شیفتگان رسوایی‌های خصوصی | خیانت شوهر با مادرزن، یک کشور را دیوانه کرد | چرا مردم عاشق خیانت‌های خانوادگی شدند؟ | نورما ریسما کیست؟
برای ماه‌ها، تماشاگران اندونزیایی در کافه‌ها، اتوبوس‌ها و چت‌های واتس‌اپ در مورد یک فیلم خاص زمزمه می‌کردند: «نورما»، داستانی تلخ از یک ازدواج به‌ظاهر سعادتمند که با خیانت شوهر با مادرزنش از هم می‌پاشد.
به گزارش خبر فوری، این فیلم که مرزهای ملودرام و تابو را درنوردیده، نه تنها قلب میلیون‌ها بیننده را تسخیر کرده، بلکه رکوردهای باکس آفیس را هم جابه‌جا کرده است. اما راز موفقیت «نورما» فراتر از درام است: این فیلم بر پایه یک داستان واقعی ساخته شده که در سال ۲۰۲۲، جهان تیک‌تاک را منفجر کرد.
ماجرا چه بود؟
در آن سال، نورما ریسما، زنی ۳۰ ساله از شهر سرنگ در جزیره جاوا، با یک ویدیو معمولی اما پر از خشم، پرده از رابطه پنهانی شوهر و مادرش برداشت. ویدیو، که در عرض چند ساعت میلیون‌ها بازدید کسب کرد، تیتر اول رسانه‌ها شد و نورما را از یک شهروند معمولی به نماد قربانیان خیانت تبدیل کرد. این ماجرا نه تنها قرارداد فیلمی برای او به ارمغان آورد، بلکه موجی از اقتباس‌های سینمایی از رسوایی‌های اجتماعی را در اندونزی به راه انداخت، کشوری که در آن، بحث در مورد روابط خارج از ازدواج می‌تواند به زندان ختم شود.
ویدئویی در این باره را از اینجا ببینید:
رکوردشکنی ملودرام قرن
«نورما» در مارس ۲۰۲۴ در سینماهای اندونزی اکران شد و در اوت همان سال به نتفلیکس رسید. طبق آمار نتفلیکس، این فیلم به سرعت به یکی از پربیننده‌ترین آثار تبدیل شد، نه تنها در اندونزی، بلکه در مالزی و سنگاپور، مناطقی با جمعیت‌های بزرگ مالایی ـ مسلمان که با فرهنگ محافظه‌کارانه مشابهی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. فروش بلیت‌ها در هفته اول اکران از ۵۰۰ هزار بلیت گذشت و منتقدان آن را «ملودرام قرن» نامیدند. اما این موفقیت، بخشی از یک الگوی بزرگ‌تر در سینمای اندونزی است: تبدیل شایعات مجازی به طلا.
تبدیل توئیت به طلا
تا ژوئن ۲۰۲۴، پرفروش‌ترین فیلم تاریخ اندونزی یک فیلم ترسناک در مورد تسخیر شش دانشجوی دانشگاهی توسط ارواح روستایی بود فیلمی که از یک رشته توئیت محبوب اقتباس‌شده بود. این فیلم بیش از ۱۰ میلیون بلیت فروخت و رکورد زد. سال بعد، «Sewu Dino» آمد؛ فیلم ترسناک دیگری از همان حساب توئیتری! که داستان تسخیر یک عروسک را روایت می‌کرد و ۸ میلیون تماشاگر جذب کرد. اما رسوایی‌های خانوادگی هم دست‌کمی ندارند: «Ipar Adalah Maut» (۲۰۲۴)، فیلمی در مورد رابطه یک مرد با خواهرزنش، به عنوان اقتباس از یک ویدیو تیک‌تاک واقعی بازاریابی شد و ۴ میلیون بلیت فروخت. سریال «Layangan Putus» (۲۰۲۲) هم، که خانواده‌ای را درگیر خیانت شوهر نشان می‌دهد، از همین منبع الهام گرفت و میلیون‌ها بیننده آنلاین داشت.
شیفتگان رسوایی‌های خصوصی
در اندونزی، جایی که زنا طبق قانون کیفری با زندان تا ۵ سال مجازات می‌شود، این تم‌ها فوق‌العاده تابو هستند. قانون کیفری جدید، که از سال ۲۰۲۶ در سراسر کشور اجرا می‌شود، روابط جنسی خارج از ازدواج را جرم‌انگاری می‌کند و در استان محافظه‌کار آچه، زوج‌های متخلف با شلاق در ملا عام تنبیه می‌شوند. با این حال، کارشناسان می‌گویند این محدودیت‌ها، علاقه‌ای پنهان و نگاهی به رسوایی‌های خصوصی را شعله‌ور کرده است. رسانه‌های اجتماعی، مانند تیک‌تاک، این داستان‌ها را از شایعات محله‌ای به محتوای «خانه خراب‌کن» تبدیل کرده‌اند.
سرک‌کشی به آشپزخانه دیگران
اس‌ام گیتی تامبانان، عضو کمیته فیلم شورای هنری جاکارتا، می‌گوید: «در این فرهنگ محافظه‌کارانه، فیلم‌هایی مثل «نورما» فضایی امن برای سرک‌کشی به آشپزخانه‌های دیگران فراهم می‌کنند. مردم کنجکاوتر می‌شوند، چون نمی‌توانند در زندگی واقعی در مورد این مسائل حرف بزنند.» گیتی هشدار می‌دهد که این روایت‌ها اغلب زنان را مقصر اصلی می‌دانند (همسر قانونی و معشوقه ) در حالی که مردان خیانتکار «تقریباً بدون مجازات» می‌مانند. «این یک دام خطرناک است؛ فیلم‌ها باید عدالت را هم نشان دهند.»
یک داستان تلخ واقعی
آنچه «نورما» را از بقیه متمایز می‌کند، دخالت مستقیم نورمای واقعی در فیلمنامه است. اوکا آورورا، فیلمنامه‌نویس برجسته، پس از جلسات طولانی با نورما، خط داستان اصلی را حفظ کرد اما بخش‌هایی را برای هیجان دراماتیک به آن افزود. او می‌گوید «هسته ماجرا واقعی ماند مثل احساسات نورما و روایت مادرش اما ما احساسات مخاطب را بازی دادیم،» اوکا می‌گوید. «این فیلم راهی برای تخلیه هیجانی است؛ مردم از سینما بیرون می‌آیند و درباره آن حرف می‌زنند.» اوکا پیام فمینیستی فیلم را هم برجسته می‌کند: «گامی کوچک برای زنان تا در مورد خیانت و خشونت سکوت نکنند.»
نورمای واقعی کجاست؟
امروز، نورمای واقعی زندگی‌اش را از نو ساخته است. او به عنوان کارگر پیمانی کار می‌کند و مادرش، ریحانه، پس از ۸ ماه زندان به خاطر زنا، به خانه بازگشته است. شوهر سابقش، رویزی، هم ۹ ماه حبس کشیده است. در یک کنفرانس مطبوعاتی فوریه، نورما گفت: «وقتی خیانت را تجربه کردم، فکر می‌کردم تنهایم. اما وقتی حرف زدم، فهمیدم هزاران زن مثل من هستند. پیام‌هایشان مرا قوی کرد.» گیتی هم موافق است: «چنین فیلم‌هایی در جامعه پدرسالار، زنان را توانمند می‌کنند و شجاعت حرف زدن می‌دهند.»
در حالی که اندونزی با قوانین سخت‌گیرانه‌تر روبروست، موج فیلم‌های ویروسی مثل «نورما» نشان می‌دهد که کنجکاوی اجتماعی، قوی‌تر از تابوها عمل می‌کند. آیا این روند ادامه خواهد یافت؟ با اکران‌های بعدی، به نظر می‌رسد سینمای اندونزی تازه شروع کرده و فضای مجازی منبع بی‌پایان ایده‌هاست.
