اختلال بیشفعالی و نقص توجه، خلاقیت را افزایش میدهد
پژوهشگران دریافتهاند که اختلال بیشفعالی و نقص توجه (اِیدیاِچدی) با افزایش خلاقیت مرتبط است. ذهن مبتلایان به این اختلال، تمایل به سرگردانی دارد که ممکن است موتور پنهان خلاقیت باشد.
وبگاه سایتِکدِیلی در گزارشی آورده است:
پژوهشگران دریافتهاند که اختلال بیشفعالی و نقص توجه یا اِیدیاِچدی با سطح بالاتری از خلاقیت مرتبط است و این موضوع تا حد زیادی به این دلیل است که ذهن افراد مبتلا به این اختلال، تمایل بیشتری به سرگردانی و پرسهزدن دارد. پرسهزدن عمدی ذهن، یعنی زمانی که فرد آگاهانه به افکارش اجازه میدهد آزادانه جریان یابند، نقشی کلیدی در تقویت تفکر خلاق دارد. این مطالعه که در کنگره آسیبشناسی عصبی اروپا (ECNP) در آمستردام ارائه شد، اولین پژوهشی است که بهوضوح نشان میدهد اِیدیاِچدی و خلاقیت چگونه به هم مرتبط هستند.
هان فنگ (Han Fang)، پژوهشگر ارشد مرکز پزشکی دانشگاه رادبود هلند، توضیح میدهد: تحقیقات پیشین به پرسهزدن ذهن بهعنوان عامل احتمالی ارتباطدهنده اِیدیاِچدی و خلاقیت اشاره کرده بودند، اما تاکنون هیچ مطالعهای این ارتباط را مستقیماً بررسی نکرده بود. ما دو مطالعه جداگانه روی دو گروه مستقل شامل مبتلایان به اِیدیاِچدی و افراد سالم انجام دادیم که در مجموع ۷۵۰ شرکتکننده داشتند.
چگونه نشانههای اِیدیاِچدی و پرسهزدن ذهن مرتبط هستند؟
پژوهشگران رابطه بین ویژگیهای اِیدیاِچدی، خلاقیت و مشکلات عملکرد روزمره را با تمرکز ویژه بر پرسهزدن ذهن بررسی کردند. شرکتکنندگان در هر دو گروه، ویژگیهای شناختهشده اِیدیاِچدی از جمله بیتوجهی، تکانشگری و تمایل ذهن به منحرفشدن از کار جاری را نشان دادند. در هر دو مطالعه، هرچه نشانههای اِیدیاِچدی افراد آشکارتر بود، پرسهزدن ذهن را بیشتر تجربه میکردند.
دو نوع پرسهزدن ذهن
به گفته هان فنگ، پژوهشگران پیشین دو نوع پرسهزدن ذهن را شناسایی کردهاند:
۱. پرسهزدن خودبهخودی ذهن: وقتی تمرکز ناخواسته از دست میرود و ذهن از موضوعی به موضوع دیگر میپرد؛
۲. پرسهزدن عمدی ذهن: زمانی که فرد عمداً به افکارش اجازه میدهد از موضوع اصلی فاصله بگیرند و مسیرهای تازهای را دنبال کنند.
سنجش خلاقیت و رابطه آن با الگوی فکری
در هر دو گروه، خلاقیت با روشهای استاندارد (مانند درخواست برای یافتن کاربردهای خلاقانه یک شیء معمولی) اندازهگیری شد. سپس پژوهشگران رابطه بین سطح خلاقیت و دو نوع پرسهزدن ذهن را تحلیل کردند.
دکتر هان فنگ نتایج را اینگونه بیان میکند: دریافتیم افراد با نشانههای بیشتر اِیدیاِچدی، در هر دو مطالعه نمرات بالاتری در زمینه دستاوردهای خلاقانه کسب کردند. همچنین مشخص شد که پرسهزدن عمدی ذهن، یعنی زمانی که فرد آگاهانه به ذهنش اجازه پرسهزدن میدهد، با خلاقیت بالاتر مبتلایان به اِیدیاِچدی مرتبط است. این نشان میدهد پرسهزدن ذهن ممکن است عامل پنهانی باشد که اِیدیاِچدی و خلاقیت را به هم پیوند میزند.
کاربردهای عملی: آموزش و درمان
وی در ادامه میافزاید: این یافتهها میتواند پیامدهای عملی مهمی داشته باشد. در آموزش روانشناختی، میتوان برنامههایی طراحی کرد که به افراد دارای اِیدیاِچدی بیاموزند چگونه ایدههای خودبهخودی خود را به نتایج خلاق تبدیل کنند. در درمان نیز مداخلات مبتنیبر ذهنآگاهی که ویژه اِیدیاِچدی طراحی شدهاند، میتوانند سرگردانی خودبهخودی ذهن را کاهش داده یا آن را به شکل عمدی و سودمند هدایت کنند.
نظر یک متخصص
پروفسور کِی. پی. لش (K.P. Lesch)، استاد روانپزشکی مولکولی در دانشگاه وورتسبورگ آلمان، درباره این یافتهها میگوید: پرسهزدن ذهن یکی از منابع مهمی است که خلاقیت چشمگیر افراد مبتلا به اِیدیاِچدی با عملکرد بالا را ممکن میسازد. این ویژگی، آنها را به داراییهایی ارزشمند برای جامعه و آینده ما تبدیل میکند.
این پژوهش بهعنوان اولین مطالعه مستقیم درباره این ارتباط، نیازمند تأیید توسط تحقیقات بیشتر است، اما پنجره جدیدی به درک مزایای بالقوه اِیدیاِچدی گشوده است.
