7 راهکار قانونی و شرعی برای حل معضل مهریه

دلیل افزایش طلاق هم این است که راه حل مشکلات حوزه خانواده قوانین مربوط به آن از جمله مهریه است و تا قوانین در جهت حفظ خانواده نباشد هر چه ما آمار ازدواج را بالا ببریم بی فایده است پس حالا باید از کجا شروع کرد؟ پاسخ یک کلمه است "مهریه"

قبل از اینکه بخواهیم بیشتر به موضوع حل مهریه بپردازیم ابتدا باید ببینیم خداوند هدف ازدواج را چه چیزی تعیین نموده است:

«وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»،

آیه 21 سوره روم

و از نشانه‌ هاى قدرت اوست كه برايتان از جنس خودتان همسرانى آفريد که در کنار او آرامش بگیرید و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ یقیناً در این کار نشانه هایی است برای افرادی که می اندیشند

پس از منظر قرآن رسیدن به آرامش هدف اصلی ازدواج است و هر مسئله ای که این آرامش را برهم بزند، برخلاف منطق قرآن است.

سنت پیامبر در خصوص مهریه

داستان ازدواج امام علی (ع) و فاطمه (س) از اینجا آغاز شد...

زمانی که امام علی (ع) از پیغمبر درخواست ازدواج با فاطمه کرد پیامبر فرمود: آیا چیزی داری؟ ایشان پاسخ داد: یا رسول الله شما از وضع مالی من کاملاً اطلاع دارید. تمام ثروت من عبارت است از یک شمشیر، یک زره و یک شتر. فرمود: تو مرد جنگ و جهادی و بدون شمشیر نمی توانی در راه خدا جهاد کنی، شمشیر از لوازم و احتیاجات ضروری تو است. شتر نیز از ضروریات زندگی تو محسوب می شود، باید به وسیله آن آبکشی کنی و امور اقتصادی خود و خانواده ات را تأمین کنی و برای اهل و عیالت کسب روزی نمایی و در مسافرت بارت را بر آن حمل کنی، تنها چیزی که می توانی از آن صرف نظر کنی همان زره است. منهم به تو سخت نمی گیرم و به همان زره اکتفا می نمایم

خوب پیامبر (ص) با این رفتار خود سنتی را بنیان گذاشتند که می تواند برای ما چندین درس و حکمت داشته باشد:

- مهریه باید براساس توان واقعی مرد تعیین گردد

- مهریه باید در هنگام عقد پرداخت شود

- مهریه یک هدیه است که مرد در قبال قبول عقد توسط زن می پردازد نه یک تعهد مالی

خب حالا برویم سراغ طرح پیشنهادی حل مهریه براساس شرع و قانون

تماشای ویدئو

1- مهریه در هنگام عقد پرداخت گردد

زوجین در هنگام عقد می تونند به هر میزانی که بخواهند متناسب با توان مالی مرد مهریه تعیین کنند و مرد هم مکلف است تمام مهریه را در هنگام عقد به زوجه بپردازد تا دیگر با این کار پرداخت مهریه به آینده نامعلوم حواله نشود و همانطور که گفته شد این کار بر گرفته از سنت پیامبر بوده و هر مردی با دختری هم شان خودش ازدواج کرده و دیگر هیچ مردی با احساسات در هنگام عقد میزان مهریه را تعیین نخواهد کرد.

2- حذف هرگونه زندان بابت مهریه

قبل از هر چیز ابتدا باید ببینیم که زندانی کردن مردان بابت مهریه چه کمکی به نهاد خانواده می کند!؟

زمانی که یک مرد به عنوان نان آور اصلی خانواده که وظیفه تامین مالی زندگی رو بر عهده دارد، بابت مهریه به زندان میرود عملا دیگد نمی تواند هزینه های جاری زندگی مانند مسکن، خوراک یا هزینه فرزندان خودش را تامین کند و به همین دلیل زن هم زندگی را ترک کرده و دیگر نهاد خانواده نابود می شود که چنین رویه قانونی کاملا خلاف اصل 10 قانون اساسی است.

چون این اصل بیان می کند:

از آنجا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، همه قوانین و مقررات و برنامه‌ ریزی‌های مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد.

که متاسفانه در چنین رویه قانون فعلی، استواری خانواده اتفاق نمی افتد

همچنین در ماده 11 میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مجمع عمومی‌ سازمان ملل ‌متحد بیان شده که:

هیچ کس را نمی‌ توان تنها به این علت که قادر به اجرای یک تعهد قراردادی خود نیست زندانی کرد.

و این یعنی "زندان جای بزهکار است نه بدهکار" اما متاسفانه در طی این سالها برخلاف حقوق بشر به جای اینکه تعداد زندانیان را کاهش بدهیم این تعداد را افزایش داده ایم و می گوییم "تا ندهی، نروی"

اما این تنها تمام ماجرا نیست و سالانه در بودجه عمومی کشور به جای اینکه همه هزینه های صرف عمران و رفاه مردم بشود متاسفانه بخشی از این بودجه صرف هزینه جاری نگهداری از زندانیان مهریه می شود.

و از طرف دیگر هم این جوانی که هیچ جرمی در پرونده خودش نداشته، صرفا برای یک تعهد مالی باید به زندان برود و اَنگ زندانی شدن هم بر روی پیشانی او چسبیده شود و اگر شغلی هم دارد بواسطه زندانی شدن، آن را از دست بدهد و ادامه دادن چنین رویه ای فقط موجب هدر رفتن سرمایه‌ های اجتماعی کشور که جوانان آن است خواهد شد؟!

پس می شود نتیجه گرفت امروز مهریه کارکرد اصلی خودش که یک هدیه بوده را از دست داده و سبب بر هم خوردن نظام اسلامی که مبتنی بر خانواده است شده و زندانی که نه در قرآن و نه در هیچ کشور اسلامی بابت مهریه وجود ندارد باید در ایران هم بطور کامل حذف گردد.

3- تعیین قیمت مشخص برای سکه مهریه

علاوه بر اینکه تورم بیش از حد در طی این سالها قیمت سکه را چندین برابر کرده متاسفانه دلالان بازار سکه و ارز نیز توانسته اند در دل این تحریم های ظالمانه به دلیل سو مدیریت، نبض بازار را در دست خود بگیرند که همگی این موارد موجب شده نهاد خانواده در ایران بهای این سو مدیریت ها را بپردازد به نحوی در شش ماهه اول سال 99 با افزایش نرخ سکه، تعداد مطالبات مهریه نیز افزایش پیدا کرده است که هم سو بودن این دو آمار نشان از تاثیر گذاری التهابات اقتصادی بر نهاد خانواده است تا جایی که در این شش ماه 93 هزار فقره مهریه به اجرا گذاشته شد و همچنان این داستان ادامه دارد!

و اما از منظر دیگر قیمت سکه در طی این سالها 50 برابر افزایش داشته است در حالی که درامد یک مرد ایرانی ده برابر افزایش داشته و دلیلش هم اینکه مبنای درامد مرد ایرانی ریال بوده اما مبنای قیمت گذاری سکه دلار می باشد!

حالا در این شرایط می توان چند طرح پیشنهاد داد:

اول اینکه قوه قضاییه با در نظر گرفتن حقوق قانون کار در هر سال که نشات گرفته از تورم سالیانه است مبلغی را برای قیمت سکه مهریه مانند دیه اعلام نماید تا بصورت ریالی پرداخت گردد و در این حالت محکومان مالی دیه و مهریه یک رویه خواهند داشت و قوه قضاییه هر ساله مبلغی را برای دیه و سکه مهریه اعلام می کند.

راهکار دوم حذف التهابات اقتصادی در محاسبه قیمت سکه با در نظر گرفتن یک قیمت ثابت برای دلار

به این نحو که در فرمول محاسباتی تعیین قیمت سکه، که به شکل زیر است:

قيمت سکه = (235334/0× قيمت هر اونس طلا× نرخ برابري دلار)+5000

در این فرمول دو متغیر وجود دارد یک قیمت انس طلا به نرخ روز و دوم نرخ دلار به نرخ روز و در این طرح فقط کافیست که نرخ دلار را عدد ثابت 1000 تومان در نظر بگیریم ولی قیمت انس طلا را به نرخ روز در این فرمول قرار دهیم.

با این کار دیگر قیمت سکه تحت تاثیر تغییرات دلار نخواهد بود و آقایان قیمت سکه را با نرخ روز طلا و حق ضرب آن بصورت نقدی می پردازند.

به طور مثال:

در تاریخ یکشنبه - 26 اردیبهشت 1400

قیمت روز انس طلا معادل 1843.27 می باشد و حالا اگر قیمت دلار را مبلغ 1000 تومان در نظر بگیریم به این نحو محاسبه می شود:

438784 هزار تومان= (235334/0× 1843.27 × 1000)+5000

این در حالی است که قیمت سکه، با دلار 22 هزار تومان و بدون حباب در این روز نه میلیون و هفتصد هزار تومان می باشد پس همانطور که می بینید کافیست ما اثر منفی دلار را از محاسبه قیمت سکه حذف کنیم تا دیگر سرنوشت خانواده در ایران تحت تاثیر دلالان بازار و تحریم ها نباشد.

راهکار سوم تعیین نرخ سکه براساس قیمت زمان عقد با احتساب تورم سالیانه در روز پرداخت

راهکار چهارم که مبتنی بر شرع هم می باشد چون مرد در هنگام عقد براساس معادل مبلغ ریالی تعداد مشخص از سکه مهریه را پذیرفته امروز هم باید همان مبلغ را بپردازد چون ذهنیت و قصدش از مشخص کردن یک تعداد سکه طلا میزان مشخص مبلغ ریالی آن بوده است.

اما در هر حال می توان گفت بهترین پیشنهاد خنثی کردن التهابات اقتصادی در تعیین قیمت سکه به نرخ روز طلا است.

همین حالا به ما بپیوندید

4- تغییر شیوه مطالبه مهریه

با راه اندازی سامانه هوشمند سجل محکومان مالی و سامانه استعلامات مالی قوه قضاییه از این پس واحدهای اجرای احکام سراسر کشور می‌توانند به صورت برخط و آنی نسبت به شناسایی اموال محکوم علیه اقدام کرده و در لحظه توقیف برخط اموال و دارایی های اشخاص محکوم علیه را انجام دهند.

از طرف دیگر باید براساس اصل 10 قانون اساسی و سیاست های ابلاغی رهبری زوجین در حالی که زندگی خود را حفظ می کنند، مرد در آن بتواند مهریه زن را بپردازد در غیر این صورت، می شود همین رویه فعلی که ابتدا زن زندگی را ترک کرده و سپس مهریه خود را از ثبت مطالبه کرده و اگر تمام مهریه وصول نشود از طریق دادگاه مطالبه می کند که این رویه فعلی موجب نابودی خانواده، طلاق های عاطفی، فرزندان طلاق و دیگر آسیب های اجتماعی می شود.

از همین رو بهتر است با این سامانه های قضایی جدید ابتدا زن برای شناسایی و توقیف اموال بابت مهریه خود تا یک سقف مشخص اقدام نماید و اگر وضعیت مالی مرد به نحوی بود که زن نتواند مهریه خود را بطور کامل دریافت نماید، به مرد مهلت داده و در حین اینکه با مرد زندگی می کند و از نزدیک شاهد وضعیت مالی مرد خودش است، اگر زوج در طول زمان مالی را بدست آورد آن مال را بابت مهریه خودش توقیف نماید همچنان که خداوند در آیه 280 سوره بقره می فرماید:

وَإِنْ كَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلَى مَيْسَرَةٍ وَأَنْ تَصَدَّقُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ

و اگر [بدهكارتان‌] تنگدست باشد، به او مهلت دهید تا توانگر گردد و بخشيدن آن براى شما بهتر است اگر بدانيد.

پس همانطور که می بینید این رویه کاملا منطبق بر قرآن است که زوجه تا زمانی که مرد توانایی مالی خود را بدست بیاورد به او مهلت داده و از طریق مراجع قضایی اصرار بر طلب خود نداشته باشد به این دلیل که زمانی که زن نتواند از طریق توقیف اموال، مالی را شناسایی کند یعنی آن فرد دارا نبوده و معسر است و در این شرایط زن در حالیکه زندگی خودش رو حفظ می کند مهریه خودش را نیز در طی سالهای زندگی دریافت نماید.

اما مشکلات رویه قانونی جاری تنها به اینجا ختم نمی شود و هنوز دو مشکل بزرگ دیگر وجود دارد:

مشکل اول آرای سلیقه ای برخی از قضات است که در بحث اعسار و تعیین اقساط هیچگونه مبنایی برای آنها وجود ندارد و کاملا بصورت سلیقه ای و حتی غیر منطقی آرا صادر می شود به نحوی که برای دو مرد با شرایط یکسان دو رای کاملا متفاوت صادر می شود به عنوان مثال مردی که حقوقش 3 میلیون تومان است و درگیر مایحتاج حداقلی خودش است قاضی برای آن سه سکه 6 میلیونی معادل 18 میلیون به عنوان پیش قسط برای پرداخت یکجا تعیین می کند! این در حالی است که خود دولت به این نتیجه رسیده است که برای حقوق هایی تا سقف چهارمیلیون و هشتصد تومان زیر خط فقر هستند و معاف از مالیات هستند، حالا باید پرسید چطور با حقوق 3 میلیون تومانی می توان بصورت یکجا 18 میلیون پرداخت کرد!

همچنین برخی قضات معتقدند اصل بر ایسار یا دارا بودن مرد است مگر آنکه به زندان بروند تا ثابت شود ندارند این در حالی است که در اسلام اصل بر اعسار است زیرا کسی که از مادر متولد می شود ثروتی ندارد مگر آنکه خلافش ثابت شود و حتی برای تشخیص ایسار هم باید ملاک وضعیت فعلی فرد باشد و نه گذشته آن به این دلیل که فرض کنید یک نفر کارخانه دار بوده و کلی اموال داشته اما این فرد ور شکست شده و تمام اموال آن از بین می رود از همین رو ملاک قضاوت باید براساس وضعیت فعلی او باشد.

و مشکل دوم همین ورود قوه قضاییه به پرونده های خانوادگی است که نه تنها موجب افزایش پروندهای ورودی متعدد اعسار و تعدیل به دستگاه قضا می شود بلکه با برگزاری هر دادگاه امکان سازش زوجین به دلیل لج و لجبازی کمتر می شود که خود همین موضوع بزرگترین مشکل ورود دستگاه قضا به پرونده های خانوادگی است و قانون گذار باید بین دعاوی مالی با دعاوی خانوادگی تفاوت قائل شود چون یکی مبتنی بر معامله و تجارت است و دیگری مبتنی روابط انسانی و حفظ نظام اسلامی

پس بهتر است مطالبه مهریه فقط از طریق اجرای ثبت به کمک سامانه های مالی جدید قوه قضاییه بدون دخالت دادگاه ها در فرایند رسیدگی باشد تا هم زن بتواند در حین زندگی مهریه خود را دریافت کند و هم امکان سازش در اختلافات زناشویی از بین نرود.

5- تعیین سقف توقیف اموال

مهریه در خیلی از ازدواج ها به دلیل عدم آگاهی و تصمیمات احساسی در هنگام عقد به میزان نامتعارفی، بیش از توان مالی واقعی مردان تعیین شده است ولی در سال 91 قانون گذار عدد 110 سکه را به عنوان یک فرهنگ پایه گذاری نمود اما واقعا مبنای این عدد چه چیزی بوده است؟ چون ما در اسلام مهرالسنه داریم که مبلغی است در توان پرداخت مرد و پایین تر از مبلغ ریالی 110 سکه طلا که در شرایط فعلی به ندرت افرادی در جامعه توان پرداخت آن را دارند و می توان گفت امروزه همین عدد 110 سکه به یک سنت غلط ازدواج تبدیل شده است به نحوی که مشاهده می کنیم در این شرایط یک دانشجو یا سرباز 110 سکه برای مهریه تعیین می کند ولی حتی قدرت پرداخت یک سکه را هم ندارد!

اما راهکار آن را می توان در حدیثی از امام صادق (بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۳۵۰) پیدا نمود:

مهریه بیش از مهر السنه به عنوان یک هدیه است

این یعنی می توان برای مهریه سقفی به اندازه مهرالسنه تعیین نمود که قانون گذار برای توقیف اموال از آن حمایت کرده ولی نحوه پرداخت بیش از آن را به توافق زوجین براساس ضمانت هایی که بین خودشان تعیین می کنند واگذار نماید و حاکمیت در این امر دخالتی نکند تا چنین نباشد که مرد تا آخر عمر بدهکار باشد اما این پیشنهاد فقط برای زوجینی کاربرد دارد که در سالهای گذشته ازدواج نموده اند و مهریه های نامتعارفی دارند دارند اما اگر این طرح پیشنهادی بطور کامل تصویب شود در ازدواج های جدید زوجه در هنگام عقد تمام مهریه خود را بدون در نظر گرفتن هیچگونه سقفی تعیین و در هنگام عقد هم دریافت می نماید.

از منظر دیگر قانون گذار باید به این نتیجه برسد که مهریه از نگاه قرآن، سنت پیامبر و امامان صرفا نشانه ابراز علاقه و محبت مرد به زن که براساس توان واقعی وی پرداخت می شود و می توان سقفی برای مهریه براساس توان مالی مردان جوان جامعه به عنوان مهرالسنه تعیین نمود و بیش از آن صرفا یک هدیه بوده و ضمانت اجرایی نداشته باشد مگر آنکه زوجین در هنگام عقد یک ضمانت اجرایی برای پرداخت مهریه تعیین کرده باشند تا مشخص شود قصد پرداخت برای این مهریه وجود داشته و صوری نبوده است.

6- جلوگیری از سو استفاده از مهریه !

در شرایط فعلی جامعه ما همیشه مهریه یک هدیه نیست بلکه این مهریه می تواند در دو جا مورد سو استفاده قرار بگیرد و طبق آمار قوه قضاییه مصداق های آن هم بسیار است و صرفا یک مورد یا صد مورد هم نمی باشد.

بطور مثال:

- خانمهایی هستند در همان روز که عقد بدون اینکه حتی یک ساعت با مرد معاشرت داشته باشند همه مهریه خودشون رو اجرا می گذارند

یا خانمهایی که اکثرا هم در این دسته هستند در یک سال اول عقد با اعمال حق حبس ماده 1085 مدنی در حین اینکه که نفقه و مهریه با هم اجرا می گذارند هیچگونه معاشرت و تمکینی هم ندارد

و دسته آخر هم برخی از زنان که تعداد بسیار اندکی هم هستند با مردانی که توانمندی مالی داشته، با تعیین مهریه بالا ازدواج می کنند بعد با استفاده اهرمی از مهریه آنها را مجبور به طلاق کرده و سپس با مردی دیگر با همین شیوه ازدواج می کند تا جایی که در یکی پرونده های قضایی یک زن از سه مرد همچنان در حال دریافت مهریه خودش بوده است.

از همین رو پیشنهاداتی را برای جلوگیری از سو استفاده از مهریه می توان مطرح نمود:

اولین حالت

پس از وقوع عقد و قبل از شروع زندگی مشترک

برای جلوگیری از این سو استفاده می توان براساس فقه امامیه پیشنهاد داد:

زوجه پس از دریافت تمام مهر و یا بخشی از آن (دریافت قسط اول) دیگر نمی تواند از شمول ماده 1085 مدنی استفاده نماید و اما در هر حال حتی قبل از دریافت مهریه زوجه مکلف به تمکین عام می باشد.

و حالت دوم

پس از طلاق

با تعیین سقف توقیف اموال برای زوجین قدیمی و پرداخت مهریه در هنگام عقد برای ازدواج های جدید این مشکل هم خود به خود بر طرف خواهد شد.

7- تسهیل طلاق زنان

قبل از هر تسهیلی در طلاق قانون گذار باید به نحوی قانون گذاری نماید که زوجین نتوانند بدون دلیل از یکدیگر طلاق بگیرید چون متاسفانه در دادگاه ها شاهد این موضوع هستیم که زوجین رابطه ازدواج را مانند یک رابطه دوستی کوتاه مدت نگاه می کنند نه یک رابطه بلند مدت متعهدانه از همین را باید برای جاری شدن هر طلاق دلیلی محکم وجود داشته باشد اما در رویه دادگاه های امروز می بینیم حتی با اینکه زوجه دلایل محکمی برای طلاق خود دارد متاسفانه براحتی نمی تواند طلاق بگیرد از همین رو پیشنهاد می شود:

قوه قضاییه مکلف شود برای اعمال موارد گفته شده در ماده 1130 قانونی مدنی، یک شیوه نامه اجرایی را تهیه و ابلاغ نماید تا اگر زوجه دلیل محکمی دارد بتواند به راحتی طلاق بگیرد و قضات نتوانند سلیقه ای عمل نمایند به عنوان مثال اگر زوجه مدعی است که مورد ضرب شتم همسر خود واقع شده است، دادگاه مرد را ملزم به شرکت در جلسات مشاوره ای کنترل خشم نماید و اگر زوج خودداری نمود یا رفتار خود را پس شرکت در این جلسات تکرار نمود زوجه براحتی بتواند طلاق بگیرد.

خب ممنون که تا اینجا همراه ما بودید...

همچنین پیشنهاد می کنیم حتما حتما لینک این خبر رو بفرسیتد برای چند نفر از اطرافیانتون

امیدواریم با کمک هم خانواده را در ایران به مسیر اصلی خودش باز گردانیم

3931