تفاوت بمب‌افکن بی ۲۱ آمریکا با بی ۲
با وجود تمجید بی حد و حصر ترامپ از بمب‌افکن‌های راهبردی بی ۲ پس از عملیات در ایران، این هواپیماهای افسانه در آستانه جایگزینی با یک بمب‌افکن کوچکتر به نام بی ۲۱ رایدر هستند، اما چرا؟ بی ۲۱ چه قابلیت‌هایی نسبت به بی ۲ دارد؟
بمب‌افکن استراتژیک B-2 Spirit، نماد فناوری پنهان‌کاری (stealth) دهه ۱۹۸۰ آمریکا، از سال ۱۹۹۷ در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده (USAF) قرار گرفت و نقش کلیدی در عملیات‌های جهانی ایفا کرده است.
بمب‌افکن بی 2 با طراحی بال‌پرنده (flying wing) خود، قادر به حمل تسلیحات هسته‌ای و متعارف است و برد عملیاتی بیش از ۱۱ هزار کیلومتر دارد. با این حال، با افزایش تهدیدات پیشرفته مانند رادارهای نسل جدید چین و روسیه، نیاز به جانشینی کارآمدتر احساس شد. اینجاست که B-21 Raider، بمب‌افکن نسل ششم نورثروپ گرومن، وارد میدان می‌شود. بی 21 در دسامبر ۲۰۲۲ رونمایی شد و قرار است از سال ۲۰۳۰ جایگزین B-2 شود. اما چه چیز باعث شد تا بی 2 افسانه‌ای به سمت بازنشستگی سوق داده شود و بی 21 جایگزین آن شود؟ بی 21 چه فرقی با بی 2 دارد؟
تفاوت‌های طراحی و اندازه
هر دو بمب‌افکن از طراحی بال‌پرنده بهره می‌برند که رادارگریزی را افزایش می‌دهد، اما B-21 Raider به طور قابل توجهی کوچکتر و جمع‌وجورتر است. طول بال B-2 حدود ۵۲ متر (۱۷۲ فوت) است، در حالی که B-21 بین ۴۰ تا ۴۲ متر (۱۳۰-۱۴۰ فوت) تخمین زده می‌شود. طول بدنه B-2 حدود ۲۱ متر (۶۹ فوت) است، اما B-21 تنها ۱۶.۵ متر (۵۴ فوت) طول دارد. این کاهش اندازه، وزن برخاست حداکثری را از ۱۵۲ تن (۳۳۶,۵۰۰ پوند) B-2 به حدود ۸۲ تن (۱۸۰,۰۰۰ پوند) B-21 می‌رساند.
در طراحی، B-21 از لبه‌های صاف‌تر و بدون دندانه‌های serrated (مانند B-2) استفاده می‌کند و ورودی‌های هوای باریک‌تر و عمیق‌تر (با S-duct بهبودیافته) دارد که تیغه‌های فن موتور را پنهان‌تر می‌کند. همچنین، شیب تندتر کابین خلبان و چرخ‌های فرود متفاوت، به همراه پوشش رادارجذب صاف‌تر، B-21 را متمایز می‌سازد. این تغییرات نه تنها رادارگریزی را بهبود می‌بخشد، بلکه هزینه‌های ساخت را کاهش می‌دهد.
پیشرفت‌های فناوری پنهان‌کاری و موتورها
پنهان‌کاری، قلب تپنده هر دو هواپیما، در B-21 به سطح نسل پنجم+ (Gen-5+) ارتقا یافته است، در حالی که B-2 بر پایه فناوری نسل اول (دهه ۱۹۸۰) بنا شده. سطح مقطع راداری (RCS) B-21 کوچکتر است، با بهینه‌سازی ۳۶۰ درجه (به ویژه از عقب) از طریق مدل‌سازی الکترومغناطیسی پیشرفته (CEM) و هوش مصنوعی. B-21 از مواد کامپوزیتی پیشرفته و لایه‌های نازک‌تر رادارجذب (RAM) چندمنظوره استفاده می‌کند که دوام بیشتری نسبت به رنگ سیاه آهن‌مانند B-2 دارد و نیاز به نگهداری حساس را کاهش می‌دهد. پنهان‌کاری B-21 همه‌طیفی (رادار، مادون قرمز، صوتی و الکترونیکی) است، در حالی که B-2 عمدتاً بر رادار تمرکز دارد.
در موتورها، B-2 با چهار موتور توربوفن General Electric F118-GE-100 (هر کدام ۱۷,۳۰۰ پوند رانش) کار می‌کند، اما B-21 تنها دو موتور Pratt & Whitney PW9200 (یا مشتق F135) دارد که خروجی اگزوز آن‌ها کاملاً محافظت‌شده و با خنک‌سازی فعال، امضای حرارتی (IR) را کاهش می‌دهد. این طراحی، RCS و IR را پایین‌تر می‌آورد و کارایی سوخت را افزایش می‌دهد.
قابلیت‌های عملیاتی: بار و برد
B-2 قادر به حمل ۴۰,۰۰۰ پوند (۱۸ تن) تسلیحات (شامل هسته‌ای و متعارف) است، اما B-21 با وجود اندازه کوچکتر، حداقل ۳۰,۰۰۰ پوند (۱۳.۶ تن) ظرفیت دارد – هرچند برخی تخمین‌ها آن را بیش از ۲۰,۰۰۰ پوند می‌دانند. B-21 برای تسلیحات آینده مانند موشک‌های هایپرسونیک و LRSO (موشک کروز هسته‌ای دوربرد) بهینه‌سازی شده و از معماری باز (open systems) برای ارتقای آسان استفاده می‌کند، در حالی که B-2 برای چنین سلاح‌هایی نیاز به تغییرات اساسی دارد.
برد B-2 حدود ۶,۹۰۰ مایل (۱۱,۱۰۰ کیلومتر) بدون سوخت‌گیری است، و B-21 برد مشابه یا بیشتر با کارایی سوخت بهتر دارد، که آن را برای عملیات طولانی در اقیانوس آرام (در برابر چین) ایده‌آل می‌کند. B-21 همچنین با شبکه JADC2 (کنترل فرماندهی همه‌دامنه مشترک) ادغام می‌شود و داده‌های واقعی‌زمان را با دیگر پلتفرم‌ها به اشتراک می‌گذارد، قابلیتی که B-2 فاقد آن است.
هزینه، تولید و نگهداری
هزینه واحد B-2 بیش از ۲.۱ میلیارد دلار (شامل R&D) است و تنها ۲۱ فروند ساخته شد، که نرخ آماده‌به‌پرواز پایین (به دلیل پوشش‌های حساس stealth) را به همراه داشت. در مقابل، B-21 با هزینه واحد حدود ۷۰۰ میلیون دلار (حداکثر ۶۵۱.۷ میلیون در ۲۰۱۹) طراحی شده و حداقل ۱۰۰ فروند (تا ۱۳۲) تولید خواهد شد. طراحی مدولار B-21 نگهداری را ساده‌تر می‌کند و نرخ آماده‌به‌پرواز را افزایش می‌دهد، که هزینه چرخه عمر را کاهش می‌دهد.
چرا این تغییرات حیاتی‌اند؟
تفاوت‌های B-21 با B-2، پاسخی استراتژیک به تهدیدات مدرن است. اندازه کوچکتر و پنهان‌کاری پیشرفته، B-21 را در برابر رادارهای فرکانس پایین (مانند VHF روسی/چینی) مقاوم‌تر می‌کند و اجازه نفوذ عمیق‌تر به فضای مورد مناقشه را می‌دهد. کاهش تعداد موتورها و استفاده از فناوری دیجیتال، هزینه‌ها را ۷۰% پایین می‌آورد و تولید انبوه را ممکن می‌سازد – مشکلی که B-2 را به یک دارایی “نادر و گران” تبدیل کرد. از منظر تحلیلی، B-21 نه تنها جانشین B-2 است، بلکه پلی به عصر جنگ شبکه‌محور است: ادغام با JADC2 و قابلیت ارتقا، آن را برای دهه‌های آینده (تا ۲۰۷۰) آماده می‌کند، در حالی که B-2 تا ۲۰۳۲ عملیاتی می‌ماند اما با محدودیت‌های فناوری قدیمی. این تغییرات، برتری هوایی آمریکا را در برابر رقبای استراتژیک (چین، روسیه) حفظ می‌کند.
