آمار ناامیدکننده تولید خودرو؛ خصوصی سازی گره کور این صنعت را باز می کند؟
آمار تولید خودرو در سامانه کدال اعلام شده است. آماری که نشان می‌دهد سه خودروساز جاده مخصوص نسبت به مورد مشابه سال گذشته در سه ماه ابتدای سال با کاهش تولید مواجه شده‌اند.
ایران خودرو از ابتدای سال ۱۴۰۴، ۱۱۷ هزار و ۹۵۴ دستگاه محصول سواری تولید کرده است که مورد مشابه آن در سال گذشته، ۱۱۸هزار و ۱۲۸ دستگاه تولید شده است. یعنی حدود ۱۷۴ دستگاه کمتر از سال گذشته. البته که همه منتظر بودند بعد از اینکه اعلام شد مدیریت ایران‌خودرو به بخش خصوصی می‌رسد با افزایش تولید مواجه شوند و حالا این پرسش به وجود می‌آید اگر مدیریت بخش خصوصی بر ایران‌خودرو که دولتی بود باعث افزایش تولید نشده این همه تلاش رقبا برای به دست آوردن مدیریت سایپا برای چیست!؟ وقتی هنوز مدیریت خصوصی ایران‌خودرو نتیجه درخشان نداده است.
اما وضعیت تولید سایپا به چه شکل است؛ سایپا در سه ماهه ابتدای امسال ۴۴ هزار و ۱۱۳ دستگاه خودروی سواری تولید داشته که این مورد در سه ماه ابتدای سال گذشته ۶۵ هزار و ۵۹۸ دستگاه بوده است. در نتیجه ۲۱ هزار و ۴۸۵ دستگاه نسبت به سال قبل کاهش تولید در این خودروسازی دیده می‌شود. پارس‌خودرو نیز در سه‌ماه ابتدای امسال، ۱۷هزار و ۸۶۳ دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده است. در مقایسه با تیراژ ۲۴ هزار و ۷۰۳ دستگاهی مدت مشابه پارسال، تولید این شرکت ۶ هزار و ۸۴۰ دستگاه کاهش تولید داشته است.
علت‌های گوناگونی برای این کاهش تولید اعلام می‌کنند. به طور مثال خودروسازان معتقدند چون میزان افزایش قیمت دیر اعلام شده در نتیجه روی تولید آنها تأثیر داشته است. از سوی دیگر، ماجرای قطع برق و ناترازی شهرک‌های صنعتی در میان است. زنجیره تأمین یا قطعه‌سازان باید قطعات را تولید کنند تا خودروسازان بتوانند تولید را افزایش دهند. قطع برق تأثیر مستقیم بر زنجیره تأمین و تولید قطعه گذاشته است. عده‌ای نیز تجاوز نظامی اسرائیل به ایران و ماجرای جنگ را علت کاهش تولید خودرو می‌دانند. اگرچه حمله اسرائیل به ایران ۲۳ خردادماه رخ داده بود و تقریباً نیمه بیشتر ماه خرداد هم تمام شده بود. در عین حال این حمله ناجوانمردانه روی تولیدات بی‌تأثیر نبود.
واقعیت این است که کاهش تولید خودرو در ابتدای امسال را نمی‌توان صرفاً به شرایط بیرونی نسبت داد؛ بخشی از دلایل آن به عملکرد و ساختار خود خودروسازان بازمی‌گردد.
از سوی دیگر، بخشی از تولید خودروسازان به‌جای تطابق با تقاضای واقعی بازار، صرفاً برای پاسخگویی به تعهدات فروش فوری یا ثبت‌نام‌های گذشته است. این مدل باعث انباشت خودروهای بدون مشتری در پارکینگ‌ها و در ادامه کاهش تمایل به ادامه تولید می‌شود. در حالی که انتظار می‌رفت با سیاست‌های حمایتی و تمرکز بر توسعه تولید داخل، روند تولید خودرو در سال جدید رشد کند، آمار سه‌ماهه اول نشان می‌دهد تولید نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
هرچند عوامل بیرونی مانند شرایط ارزی یا انرژی بی‌تأثیر نیست، اما بخش قابل توجهی از این کاهش به عملکرد درون‌سازمانی خود خودروسازان بازمی‌گردد.
همچنین خودروسازان در سال‌های گذشته نتوانسته‌اند زنجیره تأمین قطعات را به شکلی پایدار و انعطاف‌پذیر مدیریت کنند. بسیاری از قطعه‌سازان از تأخیر در پرداخت‌ها، نبود قراردادهای پایدار و پیش‌بینی‌ناپذیری برنامه تولید گلایه دارند. این بی‌نظمی مستقیماً باعث کندی در خط تولید شده است. فعلاً فقط خودروسازان بر طبل افزایش قیمت می‌کوبند و بازار در رکود است و مصرف‌کننده نسبت به کیفیت خودروها اعلام نارضایتی دارد.
