقلاب به ژاپن رفت تا در کالج ثبت نام کند. در دوران دانشجویی با دانشجویان انقلابی چینی ملاقات می‌کرد. هنگامی که او در سال 1906 به چین بازگشت، به یک رهبر انقلابی تبدیل شد که علاوه بر مبارزه مسلحانه و شمشیرزنی، در ساخت و طراحی بمب مشهور بود.

او همچنین مدرسه انقلابی دتونگ( Datong) را به راه انداخت و انقلابیون جوان را در آنجا جمع کرد. انتشار مجله فمینیستی و تند رادیکال مشهور به نام "مجله زنان" نیز از جمله فعالیتهای او بود.

در سال 1907، جین در حالیکه 31 سال سن داشت بر اثر شکنجه تیروهای دولتی کشته شد. مشهور است که سر او را بعد از مرگ از تن جدا کرده اند.

نوانیرووا؛ بانویی که یک تنه در مقابل بریتانیا ایستاد

نوانیرووا زنی نیجریه‌ای است که جرقه‌ انقلابی را زد که اغلب با عنوان اصلی‌ترین و اولین چالشِ اقتدارِ بریتانیا در افریقای غربی در طول دوره‌ استعمار به شمار می‌آید.

در ۱۸ نوامبر ۱۹۲۹، پس از آن‌که مسئول سرشماری (مارک امرووا) به نوانیرووا گفت: «چند بز و گوسفند و آدم دارید؟»، بحثی بین او و مسئول سرشماری درگرفت. وی که متوجه شده بود این جمله یعنی زنان نیز باید مالیات بدهند (به طور سنتی زنان از مالیات معاف بودند)، شرایط را با زنان دیگر مطرح کرد و همگی دست به اعتراض زدند. این اعتراض را "جنگ زنان" می‌نامند. این جنگ دو ماه طول کشید. نزدیک به ۲۵هزار زن در سراسرِ منطقه درگیرِ این جنگ شدند و برای تغییرِ سیاست‌های مالیاتی و هم‌چنین قدرت افسارگسیخته‌ افسران مالیاتچی دست به اعتراض زدند.

سرانجام موقعیت زنان به اندازه‌‌ای زیادی بهبود یافت. بریتانیا برنامه‌های مالیاتی‌اش را برداشت و برخی افسران مالیاتچی را مجبور به استعفا کرد.

اسراء عبدالفتاح؛ بانوی مصر در بطن انقلاب

إسراء عبدالفتاح (متولد ژانویه ۱۹۷۸) فعال اینترنت و وبلاگ‌نویس مصری است. إسراء در سال ۲۰۰۸ جنبش جوانان ششم آوریل مصر را تأسیس کرد. این گروه برای حمایت از کارگران محله الکبری یک شهر صنعتی که قصد داشت در ششم آوریل دست به اعتصاب بزند تأسیس شد. این گروه به تدریج به یک جنبش سیاسی مردمی تبدیل شد.

در سال ۲۰۰۸ توسط نیروهای امنیتی مصر دستگیر شد. او توجه تعدادی از رسانه‌های مصری را که علیه سیاست سانسور دولت مبارزه می‌کردند را جلب کرد و به نماد مقاومت در برابر فساد و بی عدالتی تبدیل شد.

پس از گذراندن دو هفته در زندان او آزاد شد و در اطلاعیه ای اعلام کرد که دست از فعالیت سیاسی برمی‌دارد.

اسرا عبدالفتاح مجدداً در اعتراضات سراسری و انقلاب ۲۰۱۱ مصر که برای برکناری رژیم حسنی مبارک برگزار شده بود فعال شد. او در اینترنت فعالیت می‌کرد و نیز شبکه خبری الجزیره را با آخرین اخبار اپوزیسیون مصر به روز می‌کرد.

38