احتمال مذاکره مستقیم ترامپ با ایران با نادیده گرفتن پروتکل ها

هم‌زمان با این تلاش‌ها برای هم‌گرایی منطقه‌ای، متغیر اصلی یعنی «ایالات متحده» با بازگشت دونالد ترامپ، معادلات امنیتی را پیچیده‌تر کرده است. 

آیا دیپلماسی فعال تهران و ریاض می‌تواند بر رویکرد تاجرمآبانه ترامپ اثر بگذارد؟

پروفسور کریستوفر جی. فتوایس (Christopher J. Fettweis) کارشناس علوم سیاسی آمریکایی و استاد علوم سیاسی در دانشگاه تولین (Tulane University) در نیواورلان گفت‌و‌گو است. 

وی با تخصص در حوزه روابط خارجی آمریکا شناخته شده و کتاب‌ها و مقالات بسیاری در مورد سیاست خارجی آمریکا  نوشته و از جمله آنها می‌توان به «آسیب شناسی قدرت: ترس، افتخار، شکوه و غرور در سیاست خارجی ایالات متحده« (The Pathologies of Power: Fear, Honor, Glory and Hubris in U.S. Foreign Policy) در سال ۲۰۱۳ اشاره کرد. 

با این کارشناس مسایل آمریکا در بارۀ شرایط کنونی دولت ایالات متحده و سیاست داخلی و خارجی دونالد ترامپ صحبت کرده ایم:

*دولت دوم دونالد ترامپ شاهد طولانی‌ترین تعطیلی دولت در تاریخ ایالات متحده بوده است. دلیل اصلی طولانی‌شدن بی‌سابقه این تعطیلی چه بود؟ آیا این بن‌بست ناشی از یک اختلاف فنی بر سر بودجه بود یا بازتابی از شکاف ساختاری عمیق میان کاخ سفید و کنگره است؟

-تعطیلی‌های دولت ایالات متحده نتیجه‌ی برداشتی نسبتاً عجیب از قانون است. این اتفاقات تا پیش از دهه ۱۹۹۰ رخ نمی‌دادند. زمانی که کنگره تحت رهبری «گینگریچ» تصمیم گرفت از بودجه به عنوان سلاحی در نبردهای مختلف خود علیه دولت کلینتون استفاده کند.

این تعطیلی‌ها همواره نتیجه‌ی سیاست‌بازی هستند، نه سیاست‌گذاری و تا زمانی ادامه می‌یابند که یکی از طرفین به این نتیجه برسد که هزینه‌های ادامه‌ی تعطیلی بیشتر از منافع سیاسی آن است. مهم‌تر از همه، در این مورد خاص، چشم‌انداز بروز مشکلات در ترافیک هوایی برای تعطیلات روز شکرگزاری (Thanksgiving)، دموکرات‌ها را وادار به دادن امتیاز کرد. این آخرین تعطیلی دولت در طول این دوره ریاست‌جمهوری نخواهد بود.

*چه موانع عملی و قانونی در اجرای سیاست‌های جدید مهاجرتی و اخراج‌های دسته‌جمعی وجود داشته است؟ ارزیابی شما از موفقیت دولت در دستیابی به اهداف اعلام‌شده‌اش چیست؟

-دادگاه‌ها تا حدودی در برابر سیاست‌های مهاجرتی ترامپ مقاومت کرده‌اند و همان‌طور که همیشه شاهد بوده‌ایم، ترامپ نشان داده که مایل است دادگاه‌ها را تا حد مشخصی به چالش بکشد؛ هرچند (تاکنون) موردی نبوده که دولت از حکمی از سوی دیوان عالی سرپیچی کند.

یک حکم مهم در مورد تعرفه‌های ترامپ ممکن است در ماه ژوئن آینده صادر شود که می‌تواند این محاسبات را تغییر دهد.

اما در مجموع، انتظار دارم که سرعت اخراج‌ها کاهش یابد، زیرا نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که سیاست‌های ترامپ و شیوه‌ی اجرای آن‌ها به طور فزاینده‌ای نامحبوب شده‌اند.

*تحولات اخیر در پرونده جفری اپستین و مطرح شدن مجدد نام‌های خاص، چه پیامدهای سیاسی برای دونالد ترامپ دارد؟ آیا این موضوع پتانسیل آن را دارد که چالشی جدی برای ادامه ریاست‌جمهوری او ایجاد کند؟

-این تنها موضوعی است که پایگاه هواداران ترامپ ظاهراً حاضر است او را بر سر آن مورد انتقاد قرار دهد. در نتیجه، انتظار دارم که دموکرات‌ها تلاش کنند تا جایی که می‌توانند این موضوع را در کانون توجه سیاست آمریکا نگه دارند.

*در حوزه سیاست خارجی، رویکرد فعلی واشنگتن نسبت به جنگ اوکراین و کاهش کمک‌ها چگونه بر توازن قدرت در میدان نبرد تأثیر گذاشته است؟ آیا ایالات متحده به دنبال یک مصالحه سریع است یا استراتژی بلندمدت‌تری را دنبال می‌کند؟

-به نظر می‌رسد ترامپ در حال ترویج توافق صلحی است که توسط خود پوتین نوشته شده است. او (ترامپ) صلح را بر عدالت اولویت می‌دهد؛ رویکردی که اگر جنگ خیلی طولانی‌تر شود، ممکن است در نهایت مخاطبانی مشتاق پیدا کند. اما هر توافقی که در حال حاضر قابل پیش‌بینی باشد، به شدت به نفع روس‌ها خواهد بود. پوتین می‌داند که ترامپ صلح را به هر قیمتی ترویج خواهد کرد و بر همین اساس عمل می‌کند.

*محور اصلی دکترین فعلی ایالات متحده در خاورمیانه چیست؟

-ترامپ خواهان ثبات است. تنها آتش‌بسی که او واقعاً می‌تواند اعتبار آن را به نام خود ثبت کند (نه هفت مورد دیگری که اغلب درباره‌شان صحبت می‌کند و خیالی هستند)، آتش‌بس غزه است که بدون مداخله دولت او اتفاق نمی‌افتاد. اما او زندگی را در قالب «خوب و بد» و «سیاه و سفید» می‌بیند. در ذهن او، ایرانی‌ها بد و اسرائیلی‌ها خوب هستند. با این حال، ثبات برای سرمایه‌گذاری‌های تجاری (فاسد و بی‌سابقه) او در منطقه اهمیت دارد.

*با توجه به تنش‌های فعلی و سابقه حملات اسرائیل به ایران در میانه‌ی مذاکرات تهران و واشنگتن، چقدر احتمال احیای کانال‌های دیپلماتیک بین تهران و واشنگتن را جدی می‌دانید؟

-دوست دارم فکر کنم که این یک احتمال است و چه کسی می‌داند، شاید ترامپ بتواند آن رابطه را احیا کند، زیرا او علاقه‌ای به پروتکل‌های دیپلماتیک که تمام اسلافش داشتند، ندارد. شاید او مایل باشد مستقیماً با حاکمان ایران صحبت کند؛ اقدامی که همه طرف‌ها از آن نفع خواهند برد.

*نقش دولت ترامپ و متحدان منطقه‌ای آمریکا (مانند اسرائیل) در تسهیل یا تضعیف هرگونه مذاکره احتمالی با ایران چیست؟ توازن قدرت در واشنگتن به نفع کدام رویکرد سنگینی می‌کند؟

-نتانیاهو سرسختانه درخواست‌های پنج رئیس‌جمهور آمریکا را نادیده گرفته است. شاید ترامپ بتواند از اهرم فشار استفاده کند تا او را وادار به شنیدن حرف حساب کند… اما من امید زیادی به این موضوع ندارم. بهبود واقعی در امنیت منطقه تا زمانی که نتانیاهو از صحنه خارج نشود، حاصل نخواهد شد.