در جنگ 12 روزه، پدافند غیرعامل کجا بود؟
جنگ 12 روزه نشان داد که دفاع، تنها در پدافند هوایی و موشکی خلاصه نمی‌شود. در زمانی که دشمن روایت می‌سازد، اضطراب پمپاژ می‌کند، و روان جامعه را نشانه می‌گیرد، پدافند غیرعامل باید آینه صیقل‌خورده دفاع نرم ایران باشد. این نهاد می‌تواند و باید به ستاد بزرگِ تاب‌آوری ملی تبدیل شود.
در هر نبرد مدرن، مرزهای جغرافیایی و نظامی دیگر تنها عرصه‌های درگیری نیستند. در کنار موشک و پهپاد، شبکه‌های اجتماعی، اعتماد عمومی، و ظرفیت‌های پنهان جامعه نیز به میدان نبرد کشیده می‌شوند. در چنین شرایطی، پدافند غیرعامل نه یک نهاد فنی در سایه، بلکه یکی از کلیدی‌ترین بازیگران صحنه دفاع ملی است. اما آیا در جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، این نهاد توانست نقش متناسب با مسئولیت‌های خود را ایفا کند؟
از پدافند فیزیکی تا دفاع روانی
در تعاریف رسمی، پدافند غیرعامل به مجموعه اقدامات غیرنظامی‌ای اطلاق می‌شود که با هدف کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها، حفظ جان مردم، استمرار کارکردهای حیاتی، و تقویت مقاومت ملی در برابر حملات دشمن انجام می‌شود. این مأموریت اگرچه در ظاهر فنی و مهندسی است، اما در عمل، ماهیتی کاملاً اجتماعی، روانی، ارتباطی و امنیتی پیدا می‌کند. آنچه در روزهای جنگ اهمیت می‌یابد، نه فقط ایمن‌سازی تأسیسات، بلکه مدیریت افکار عمومی، تقویت انسجام ملی، و کاهش هراس و اختلال در نظم اجتماعی است.
به گمان برخی از تحلیل‌گران مسائل اجتماعی، در جنگ اخیر ایران و اسرائیل که بیشتر به نبردی ترکیبی و شتابناک شباهت داشت تا یک جنگ فرسایشی کلاسیک، نهاد پدافند غیرعامل نتوانست به‌طور تمام‌قد در صحنه ظاهر شود. نه حضور آشکار رسانه‌ای، نه هماهنگی عملیاتی با سایر نهادهای اطلاع‌رسانی، نه مدیریت جنگ روانی داخلی، و نه گزارش ارزیابی عملکرد، هیچ‌کدام به سطح مورد انتظار نرسیدند. این در حالی است که مخاطب اصلی جنگ ترکیبی امروز، دیگر ارتش‌ها و سنگرها نیستند، بلکه مردم، افکار عمومی، بازار، و زیرساخت‌های ذهنی جامعه‌اند.
در اوج جنگ، که رسانه‌های خارجی با روایت‌های متنوع و بعضاً مغرضانه در حال بمباران ذهنی مردم ایران بودند، انتظار می‌رفت پدافند غیرعامل با انتشار فوری اطلاعیه‌های اقناعی، تحلیل‌های امنیتی-رسانه‌ای، و فعال‌سازی نیروهای آموزش‌دیده در حوزه تاب‌آوری، مانع از بروز اضطراب و واگرایی اجتماعی شود. اما غیبت سیستماتیک این نهاد در صحنه عمومی کشور، موجب شد بخش زیادی از این بار به دوش نهادهایی چون سپاه، ارتش، صداوسیما و رسانه‌های مردمی بیفتد.
البته چه بسا مسئولان و متولیان این نهاد مهم، گلایه‌هایی درباب جایگاه قانونی آن و نیز احیانا بی‌توجهی برخی از سازمان‌ها و دستگاه‌ها به توصیه‌هایش، و نهایتا مقاومت این مراکز در مقابل هماهنگ‌سازی‌های پدافند غیرعامل داشته باشند. این گلایه‌ها قهرا قابل استماع و رسیدگی است اما قدر مسلّم اینکه زمینه‌سازی برای رفع این ضعف‌ها و نقص‌ها باید زودتر از اینها صورت می‌گرفت نه در اوج التهابات جنگ.
مسئولیتی فراتر از انبار و برق‌گیر
نقد اصلی به پدافند غیرعامل، محدود شدن این نهاد به وظایف زیرساختی است. درحالی‌که پدافند غیرعامل باید متولی توسعه «تاب‌آوری ملی» باشد، فعالیت‌های آن بیشتر به تهیه نقشه تهویه اضطراری مترو، پوشش مراکز حساس، و مقاوم‌سازی مخازن محدود شده است. البته حتی بسیاری عقیده دارند که سازمان پدافند عامل، حتی در انجام کارهای این دسته اخیر نیز نتوانست نمره بالایی کسب کند. اما صرفنظر از این موضوع، در جهان امروز، تاب‌آوری اجتماعی، ضدترس‌سازی، جهاد تبیین، مدیریت اخبار جعلی، حفظ انسجام ذهنی مردم و حتی ترمیم روانی پس از جنگ، از جمله وظایف اصلی نهادهای پدافندی به شمار می‌رود.
در جنگ اخیر، یکی از مهم‌ترین اهداف اسرائیل، شکستن انسجام اجتماعی ایران از طریق جنگ روایت‌ها و حملات سایبری بود. اگرچه این هدف ناکام ماند، اما پاسخ پدافند غیرعامل در این نبرد شناختی تقریباً نامرئی بود. آیا زمان آن نرسیده که این نهاد از مهندسی صرف، به مهندسی افکار و سرمایه اجتماعی ارتقا یابد؟
برای تحول در مأموریت پدافند غیرعامل، برخی توصیه‌های راهبردی قابل تجویز است. طبعا چنین تحولی باید دامنه‌ای وسیع داشته باشد و تمام ضروریات در قالب توصیه های زیر نمی‌گنجد. با این حال توجه به این موارد ضروری به نظر می‌رسد:
١. تدوین سند تاب‌آوری اجتماعی در بحران‌های نظامی و رسانه‌ای: این سند باید مشتمل بر سناریوهای ترکیبی، گام‌های ارتباطی با افکار عمومی، برنامه‌ریزی رسانه‌ای، و خط‌مشی هماهنگ با نهادهای نظامی و فرهنگی باشد.
٢. ایجاد مرکز فرماندهی روانی-رسانه‌ای بحران در ذیل این نهاد: این مرکز باید در کنار ستاد بحران، مسئول شناسایی روایت‌های دشمن، پاسخ فوری رسانه‌ای، تولید محتوای ضدشایعه، و تزریق آرامش به جامعه باشد.
٣. آموزش تخصصی پدافند اجتماعی و روایت‌محور برای مدیران بحران و فعالان رسانه‌ای: در دنیای امروز، کسی می‌تواند از جامعه دفاع کند که زبان افکار عمومی را بشناسد، نه فقط نقشه‌های شهری را.
۴. افزایش شفافیت و گزارش‌پذیری پدافند غیرعامل: برای جلب اعتماد عمومی، لازم است این نهاد گزارش‌های دوره‌ای از آمادگی، عملکرد و سنجش تاب‌آوری ارائه دهد و در کنار مردم دیده شود، نه فقط در جلسات پشت درهای بسته.
جنگ ۱۲ روزه نشان داد که دفاع، تنها در پدافند هوایی و موشکی خلاصه نمی‌شود. در زمانی که دشمن روایت می‌سازد، اضطراب پمپاژ می‌کند، و روان جامعه را نشانه می‌گیرد، پدافند غیرعامل باید آینه صیقل‌خورده دفاع نرم ایران باشد. این نهاد می‌تواند و باید به ستاد بزرگِ تاب‌آوری ملی تبدیل شود؛ ستادی که نه در دل بحران، بلکه پیش از آن، آموزش، شبیه‌سازی، اطلاع‌رسانی، و امیدسازی را آغاز کرده باشد. تا آن زمان، باید پذیرفت که اگرچه امنیت فیزیکی ما با موشک حفظ می‌شود، امنیت ذهنی ما، تنها با سیاست ارتباطی هوشمند و حضور فعال پدافند غیرعامل در قلب جامعه تضمین خواهد شد.
همون جا که بقیه بودن
یعنی کمینگاه بوده ؟؟؟؟؟
باید منصف هم بود. وقتی اسرائیل اعلام می کند فلان منطقه مسکونی را تخلیه کنید با توجه به تجربه غزه و لبنان، مردم را به این راحتی نمی توان آرام ساخت ، قدرت دشمن را هم در نظر بگیریم
پدافند غیرعامل حکم می کند ، امسال دولت تاکیدی برای خرید گندم و تجمیع آن در سیلوها نداشته باشد و گندم های خریداری شده هم در انبارهای مقاوم به رطوبت ولی در تعداد وسیع نگهداری شود ، در مورد ساخت کارگاه‌های تولید نان صنعتی هم باید کارهایی کرد .
در خواب خوشی بود
همه در خوش باوری و غرور،شاید نا امیدی،بی پولی ناامیدی میاره
بعد از تایید زدن f35 ها از تلوزیون والان چند روز تکذیبش. دیگه فکر میکنم دیر شده.
نمیدونم این اتوبوسی که سوارشیم اصلا راننده داره یا نه؟؟؟
پدافند غیرعامل مون مثل عامل قفل شده بود
مگه میشه خبر f35 ، اسیرخلبان و ..فیک خورد ما بدند بعد بگند کاردشمن بوده
پس شما چیکاره بودید دشمن درتلویزیون و ازطریق گزارشگر خودمون خبر جعلی بده !!؟
چرا وچطوری اطلاعات همه نفرات اصلی نظام لو رفته بود . همشون نقطه زنی شدن
پس شما دقیقا کجا بودید آقای غیرعامل ؟!!
خونه شجاع
چند تا چسب قرمز روی پنجره ها زدن خیلی هم بیکار نبودن
داشت تو صدا و سیما f35 میترکوند
رفته بود گل بچینه
در جنگ 12 روزه، پدافند غیرعامل کجا بود؟؟؟
خونه آقا شجاع بود
یحتمل کمین کرده بوده
با سلام
بعنوان یک پیشکسوت و کهنه سرباز که از قضا دانش آموخته کلاسیک رشته پدافند غیرعامل هم هستم، عرض میکنم آنچه در عرصه عمل از سازمان پدافند غیرعام دیده ام یک شواف بیشتری نیست. در اکثر وزارتخانه ها، استانداری ها، سازمانهایی که رسما نهادی بعنوان پدافند غیرعامل وجود دارد افرادی غیرآموزش دیده و متخصص نشسته اند و عملا هیچ اقدام موثری در این چندسال انجام نشده است. حتی یک روز از تخصص و تجربه من و بسیاری از همدو ره های دانشگاهی من در این وادی استفاده بعمل نیامد.
مسؤلش ک خواب بود....مثل تمام این سال ها ک گذشت.
حداقل یکم به ظاهرت برس مسؤلش
متاسفانه نمیخواستند قبول کنند که کشور هدف تهاجم قرار گرفته و میخواستند وضعیت کشور رو عادی نشان بدهند
حتی حاضر نشدند برای کمک به مردم اژیر قرمز پخش کنند
پیش هادی عامل
مسولیت را به صدا وسیما سپرده بودند زیرا بهتر میتوانست جوک بسازد وخود به کمینگاه پناه برده بودند !!!
باسلام از آقای حسینی مجری ارزشمند شبکه افق درخواست میکنم آقای جلالی دعوت کند واز ایشان سوال کند در طول این چند روز که جنگ بود ایشان کجا بودند چرا خبری از ایشان نبود ایشان برای پدافند غیر عامل چکار کردند چرا ما غافلگیر شدیم