کاهش نرخ تورم از طبقات بالا

نرخ تورم مسیر کاهشی را طی می‌کند اما نه به صورت یکسان برای همه. حالا دولت در سال دوم فعالیت خود سیاست مهار تورم را همچنان دنبال می‌کند و امیدوار است از فشار هزینه‌ها بر دوش طبقات پایین درآمدی بکاهد و با سیاست‌های اقتصادی متفاوت از شکاف درآمدی بیشتر جلوگیری کند. سوال اصلی اینجاست که چه سیاست اقتصادی ممکن است در سال آینده و بودجه سال بعد به اجرا گذاشته شود که وضعیت معیشتی اقشار کم درآمد و متوسط را بهبود ببخشد.
در یک سال گذشته یعنی از مهر پارسال تا مهر امسال دستکم چند برنامه اقتصادی از جمله افزایش سطح دستمزد کارگران به اجرا گذاشته شده و در تازه‌ترین تصمیم دولت بنا دارد تا سطح حقوق و مزایای کارکنان دولت را افزایش داده و سفره مردم را هم تقویت کند. افزون بر این میزان درآمدهای نفتی به روایت وزرای اقتصادی بهبود پیدا کرده و تلاش برای مالیات‌ستانی از طبقات بالا همچنان ادامه دارد. با این حال بهبود شاخص ضریب جینی با هدف کاهش شکاف درآمدی بین مردم و کاهش تورم به عنوان یک سیاست راهبردی، با استمرار روش‌های پول‌پاشی در اقتصاد، از استحکام لازم برخوردار نیست و انتظار می‌رود تشکیل واحد ویژه رصد تورم در نهاد ریاست جمهوری به تغییر معادله برخورد با تورم به نفع دهک‌های فقیر و متوسط منجر شود.
هم مرکز آمار و هم بانک مرکزی و البته مسئولان اقتصادی کشور از کاهش نرخ تورم خبر می‌دهند. تازه‌ترین گزارش‌ها هم حکایت از آن دارد که نرخ تورم سالانه از 45.4 درصد در مهر سال گذشته با 2.5 درصد کاهش به 42.9 درصد در مهر سال جاری رسیده است. اما داده‌های جدید مرکز آمار از نوسان سطح عمومی قیمت‌ها بین دهک‌های مختلف هزینه‌ای نشان می‌دهد کاهش تورم در طبقات بالاتر جامعه محسوس‌تر از طبقات پایین بوده است.
در فاصله مهر 1400 تا مهر‌1401، نرخ تورم سالانه دهک اول (فقیرترین) 8‌دهم درصد افزایش، دهک دوم 8‌دهم‌درصد، دهک سوم 1.5‌درصد، دهک چهارم 1.6‌درصد، دهک پنجم 2‌درصد، دهک ششم 2.1 درصد، دهک هفتم 2.8‌درصد، دهک هشتم 3.2‌درصد، دهک نهم 4.1‌درصد و دهک دهم (ثروتمندترین) 6.1‌درصد کاهش پیدا کرده است.
به این ترتیب کاهش تورم در طبقات بالای جامعه محسوس‌تر بوده تا دهک‌های پایین که یک دلیل اصلی آن وزن بالای کالاهای خوراکی و آشامیدنی در سبد هزینه خانوارهای پایین و فقیر جامعه و البته امکان تغییر در سبد کالاهای مصرفی دهک‌های بالاتر در برابر نوسان قیمت‌هاست. افزون بر اینکه دهک‌های پایین از حیث درآمدی توان پس‌انداز یا تبدیل آن به دارایی‌های دیگر را ندارند اما دهک‌های ثروتمند می‌توانند پس‌انداز خود را تبدیل به دارایی‌های دیگر کنند و از فشار تورم بر خود بکاهند.
بر اساس اعلام مرکز آمار، کالاهای خوراکی و آشامیدنی و دخانیات 43.3 درصد سبد هزینه خانوار اول و 41.1 درصد دهک دوم جامعه را شامل می‌شود و به این ترتیب افزایش قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها فشار بیشتری بر دهک‌های فقیر جامعه وارد می‌سازد. این در حالی است که سهم کالاهای یادشده در سبد هزینه دهک نهم و دهم به عنوان ثروتمندترین قشر جامعه به ترتیب 24.3 و 17.2 درصد را شامل می‌شود.

جغرافیای استانی تورم
لرستان، خراسان شمالی و سیستان و بلوچستان 3 استان ایران هستند که در مهر امسال نرخ تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های بالای 80‌درصد نقطه‌به‌نقطه را تجربه کرده‌اند؛ به این معنا که ساکنان این استان‌ها در نخستین ماه فصل پاییز برای خرید و مصرف یک سبد کالاها و خدمات یکسان 80درصد بیشتر از مهر سال گذشته هزینه‌ کرده‌اند.
بر اساس مرکز آمار ایران در حالی ساکنان استان لرستان با نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به میزان 88.6 درصد در مهرماه امسال مواجه شده‌اند که کمترین نرخ تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در استان بوشهر به میزان 60.4درصد ثبت شده و شکاف تورم کالاهای خوراکی و آشامیدنی در بین این دو استان به 28.2درصد رسیده است. تازه‌ترین گزارش نهاد آماری کشور حکایت از ثبت تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها به میزان 71.4 درصد در مهرماه حکایت دارد و تنها ساکنان استان‌های مرکزی، خوزستان، تهران، قم، خراسان‌جنوبی، یزد، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، فارس و زنجان کالاهای خوراکی و آشامیدنی‌ را با نرخ تورم کمتر از میانگین کشوری خریده و مصرف کرده‌اند و نرخ تورم این کالاها در 20 استان از نرخ تورم ثبت شده 71.4 درصد بالاتر بوده است.
مرکز آمار ایران از شکاف 9.8 درصد نرخ تورم سالانه در 31 استان ایران در مهرماه امسال خبر داد و اعلام کرد در حالی که شاخص میانگین سطح عمومی قیمت‌ها در 12 ماه منتهی به مهر سال جاری در استان کهگیلویه و بویراحمد به 48.2درصد رسیده، استان خوزستان نرخ تورم سالانه به میزان 38.4درصد را تجربه کرده است. میانگین نرخ تورم در نخستین ماه سال جاری در کشور 42.9درصد بوده و 21استان ایران نرخ تورم بالاتر از متوسط کشوری را تجربه کرده‌اند و تنها استان‌های سمنان، زنجان، فارس، قم، تهران، اصفهان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، همدان و خوزستان تورم پایین‌تری را به ثبت رسانده‌اند.
میانگین نرخ تورم شهری در مهر امسال 42.3 درصد بوده و استان‌های گیلان، سمنان، قم، تهران، زنجان، اصفهان، فارس، همدان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و خوزستان نرخ تورم پایین‌تر از کل کشور و بقیه استان‌ها نرخ تورم بالاتری را در نقاط شهری تجربه کرده‌اند. شاخص نرخ تورم روستایی در کل کشور 46.2 درصد بوده و روستاییان ساکن استان‌های قزوین، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان، کرمان، آذربایجان غربی، قم، لرستان، مازندران، مرکزی، گیلان، چهارمحال و بختیاری، گلستان، کرمانشاه، اردبیل، ایلام، خراسان رضوی و فارس شاهد افزایش سبد هزینه‌های خود و بالاتر از نرخ تورم روستایی در کل کشور بوده‌اند و 14‌استان نیز با نرخ تورم روستایی پایین‌تری مواجه شده‌اند.