سیاست ترسناک پاکستان/ اسلام آباد برای ایران خطرناک می شود

به گزارش خبر فوری، سیاست های امنیتی – نظامی  جدید پاکستان در منطقه باعث نگرانی هند و ایران شده است. ائتلاف نظامی پاکستان با 3 کشور عربی عربستان، قطر، امارات متحده عربی اقدام مهم اسلام آباد جهت افزایش نفوذش در منطقه بوده است (اینجا بخوانید). 

اما این تنها اقدام پاکستان جهت افزایش نفوذ نبوده است. به نظر می رسد افزایش توان موشکی و خرید تسلیحات مدرن توسط پاکستان در راستای دکترین جدید امنیتی – نظامی اسلام آباد باشد؛ دکترینی که در چهارچوب ژئوپلیتیک فرهنگی معنا یافته و در راستای سیاست های جدید پاکستان بعد از جنگ با هند به وجود آمده اند.

در سر پاکستان چه می گذرد؟

به نظر می رسد نوعی ژئوپلیتیک فرهنگی پشت اقدامات امنیتی پاکستان قرار داشته باشد. این مساله را می توان از نام گذاری های جدید تسلیحات پاکستان متوجه شد. موشک‌ هایی نظیر غوری، غزنوی، ابدالی و بابُر همگی منطبق بر منطق و سیاست جدید پاکستان هستند.

اما این سیاست فرهنگی چیست؟ اقدامات جدید پاکستان نشان می دهد که این کشور به دنبال احیای تمدن «مغولی – ترکی» عصر باروت است. پس از جنگ های صلیبی و حمله مغول به عالم اسلام و فروپاشی حکومت عباسیان، عالم اسلام وارد «عصر باروت» شد. در عصر باروت، کشورهای اسلامی در سه امپراتوری گنجانده شدند: الف. امپراتوری عثمانی در غرب  ب. امپراتوری صفوی در ایران و آسیای میانه  ج. امپراتوری گورکانی در شرق و هند. گورکانیان حاکمان مغول تبار مسلمان بودند که سال ها بر هند حکمرانی کرده و نقش برجسته ای در ترویج اسلام در این شبه قاره داشتند. پاکستان که بخش اسلامی هند بزرگ به حساب می آید، مولود حکمرانی گورکانیان است و به لحاظ هویتی و فرهنگی خود را به این سلسله منسوب می کنند.

این مساله سبب شده پاکستان تلاش زیادی جهت احیای تمدن مغولی خود کند تا از این طریق (یعنی توسعه فرهنگ گورکانی) بتواند ژئوپلیتیک فرهنگی گسترده ای را آغاز کند و بتواند از طریق مشابهت های فرهنگی «قدرت» خود را افزایش دهد.

این قدرت افزایی از طریق ژئوکالچر در دو جهت تداوم می یابد:

الف. در شمال و آسیای میانه: نفوذ در مناطق مسلمان نشین هند، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان و از طریق احیاء ژئوکالچر ترکی – مغولی.

ب. در خاورمیانه: نفوذ در کشورهای غرب آسیا و همسایگان غربی ایران از طریق احیاء رابطه مذهبی و تسننی گورکانی – عثمانی.

سیاستی که به ضرر ایران خواهد بود

هم محور اول و هم محور دوم می تواند برای ایران خطرناک باشد. محور اول از طریق گسترش ژئوکالچر ترکی - مغولی می تواند سبب نزدیکی رقبای ترک ایران و پاکستان می شود. یک نمونه از این نزدیکی فرهنگی – سیاسی، رزمایش مشترکی است که پاکستان با ترکیه و جمهوری آذربایجان در سال 2021 با نام نمادین«سه برادر» برگزار کرد.

محور دوم نیز از طریق محاصره ایران و ایجاد محور عربی – پاکستانی با محوریت مبارزه با تفکر شیعی و اشاعه تفکر سلفی می تواند برای ایران خطرآفرین باشد.

به گفته فرشاد عادل، تحلیلگر سیاسی، روابط خوب پاکستان با محور‌ ترکی و عربی ، نقش برجسته آن در کلان ‌راهبردهای چین و تعامل این کشور با آمریکا برگ‌ های برنده ای هستند که موجب ارتقاء نقش این کشور در معادلات آینده منطقه خواهند شد و پاکستان متناسب با وزن گرفتن ژئوپلیتیک خود در تلاش است که خود را در حوزه ژئوکالچر نیز قدرتمند کند.