آیا تایید آمانو تاثیری در مواضع ترامپ نسبت به برجام دارد؟

برجام یک رژیم حقوقی خاص است یعنی یک مجموعه ای ازاصول و قواعد و هنجار هاست که رابطه ایران با 1+5، آژانس و به طور کلی جامعه بین المللی را درباره موضوع هسته ای مشخص می کند.

در آنجا هم قید شده است که یک قاعده خاص است و نباید این برداشت شود که قابل تسری به کشورهای دیگر است. در برجام نهاد ناظر بر عملکرد ایران آژانس تشخیص داده شده است. یعنی آژانس موظف است عملکرد ایران را بررسی کند و براساس این عملکرد گزارشی به سایر نهادهای ذیربط و کشورهای 1+5 ارائه دهد.

ایران تعهدات خودش را انجام داده است. آژانس هم در موارد متعددی بازرسی کرده است. حتی در مواردی ایران خارج از آنچه که توافق هم شده است در حوزه وسیع تری برای راستی آزمایی با آژانس همکاری کرده است.

به نظرم می آید تا قبل از اینکه برجام شکل بگیرد آژانس تحت تاثیر آمریکایی ها عمل می کرد. یعنی به رغم اینکه خبر داشت که فعالیت های هسته ای ایران صلح آمیز است اما هیچوقت نخواست به این موضوع اعتنا کند.

اما چون اکنون کشورهای 1+5 آژانس را موظف کردند، بنابراین آژانس اندکی از فشارهای سیاسی قبلی مصون مانده است ولذا خیلی راحت می تواند براساس تکالیف خود گزارشاتی ارائه دهد.

یعنی آنچه که آژانس ارائه می دهد گزارشات فنی و تخصصی است. تحت تاثیر برجام، آژانس کمتر تحت تاثیر قدرتی مانند آمریکا قرار می گیرد. بنابراین تحت این شرایط آقای آمانو و ساختار تشکیلاتی یعنی آژانس فعالیت های ایران را تایید کرده است.

متاسفانه آن فشار سیاسی که قبلا بود و کارکرد آژانس را به سمت کارکرد سیاسی هدایت می کرد و از ساختار تخصصی دور می کرد هنوز هم ادامه دارد. البته باید گفت پس از برجام، آژانس مجبور بوده که طوری گزارش دهد که از دل آن نگرانی سیاسی هم استنباط شود.

در شرایط فعلی آژانس در یک مرحله است که آیا جایگاه خودش را به عنوان یک نهاد تخصصی سازمان ملل و جایگاه خودش را به عنوان نهادی که گروه 1+5 به آن اعتماد کردند و نهادی که از این به بعد جوامع بین المللی درباره او قضاوت خواهد کرد، آیا این نهاد می تواند تحت تاثیر تخصص گرایی حفظ کند و یا اینکه تحت تاثیر فشارهایی سیاسی ممکن است جهت گیری های متناقض با گزارش هایی که دریافت می کند صورت دهد.

اگر آژانس از موضع تخصص گرایی خود خارج شود به نظر من باید یک راستی آزمایی درباره خود آژانس صورت بگیرد اینکه اصلا آژانس صلاحیت دارد که درباره پرونده کشورها اظهار نظر کند یا نه؟

در پایان باید گفت؛ یکی از دلایلی که امریکایی ها نمی توانند از برجام خارج شوند دقیقا دیدگاه اژانس است. یعنی آژانس وقتی از نظر تخصصی مساله ای را تایید می کند دیگر واحدهای سیاسی نمی توانند مافوق آژانس اظهار نظر کنند. می توانند به آژانس گزارش دهند اما این بر عهده آژانس است که منطقی بودن آن را بررسی کند.

موضوع دو بخش است گزارشهای آقای آمانو تاثیر گذار بوده است در اینکه به آمریکا نتوانسته به صراحت از برجام خارج شود همین است.

آمریکایی ها اکنون دارند برجام را دور بزنند این قسمت از دست آقای آمانو خارج است و فقط مساله هسته ای و برجام به آقای آمانو مربوط است. تا الان هم عملکرد آقای آمانو قابل تایید است مشروط به اینکه این عملکرد تخصصی را ادامه دهد.

33