چگونه اروپا می‌تواند بر توافق سازیِ ترامپ با ایران تأثیر بگذارد؟

​الی گرانمایه (Ellie Geranmayeh) و ماجدا روگه (Majda Ruge) در شورای روابط خارجی اروپا (ECFR) – ۱۹ مه ۲۰۲۵ نوشتند:

۱. در حالی که مذاکرات میان ایالات متحده و ایران برای دستیابی به توافقی جدید در جریان است، اروپا عملاً از این روند کنار گذاشته شده است. با وجود تلاش‌های گذشته سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) برای حفظ برجام، اکنون آمریکا در حال مذاکره مستقیم با ایران است و نقشی برای اروپا در نظر نگرفته است.

۲. دونالد ترامپ، در سخنانی در محافل بسته اعلام کرده که «خیلی به توافق با ایران نزدیک هستیم»، اما این توافق به‌تنهایی و بدون حضور اروپایی‌ها در حال شکل‌گیری است. اروپا نگران است که این توافق، بدون در نظر گرفتن منافع امنیتی و سیاسی متحدانش در اتحادیه اروپا، نهایی شود.

۳. در داخل دولت ترامپ دو جریان اصلی در حال رقابت بر سر چگونگی برخورد با ایران هستند: نخست، «بازدارندگان» که معتقد به مهار برنامه هسته‌ای ایران از طریق دیپلماسی هستند؛ و دوم، «برتری‌طلبان» که طرفدار استفاده از زور برای انهدام کامل زیرساخت هسته‌ای ایران‌اند. ترامپ در ابتدا با بازدارندگان همدل بود، اما با فشار اسرائیل و چهره‌هایی چون لیندسی گراهام و ژنرال کوریا به سمت موضع سخت‌تر کشیده شده است.

۴. اروپا می‌تواند با حمایت از بازدارندگان در درون دولت ترامپ، نقش مثبتی ایفا کند. یکی از ابزارهای بالقوه اروپا تهدید به فعال‌سازی مکانیسم بازگشت تحریم‌ها (اسنپ‌بک) در چارچوب برجام است؛ اما این تهدید باید هوشمندانه استفاده شود تا نه‌تنها ایران را به امتیازدهی وادارد، بلکه به جنگ یا فروپاشی کامل دیپلماسی نیانجامد.

۵. اروپا باید از بازی در زمین برتری‌طلبان خودداری کند، چراکه آن‌ها به‌دنبال شکست مذاکرات و زمینه‌سازی برای اقدام نظامی هستند. اگر اروپا با فعال‌سازی یک‌جانبه اسنپ‌بک باعث فروپاشی برجام و خروج ایران از پیمان NPT شود، خطر دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و بروز جنگی تمام‌عیار بسیار بیشتر خواهد شد.

۶. در نهایت، اگر اروپا خواهان حفظ ثبات منطقه و پیشگیری از جنگ است، باید نقش خود را از طریق تعامل سازنده، حمایت هدفمند از مذاکرات، و همکاری فنی پس از توافق ایفا کند و از مواضع تند و تحریک‌آمیز پرهیز نماید.