حرکت ایران و روسیه به سمت شراکت بیشتر دفاعی و اقتصادی

در سطح دفاعی و دریانوردی، ایران بعد از آن که روسیه را به پهپادها مجهز کرد، اکنون برای تقویت همکاری دریایی نظامی با روسیه تلاش می کند به طوری که دریادار نیکولای یومیوف فرمانده نیروی دریایی روسیه به منظور بررسی تقویت همکاری دوجانبه به تهران سفر کرد. تلاش های تهران برای تشکیل ائتلاف دریایی با مسکو در میان انتقادات واشنگتن از ایران صورت می گیرد که رفتار این کشور را بی‌ثبات کننده برای آبراه‌ها می داند. دو ماه پیش نیز ایران و روسیه و چین تمرین های نظامی مشترکی را به مدت چهار روز در دریای عمان برگزار کردند. 

تقویت همکاری دریانوردی و دفاعی بین روسیه و ایران در چارچوب تلاش دو کشور برای دور زدن تحریم های آمریکا و تقویت تجارت فیمابین صورت می گیرد. اخیرا دو طرف توافقنامه ای 1.6 میلیارد دلاری به منظور احداث خط آهن بین دو شهر رشت- آستارا در ایران امضا کردند که بخشی از گذرگاه بین المللی حمل و نقل شمال- جنوب محسوب می شود. هند و ایران و روسیه به دنبال توسعه این مسیر برای رقابت با کانال سوئز هستند. 

در سطح اقتصادی نیز ایران و روسیه یادداشتی برای تاسیس دو مرکز تجاری در تهران و سنت پترزبورگ امضا کردند. تهران همچنین از آغاز استفاده از واحد پول خود (ریال) و روبل روسیه در تجارت دوجانبه خبر داد. این گام، بخشی از برنامه دوکشور برای کاستن از وابستگی به دلار آمریکا در معاملات تجاری است. تهران و مسکو همچنین در واکنش به ممنوع شدن مبادلات بانکی خود از طریق سیستم حواله مالی بین المللی سوئیفت، توافقنامه ای برای مبادله حوالجات بانکی بین بانک های دوکشور امضا کردند. همچنین روسیه قراردادی 497 میلیون دلاری برای وارد کردن خودرو از شرکت خودروسازی ایرانی سایپا امضا کرده است.  

واشنگتن در واکنش به همکاری روسیه و ایران هشدار داد این دو کشور در حال توسعه بی‌سابقه شراکت دفاعی خود هستند. جان کربی سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا گفت مراودات دو کشور در مسائل مربوط به فروش سلاح های پیشرفته به خصوص پهپادها همچنان ادامه دارد. 

تحریم های آمریکا، دو کشور ایران و روسیه را به سمت تقویت شراکت بین خود سوق داده است. در همین راستا الکساندر نوواک معاون نخست وزیر روسیه برای گفتگو درباره پروژه های جدید نفت و گاز به ایران سفر کرد. به گفته جواد اوجی وزیر نفت ایران، شرکت های روسی هم اکنون در هفت میدان نفتی ایران سرمایه گذاری کرده اند و درباره سرمایه گذاری مسکو در توسعه شش میدان دیگر نیز توافق شده است. همچنین دومین بانک بزرگ روسیه (VTB) اخیرا دفتر نمایندگی در ایران افتتاح کرد که نشان دهنده حرکت دو کشور به سوی متصل کردن سیستم بانکی خود به یکدیگر به منظور دور زدن تحریم ها است. 

روشن است دولت ابراهیم رئیسی به دنبال عملی کردن همان دیپلماسی است که در ابتدای به دست گرفتن رئیس قوه مجریه اعلام کرد و آن، حساب نکردن روی دورنمای همکاری با غرب و گسترش روابط با کشورهای آسیایی و روسیه و همسایگان ایران با هدف بهبود اوضاع اقتصادی و خنثی کردن فشارهای آمریکا است. اما ایران در عین حال به سیاست تتنش آفرینی در آبهای خلیج فارس در  چارچوب خصومت با آمریکا و فشار آوردن بر این کشور ادامه می دهد.