فرق ترمومتر و ترموکوپل چیست؟

دو نوع از این ابزار، ترمومتر و ترموکوپل هستند که در ادامه این مطلب، معرفی خواهند شد؛

ترمومتر چیست و چه کاربردی دارد؟

دماسنج در صنایع الکترونیک، با نام ترمومتر شناخته می‌شود که انواع مختلفی دارد. این وسیله اندازه‌ گیری در نام‌های مختلفی همچون ترمومتر دیجیتال تماسی، دماسنج صنعتی، ترمومتر جیوه‌ای و ترمومتر لیزری وجود دارند. این انواع هرکدام کارکرد متفاوتی داشته و بسته به کارکردشان مورد استفاده قرار می‌گیرند که در ادامه برخی از آن‌ها تشریح خواهند شد.

برای مثال، دماسنج جیوه‌ای از تغییر حجم جیوه در اثر تغییر دما بهره می‌برد تا آن را اندازه‌ گیری کند. این نوع دماسنج بیشتر کاربردهای پزشکی دارد. ترمومتر الکلی هم به جای جیوه از الکل استفاده می‌کند و دارای همین سیستم است. اما بیشتر در آزمایشگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و خطر کمتری هم نسبت به دماسنج جیوه‌ای دارد. ترمومتر گازی نیز نوع دیگری از ترمومتر‌هاست که در سیستم آن، یک گاز درون یک محفظه با حجم ثابت قرار دارد. همچنین یک سنسور فشار نیز در محفظه قرار دارد. با تغییر کردن دما، فشار گاز داخل محفظه تغییر می‌کند.

آخرین نوع ترمومتر که نسبتا نوع جدیدی از این دستگاه به شمار می‌رود، ترمومتر لیزری است. این دستگاه، نوعی حرارت سنج صنعتی است که دمای اجسام دور از دسترس را می‌سنجد به گونه‌ای که انرژی طیف نور منتشر شده از یک جسم را در یک نقطه متمرکز کرده و با اندازه‌ گیری انرژی و تبدیل آن به سیگنال الکتریکی دمای جسم را می‌سنجد. با استفاده از ترمومتر لیزری به آسانی می‌توان حرارت قطعات، آون آزمایشگاهی یا تجهیزات دور از دسترس را اندازه ‌گیری کرد.

ترموکوپل به چه کاری می‌آید؟

ترموکوپل، وسیله رایج دیگری در میان انواع تاسیسات حرارتی و برودتی است که در اندازه‌ گیری دما به کار می‌رود. این ابزار، بر اساس پدیده «سیبک» طراحی شده است، یعنی اختلاف دما بین دو نقطه را به ولتاژ تبدیل کرده و آن را اندازه ‌گیری می‌کند.

ترموکوپل، در حقیقت یک سنسور برای سنجش حرارت است که از دو سیم فلزی ناهمنام تشکیل شده است. این سیم‌ها در انتها به یکدیگر متصل شده و از سوی دیگر به یک ترمومتر اتصال دارند. زمانی که قسمت اتصالی دو سیم، سرد یا گرم شود، ولتاژ تولید می‌شود. به بیان دیگر، دما در نقطه اندازه ‌گیری باعث می‌شود بارهای سیم‌ها در جهات متفاوت جابجا شوند و در نتیجه یک ولتاژ الکتریکی قابل اندازه گیری توسط مولتی متر ایجاد شود. در نهایت هم، از این ولتاژ، می‌توان دمای محیط را به دست آورد. درواقع، یک وابستگی تعریف شده بین دما و ولتاژ الکتریکی وجود دارد و از این رو می‌توان دما را در نقطه اندازه گیری تعیین کرد.

گفتنی است که ترموکوپل صنعتی با نوع ساده آن متفاوت است. تفاوت آن‌ها در این است که نوع صنعتی، دقت، سرعت و توان اندازه‌ گیری بالاتری دارد اما در مدل‌های ساده، اندازه‌گیری دما بین 180- تا 180+ است. در حالی که تشخیص دما در مدل‌های صنعتی از 270- تا 2500+ درجه انجام می‌شود. به طور کلی، اگرچه ترموکوپل‌ها معمولاً دقت و پایداری کمتری نسبت به دما سنج‌های مقاومتی دارند، اما محدوده دمایی وسیع تری دارند.

قابل توجه است که اگر ترموکوپل‌ها به درستی نصب شوند، می‌توانند در بازه دمایی گسترده ای فعالیت کنند. همچنین این وسیله، مزیت‌های دیگری همچون ضدخوردگی، ضداسیدی و ضدانفجار دارد و همین ویژگی‌ها باعث می‌شود این وسیله در صنایع مختلف، طرفدار داشته باشد.

همانطور که اشاره شد، بسته به مواد مورد استفاده، ترموکوپل‌ها برای محدوده‌های خاصی کالیبره می‌شوند و تایپ‌های مختلفی دارند.

انواع ترموکوپل

ترموکوپل تایپK  که جزو ارزان‌ ترین و متداول‌ ترین ترموکوپل‌هاست، از سیم فلزی Ni-Cr یا همان کرومل و Ni-Al یا آلومل ساخته می‌شود. رنج عملکرد دمایی این ترموکوپل بین منفی 200 درجه سانتی‌گراد و 1350 درجه سانتی‌گراد است اما این بازه، مطلق نیست و ممکن است متفاوت باشد. این نوع ترموکوپل معمولا در دماهای بالا به کار می‌رود. همچنین از آنجا که در آن از مس استفاده شده، ضد اکسیداسیون است و پیشنهاد می‌شود در کوره‌هایی که اکسید دارند، استفاده شود.

نوع دیگر ترموکوپل، تایپ J است که از فلز آهن و آلیاژهای مس- نیکل ساخته می‌شود. رنج دمایی این ترموکوپل بین منفی 210 درجه سانتی‌گراد و 1200 درجه سانتی‌گراد است. کاربرد این ترموکوپل در صنایع پلاستیک است چراکه احتمال اکسید شدن آهن در آن وجود دارد و بهتر است در مکان‌هایی که امکان اکسیداسیون دارند، استفاده نشود.

ترموکوپل دیگری که از فلزات کرومل و مس-نیکل ساخته شده، ترموکوپل تایپ E است. این دستگاه، دمای بین منفی 200 درجه سانتی‌گراد و 900 درجه سانتی‌گراد را می‌سنجد. نکته مهم این است که ترموکوپل تایپ E دارای بالاترین حساسیت است و بیشتر در خلا به کار می‌رود.

ترموکوپل تایپ T از مس و آلیاژ مس-نیکل ساخته می‌شود. رنج عملکرد دمایی این نوع ترموکوپل، بین منفی 200 درجه سانتی‌گراد و 350 درجه سانتی‌گراد است. این ترموکوپل نسبتا ارزان و برای کاربردهای با دمای پایین مناسب است. در برابر رطوبت نیز مقاوم است. ترموکوپل تیپ T به دلیل، خطی بودن، بازه حرارت متناسب و حساسیت کافی در صنعت کاربرد فراوانی دارد.

ترموکوپل تایپ N تایپ دیگری از انواع ترموکوپل است که از فلزهای Ni-Cr-Si به نام تجاری نیکروسیل و Ni-Si-Mg به نام تجاری نیسیل ساخته می‌شود. محدوده دمائی آن بین منفی 270 درجه سانتی‌گراد و هزار و 300 درجه سانتی‌گراد است و در دماهای بالا قابل استفاده است. مزیت آن در این است که مقاومت بالایی در برابر اکسیدشدن در دماهای بالا دارد.

در نهایت، ترموکوپل‎های تایپ B ,S ,R هستند که با استفاده از پلاتین - رادیوم با ترکیبات مختلف ساخته میشوند و تفاوت آن‌ها در میزان پلاتین آن‌هاست. محدوده دمایی این ترموکوپل‌ها تقریبا منفی 50 درجه سانتی‌گراد تا هزار و 750 درجه سانتی‌گراد است. حساسیت آن‌ها نیز کم و قیمتشان بالاست، از این رو بیشتر در صنایع شیشه و فولاد به کار می‌روند. در انتها یادآور می شویم تنها تفاوت ترمومتر و ترموکوپل نوع کاربری آنها نیست بلکه ترموکوپل وسیله ای در کنار ترمومتر است.

ترمومتر و ترموکوپل را از کجا بخریم؟

 یکی از مورد اعتمادترین فروشگاه‌ها، نه فقط برای خرید ابزار اندازه‌ گیری چون ترموکوپل و ترمومتر، بلکه هر ابزار الکترونیک دیگری همچون مولتی متر ، ترمومتر و اسیلوسکوپ،  آمپرمتر و ... فروشگاه پارس الکترونیک است.

گروه فنی و مهندسی پارس الکترونیک در سال 1374 فعالیت خود را آغاز کرد. این شرکت با اخذ نمایندگی انحصاری از شرکت‌هایی چون ریگول، کیس، SEW و آپا و تامین بسیاری از تجهیزات الکترونیک به شرکتی مطرح در زمینه تجهیزات تبدیل شد.

این شرکت، علاوه بر خدمات پس از فروشی که دارد، هنگام خرید نیز مشاوره رایگان جهت انتخاب قطعات در اختیار مشتریان قرار می‌دهد و پس از خرید نیز کارشناس فنی خود را برای نصب و راه‌اندازی دستگاه‌ها، اعزام می‌کند. از دیگر خدمات این شرکت می‌توان به تعمیر و نگهداری در سایت کارفرما و انجام خدمات عیب‎یابی و تعمیر دستگاه‌های اندازه‌گیری در داخل شرکت اشاره کرد.

پارس الکترونیک، با اتکا بر دانش خود در زمینه واردات، می‌تواند موجودی ابزار و تجهیزات را برای آموزشگاه‌های فنی حرفه‌ای، دانشگاه‌ها و هنرستان‌ها نیز تامین کند. متقاضیان برای آشنایی بیشتر با این مجموعه و ثبت سفارش می‌توانند به وبسایت آن مراجعه کنند.