چرا تولید برنج در ایران، دیگر با سرعت گذشته رشد نمی‌کند؟
روند رشد تولید برنج در ایران که در دهه‌های پیش از انقلاب با شتابی چشمگیر همراه بود، پس از سال ۱۳۵۷ با کاهش محسوس در سرعت مواجه شد. این افت، حاصل مجموعه‌ای از عوامل ساختاری، زیست‌محیطی و سیاست‌گذاری است که مانع از تحقق ظرفیت‌های بالقوه این محصول استراتژیک شده‌اند.
بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که عملکرد تولید برنج سفید ایرانی از حدود ۲.۱ تن در هکتار در سال ۱۳۴۰ به حدود ۴ تن در هکتار در سال ۱۳۵۷ رسید؛ رشدی چشمگیر که عمدتاً ناشی از بهبود روش‌های کشت، سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات کشاورزی، و مدیریت مؤثر آفات بود.
با این حال، پس از سال ۱۳۵۷، هرچند تولید برنج همچنان با رشد همراه بوده، اما شیب این رشد به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است. در حالی که اگر روند پیشین ادامه می‌یافت، انتظار می‌رفت تولید به حدود ۶.۵ تن در هکتار برسد، اما در حال حاضر این رقم تنها به ۴.۹ تن در هکتار رسیده است.
کارشناسان دلایل متعددی را برای این کاهش سرعت برمی‌شمارند:
- بحران منابع آبی و تغییرات اقلیمی که تولید برنج را به‌عنوان محصولی آب‌بر با چالش جدی مواجه کرده است.
- کاهش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های کشاورزی و عدم نوسازی ماشین‌آلات و تجهیزات.
- ضعف در آموزش کشاورزان و انتقال دانش فنی نوین که مانع از بهره‌برداری بهینه از زمین و نهاده‌ها شده است.
- سیاست‌های وارداتی و رقابت با برنج خارجی که انگیزه تولید داخلی را کاهش داده و بازار را برای کشاورزان محدود کرده است.
در مجموع، کاهش سرعت رشد تولید برنج در ایران نه‌تنها یک مسئله کشاورزی، بلکه نشانه‌ای از چالش‌های گسترده‌تر در حوزه مدیریت منابع، سیاست‌گذاری اقتصادی و توسعه پایدار است.
