آیا ترامپ و پزشکیان با هم دیدار خواهند کرد؟

به گزارش خبر فوری، سفر این دوره مسعود پزشکیان به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. برخی فعالان مجازی از احتمال دیدار ترامپ و پزشکیان در نیویورک خبر داده اند (اینجا بخوانید). اما آیا این دیدار اتفاق خواهد افتاد؟

دکترینی که دیدار پزشکیان و ترامپ را بعید می کند

برای فهم این مساله باید نگاهی به آوردۀ استراتژیک این دیدار داشته باشیم. شواهد گویای این است که اگر این دیدار به تحقق بپیوندد، ترامپ که همواره قدرت بالایی در بازی های سیاسی دارد، آن را به حوادث مربوط به جنگ 12 روزه و بمباران تاسیسات هسته ای ایران ربط داده و خود را در موضع قدرت قرار خواهد داد. از آن سو، ایران در موضع ضعف قرار خواهد گرفت و برداشت بین المللی از این دیدار این خواهد بود که ایران که حتی در دوره پسابرجام و دوران ریاست جمهوری حسن روحانی حاضر نشد با ترامپ دیدار کند، حالا در وضعیتی قرار گرفته که «مجبور» به دیدار با ترامپ شده است.

این مساله همان چیزی است که در دکترین جمهوری اسلامی ایران از آن با عنوان «نشان ندادن احساس ضعف  به دشمن» تعبیر می شود. ایران در طول این سالها دکترین «مقاومت» را پیش گرفته است. این دکترین ملاحضات و الزاماتی دارد. یکی از الزامات این رویکرد، ایجاد مانع یا حائل امنیتی میان خود و دشمن است. در این استراتژی، دشمن باید احساس کند نمی تواند وارد درگیری با ایران شود و لازمه این احساس این است که طرف خودی به دشمن احساس ضعف نشان ندهد.

این رویکردی است که حتی در سال های خروج آمریکا از برجام هم توسط ایران دنبال شد. در آن دوران یکی از دلایلی که برای عدم مذاکره با ایالات متحده و عدم دیدار ترامپ و حسن روحانی بیان می شد، توجه به استراتژی ایجاد حائل امنیتی و عدم نشان دادن احساس ضعف به دشمن بود. در آن دوره مقامات ارشد ایران تاکید داشتند که دیدار روحانی و ترامپ باعث می شود دشمن احساس قدرت کرده و گمان برد ایران به علت خروج آمریکا از برجام ضعیف شده و به دنبال این است که آمریکا را راضی به بازگشت به برجام کند.

این مساله در حال حاضر به نحو مضاعفی وجود دارد. ایران در شرایط خاصی به سر می برد. هر اقدام سیاسی و دیپلماتیک از جانب دولت می تواند گرای خاصی به طرف غربی دهد. با توجه به اینکه تغییری در دکترین ایران به وجود نیامده و بعید هم است به وجود بیاید، دیدار ترامپ و پزشکیان حتی از دیدار روحانی و ترامپ هم بعیدتر است.

سفری که بسیار مهم است

با این حال، حتی با کان لم یکن شدن دیدار پزشکیان و ترامپ، باز باید اعتراف کرد که سفر امسال پزشکیان به نیویورک از اهمیت فزاینده ای برخوردار است. این نخستین سفر مسعود پزشکیان به آمریکا و غرب بعد از حمله به ایران است. در این سفر احتمالا دیدارهای متعددی میان مسعود پزشکیان و مقامات اروپایی صورت بگیرد. نباید فراموش کرد که ایران همزمان با اروپا نیز درگیر است و مساله مکانیسم ماشه یکی از مهم ترین مسائل دیپلماتیک ایران به حساب می آید. ایران (به هر دلیلی) دیدار رئیس جمهور با مقامات اروپایی را «نقطه ضعف» خود نمی داند. بنابراین، دیدارهای مختلفی میان مقامات اروپایی و رئیس جمهور ایران به وقوع خواهد پیوست.

با این حال، اینکه این دیدارها کارساز خواهند بود یا نه هنوز محل تردید است. برخی معتقدند در شرایط فعلی و با تداوم دکترین سیاسی – امنیتی کنونی توسط ایران، بعید است گشایشی در روابط خارجی و عرصه دیپلماتیک ایجاد شود. عده ای دیگر معتقدند حائل امنیتی میان ایران و غرب فروریخته و تداوم دکترین کنونی اشتباه است. به همین دلیل، باید تغییری و لو نسبی در استراتژی خارجی ایران ایجاد شود. در غیر این صورت بعید است تغییری در وضعیت کشور ایجاد شود. گروهی هم معتقدند باید دکترین کنونی را ادامه داد و جلوی فروریختن ترس غرب از ایران را گرفت؛ چرا که اگر این ترس بریزد ممکن است جنگ های شدیدتر و خرابی بیشتری را شاهد باشیم.