جنگ نفتکشها؛ ماجرای تعقیب و گریز کماندوهای آمریکایی با نفتکش «بِلا ۱» چیست؟/ توجه جهانی به ادامه تنشها بر سر تحریمهای نفتی ایران و ونزوئلا و نقش «ناوگان سایه»
نفتکش «بِلا ۱» در آبهای بینالمللی نزدیک ونزوئلا، هدف تعقیب کماندوهای آمریکایی قرار گرفت، اما موفق به فرار شد. این حادثه، تنشها بر سر تحریمهای نفتی ایران و ونزوئلا و نقش «ناوگان سایه» را بار دیگر در کانون توجه جهانی قرار داده است.
«بِلا ۱» نام یک نفتکش کمتر شناخته شده است که دیروز تیتر رسانههای بینالمللی شد، نفتکشی که به گفته مقامهای آمریکایی، به شبکه انتقال نفت کشورهای تحت تحریم، از جمله ایران، مرتبط است. ماجرا از جایی آغاز شد که گارد ساحلی آمریکا اعلام کرد در آبهای بینالمللی نزدیک ونزوئلا، در حال تعقیب این کشتی بوده؛ تعقیبی که حتی تا مرحله آمادهسازی کماندوهای دریایی ویژه برای یورش نیز پیش رفت، اما در نهایت به فرار نفتکش انجامید.
«بِلا ۱» چیست و چرا حساسیتبرانگیز شد؟
«بِلا ۱» یک نفتکش اقیانوسپیماست که طبق گزارش رسانههای غربی، در ماههای گذشته در مسیرهایی غیرمعمول در دریای کارائیب و اقیانوس اطلس تردد داشته است. آمریکا مدعی است این کشتی بخشی از آن چیزی است که «ناوگان سایه» خوانده میشود؛ مجموعهای از نفتکشها که با تغییر پرچم، خاموش کردن سیستمهای ردیابی یا ثبت مالکیتهای پیچیده، برای حمل نفت تحریمشده به کار گرفته میشوند.
بر اساس اطلاعات منتشرشده، «بِلا ۱» در زمان تعقیب، نفتی حمل نمیکرد، اما از نظر واشنگتن، سابقه جابهجایی محمولههای نفتی مرتبط با ونزوئلا و ایران را داشته و به همین دلیل در فهرست کشتیهای تحت تحریم آمریکا قرار گرفته است. همین سابقه، حساسیت نیروهای آمریکایی را نسبت به مسیر حرکت آن برانگیخت.
تعقیب در آبهای آزاد؛ از هشدار تا آمادهسازی کماندوها
رسانههایی مانند رویترز و یورونیوز گزارش دادهاند که گارد ساحلی آمریکا پس از شناسایی «بِلا ۱»، تلاش کرده این نفتکش را برای بازرسی متوقف کند. به گفته منابع آمریکایی، کشتی به این درخواست پاسخ نداده و با تغییر مسیر ناگهانی، از حلقه محاصره خارج شده است.
بر اساسا اخبار منتشر شده، این نفتکش علیرغم آماده باش کماندوهایی آمریکایی، موفق به فرار از محاصره شده و خود را از محدوده عملکیاتی آمریکا دور کرده است.
روایت رسانههای غربی؛ اجرای تحریم یا نمایش قدرت؟
رسانههای آمریکایی و اروپایی این ماجرا را در چارچوب تشدید سیاست واشنگتن برای مقابله با دور زدن تحریمها تحلیل کردهاند. به باور این رسانهها، ایالات متحده در ماههای اخیر تلاش کرده با رهگیری و توقیف نفتکشهای مشکوک در نزدیکی ونزوئلا، پیام روشنی به شبکههای انتقال نفت ایران و کاراکاس ارسال کند.
در عین حال، برخی تحلیلگران غربی هشدار دادهاند که اقدام نظامی یا شبهنظامی علیه کشتیها در آبهای بینالمللی، میتواند از منظر حقوق بینالملل محل مناقشه باشد و حتی تنشهای دریایی خطرناکی را رقم بزند.
واکنش ایران؛ اتهامزنی تکراری و «دزدی دریایی»
در داخل ایران، این خبر با لحنی انتقادی بازتاب یافت. رسانههای همچون ایرنا، ایسنا و تسنیم ادعاهای آمریکا درباره ارتباط مستقیم «بِلا ۱» با ایران را تأییدنشده و تکراری دانستند و تأکید کردند که واشنگتن با استناد به تحریمهای یکجانبه، دست به اقداماتی میزند که از نظر تهران، مصداق نقض آزادی کشتیرانی و حتی «دزدی دریایی» است.
مقامهای رسمی ایران، اما تاکنون واکنش مستقیم و مفصلی به نام این نفتکش نشان ندادهاند، اما موضع کلی جمهوری اسلامی همواره این بوده که تحریمهای آمریکا فاقد مشروعیت بینالمللی است و ایران مسئولیتی در قبال اجرای آنها ندارد.
فراتر از یک نفتکش؛ پیامدهای یک تعقیب نافرجام
ماجرای «بِلا ۱» صرفاً داستان یک کشتی نیست. این حادثه نشان میدهد که نبرد پنهان بر سر صادرات نفت در دوران تحریم، از میزهای دیپلماتیک به آبهای آزاد کشیده شده است؛ جایی که هر تعقیب یا توقیف میتواند به یک بحران سیاسی یا حتی امنیتی تبدیل شود.
فرار این نفتکش از محاصره آمریکا، برای واشنگتن یک ناکامی تاکتیکی و برای منتقدان سیاست تحریم، نشانهای از محدودیتهای عملی این فشارها بود. در عین حال، این پیام را نیز منتقل کرد که تنش بر سر نفت ایران و متحدانش، نهتنها پایان نیافته، بلکه وارد مرحلهای پیچیدهتر و پرریسکتر شده است.
