داستان ضرب المثل بادمجان دور قاب چیدن

گاه پیش می‌آمد که پادشاه چند روزی را برای شکار یا کنترل اوضاع در زمان جنگ، بیرون از شهر اردو می‌زد و به این ترتیب چادرهای بزرگی برپا می‌شد. یکی از مهمترین چادرها، چادر مخصوص آشپزخانه بود که سرآشپزهای دربار در آن مشغول پخت و پز و تهیه غذای شاه و اطرافیان بودند. در این میان درباریانی که می‌خواستند توجه شاه را جلب کنند، به چادر آشپزها می‌رفتند.

داستان ضرب المثل بادمجان دور قاب چیدن

آنها روی زمین می‌نشستند و بادمجان پوست می‌کندند و یا بادمجان‌های سرخ شده را دورتادور قاب پلو یا بشقاب‌های خورش می‌چیدند. آنها مخصوصا زمانی به این کار می‌پرداختند که مطمئن بودند شاه درحال پیاده روی در اردوگاه است و حتما از جلوی چادر آشپزخانه رد می‌شود و آنها را می‌بیند که درحال کمک به آشپزها بودند.

کسانیکه در امر طبخ و آشپزی مطلقا چیزی نمی­دانستند و کاری از آن­ها ساخته نبود. این عده که در صدر آن­ها صدر اعظم قرار داشت دو وظیفه­ مهم و خطیر !! بر عهده داشتند:

یکی آن­که چهار زانو بر زمین بنشینند و مثل خدمه­ های آشپزخانه بادنجان را پوست بکنند.

دیگر آن­که این بادمجان­ها را پس از پخته شدن در دور و اطراف قاب­های آش و خورش بچینند.

شادروان عبدالله مستوفی می­نویسد: «من خود عکسی از این آشپزان دیده ­ام که صدر اعظم مشغول پوست کردن بادنجان، و سایرین هریک به کاری مشغول بودند.» این آقایان رجال و بزرگان کشور طوری حساب کار را داشتند که بادمجان‌ها را موقعی که شاه سری به چادر آن­ها می­زد به دور قاب می­چیدند و مخصوصا دقت و سلیقه به کار می­بردند که بادنجان­ها را به طرزی زیبا و شاه پسند دور قاب­ها بچینند تا مسرت خاطر ناصرالدین شاه فراهم آید و نسبت به مراتب اخلاص و چاکری آن­ها اظهار تفقد و عنایت فرماید.

دکتر فورویه طبیب مخصوص ناصرالدین شاه می­نویسد: « اعلیحضرت مرا هم دعوت کرد که در این آشپزان شرکت کنم. من هم اطاعت کردم و در جلوی مقداری بادمجان نشستم و مشغول شدم که این شغل جدید خود را تا آن­جا که می‌­توانم به خوبی انجام دهم.

در همین موقع ملیجک به شاه گفت بادمجان­‌هایی که به دست یک نفر فرنگی پوست کنده شود نجس است. شاه امر را به شوخی گذراند و محمد خان پدر ملیجک تمام بادمجان­‌هایی را که من پوست کنده بودم جمع کرد و عمدتا آن­ها را با نوک کارد بر می­چید تا دستش به بادمجان­‌هایی که دست من به آن­ها خورده بود نخورد. بعد بادمجان­‌ها و سینی و کارد را با خود بیرون برد…»

در هر صورت اصطلاح بادمجان دور قاب چین از آن تاریخ ناظر بر افراد متملق و چاپلوس گردیده رفته رفته به صورت ضرب المثل درآمده است. از آن به بعد مردم درباره هرکسی که مشغول چاپلوسی و تملق بود، اصطلاح بادمجان دور قاب چین را به کار می‌بردند و می‌گفتند که فلانی بادمجان دور قاب چین است.