به مناسبت 28 اسفند، سالروز مرگ میرزا آقاخان نوری

مرموزترین سیاستمدار ایران؛ وقتی جاسوس انگلستان صدراعظم ایران شد/ آوارگی و مرگ در فقر؛ عاقبت میرزا آقاخان نوری

میرزا آقا خان خود را به ناصرالدین شاه، ملکه مادر و سفیر انگلستان نزدیک کرد و از این طریق توانست در طول سه سال مقدمات عزل و مرگ امیرکبیر را فراهم کند. او شخصا نامه مربوط به مرگ امیرکبیر را نوشت و به دست یکی از زنان حرمسرا داد تا امضای شاه را بگیرد.

مرموزترین سیاستمدار ایران؛ وقتی جاسوس انگلستان صدراعظم ایران شد/ آوارگی و مرگ در فقر؛ عاقبت میرزا آقاخان نوری

به گزارش خبر فوری، تاریخ ایران پر است از شخصیت های کوچکی که با چرب زبانی و درک ساختار مریض کشور به قدرت رسیده و خود، ترویج دهندۀ فساد در کشور شده اند. یکی از برجسته ترینِ این چهره ها «میرزا آقا خان نوری» است. میرزا آقا خان که نماد یک سیاستمدار وابسته و فاسد است، دقیقا در زمانی به اوج قدرت رسید که امیرکبیر اصلاحات اقتصادی و سیاسی خود را آغاز کرده و توانسته بود تغییراتی بنیادین را در ساختار کشور به وجود آورد. با این حال، بعد از شهادت امیر و قدرت گرفتن میرزا آقا خان تمام آن اصلاحات و تغییرات بنیادین از بین رفت و ایران یک شبه تمام گام های مثبت به سمت مدنیت و توسعه را از یاد برد.

امروز 28 اسفند ماه سالروز مرگ میرزا آقا خان نوری است. به همین مناسبت مروری داریم بر زندگی نامه، فعالیت های سیاسی و اقدامات این سیاستمدار مشهور عصر قاجار که در رکاب سه پادشاه قاجار بود و در طول چند دهه اقدامات مختلفی را به انجام رساند.

چرب زبانی که زبان صاحبان قدرت را بلد بود

میرزا آقا خان نوری در سال 1186 شمسی در شهرستان نور مازندران به دنیا آمد. پدرش میرزا اسدالله، یکی از اعضای متنفذ خاندان خواجه نوری بود که به رکاب آقامحمدخان قاجار درآمد و بعد از اتحاد با او و پیروزی بر زندیه به مقام و جاه رسید. میرزا اسدالله توانست به مقام لشکر نویسی (خزانه دار لشکر) و سپس وزارت لشکر برسد. به واسطه او، فرزندانش نیز وارد دستگاه حکومتی شدند. از بین پسران میرزا اسدالله، میرزا آقا خان بیش از سایرین توانست رشد کند. او به خوبی ساختار حکومت قاجار را می شناخت و می دانست چگونه با چاپلوسی و چرب زبانی مراتب قدرت را طی کند.

میرزا آقا خان روابط بسیار خوبی با فتحعلیشاه قاجار داشت. شاه قاجار به چرب زبانی های میرزا آقا خان که ذاتا طناز اما بدگو و اهل سعایت و غیبت بود، علاقه داشت. خود میرزا آقا خان همواره از دوران فتحعلیشاه با مسرت و حسرت یاد می کرد و معتقد بود بهترین دوران عمرش در زمان حکومت فتحعلیشاه قاجار طی شده است. میرزا آقا خان در زمان فتحعلیشاه توانست منصب پدرش را به دست آورده و لشکر نویس و سپس وزیر لشکر شود. او به واسطه این شغل توانست به ثروت بسیار زیادی برسد و املاک و اموال زیادی کسب کند.

همچنین، میرزا آقا خان نوری توانست از طریق الله یار خان آصف الدوله به انگلیسی ها نزدیک شود و به یکی از مهره های اصلی آنان در ایران بدل گردد.

بازیچه های چرخ بازیگر/ از وزارت لشکر تا تبعید به کاشان و فرار از تبعیدگاه

اوضاع به کام میرزا آقا خان نوری بود تا اینکه فتحعلیشاه از دنیا رفت و نوه اش محمد شاه به قدرت رسید. میرزا آقا خان نوری نتوانست از طریق چرب زبانی به شاه جوان نزدیک شود چرا که او بیش از حد به حاج میرزا آقاسی، صدر اعظم جدیدش علاقه داشت و میرزا آقاسی هم اعتماد زیادی به آقا خان نداشت و سعی داشت او را از مناصب اصلی دولتی دور کند. با این حال، میرزا آقا خان توانست راه خود را به دربار باز کند. او به مهد علیا همسر محمد شاه نزدیک شد و از این طریق، توانست در دربار و اندرونی نفوذ یابد. همچنین، در این دوره رفت و آمد او به سفارت خانه انگلستان زیاد شد و از طریق جاسوسی توانست تابعیت این کشور را هم به دست آورد.

اقدامات میرزا آقا خان باعث ظنین شدن حاج میرزا آقاسی به او شد. او ماموری نزدیک سفارت خانه انگلیس گماشت. این مامور دید که میرزا اقا خان هر شب با لباسی مبدل به داخل سفارت می رود و بعد از چند ساعت مخفیانه از آنجا بیرون می آید. گزارش این اتفاق باعث خشم شدید محمد شاه شد. او میرزا آقا خان را از مقام وزارت لشکر عزل کرد و بعد از محکومیتش به 200 ضربه شلاق، به کاشان تبعید نمود.

میرزا آقا خان در ابتدا گمان داشت که تقدیر به او پشت کرده و محکوم است که تا ابد در تبعیدگاه بپوسد اما حوادث به سود او رقم خوردند. محمد شاه بر اثر بیماری نقرس در جوانی درگذشت و تهران بدون شاه شد. در مدتی کوتاه مهد علیا شخص اول مملکت گردید و از آنجا که میرزا آقا خان  با او رابطه خوبی داشت از فرصت استفاده کرد و از تبعیدگاه گریخت و به تهران آمد. مخالفان او ابتدا قصد جانش را داشتند اما او به سفارت خانه انگلستان پناه برد و در امان ماند.

بعد از ورود شاه جدید یعنی ناصرالدین شاه به پایتخت، امیرکبیر به عنوان نخست وزیر انتخاب شد. امیر ابتدا سعی کرد میرزا آقا خان را جلب کرده و مجددا به کاشان تبعید کند اما هر بار انگلستان با این ادعا که میرزا آقا خان تبعیت این کشور را دارد مانع از این اقدام شد. حتی یک بار وزیر مختار بریتانیا با نامه مخصوص دربار انگلستان نزد امیر رفت و مانع از مجازات میرزا آقا خان گردید.

در همین زمان، میرزا آقا خان خود را به امیرکبیر نزدیک کرد و در سرکوب شورش نظامیان در تهران به او کمک نمود. این اتفاق و نظر مثبت شاه جوان و مهد علیا به میرزا آقا خان باعث شدند که امیرکبیر بزرگترین اشتباه سیاسی خود را مرتکب شده و میرزا آقا خان را به مقام دولتی برساند و لقب «اعتماد الدوله» را به او اعطاء کند.

میرزا آقا خان از این فرصت استفاده کرد و خود را به شاه جوان، ملکه مادر و سفیر انگلستان نزدیک کرد و از  این طریق توانست در طول سه سال مقدمات عزل و مرگ امیرکبیر را فراهم کند. او شخصا نامه مربوط به مرگ امیرکبیر را نوشت و به دست یکی از زنان حرمسرا داد تا امضای شاه را بگیرد.

میرزا آقا خان و صدارت/ جاه طلب به آرزویش رسید

میرزا آقاخان 2

بعد از مرگ امیرکبیر، میرزا آقا خان نوری به آرزوی خود رسید و به مقام نخست وزیری دست یافت. او به این شرط  که هرگز توسط شاه اعدام نشود، پذیرفت که این مقام را بپذیرد. بعد از آغاز صدارت اعظمی میرزا آقا خان نوری، وضعیتِ سامان یافته و نظم تقی خانی کشور به سرعت از بین رفت. میرزا اقا خان هر چه را امیرکبیر رشته بود، پنبه کرد. او نظام شایسته سالارانه امیر را از بین برد و تمام اعضاء خانواده و اطرافیانش را به قدرت رساند.

میرزا آقا خان شخصا در تمام امور لشکری و کشوری دخالت می کرد و نظام بوروکراتیک امیر کبیر را از بیخ و بن از بین برد. بزرگترین خیانت او به کشور اعطای حکومت هرات به انگلستان بود. او به وزیر مختار انگلستان قول داد که قوایش را به سمت هرات نبرده و به فکر جنگ با افغان ها نخواهد افتاد. انگلستان با این قول شروع به جدا کردن هرات از ایران کرد. این اقدام با خشم ناصرالدین شاه روبه‌رو شد و او دستور حمله به هرات را صادر کرد. میرزا آقا خان که از خشم شاه می ترسید از دستور سلطانی تبعیت کرد و با قوایش به سمت شرق هجوم برد. این اقدام باعث خشم انگلستان شد و آنها نیروهایشان را از طریق خلیج فارس در جنوب پیاده کردند. این حرکت باعث ترس قوای ایران گردید. سرانجام با وساطت ناپلئون سوم (امپراتور فرانسه) قرارداد پاریس بین ایران و انگلستان به امضاء رسید و ایران از تمام حقوقش نسبت به هرات و چند منطقه دیگر در افغانستان دست کشید و این مناطق برای همیشه از ایران جدا شدند.

سقوط و مرگ

حوادث مربوط به هرات بیش از هر چیز به میرزا آقا خان و جایگاهش آسیب وارد کرد. حمله او به هرات باعث بدگمانی انگلیسی ها به او شد و آنها حمایت خود را از او برداشتند. همچنین، روس ها که همواره او را یک «انگلوفیل» (دوستدار انگلیس) می دانستند علیه او شروع به فعالیت کردند. از طرف دیگر، رسوایی شکست او در هرات باعث خشم سرشار شاه از او گردید. این عوامل باعث شدند ناصرالدین شاه پس از چند سال صدارت عظمی، میرزا را از قدرت عزل کرده و به زندان بفرستد تا بازجویی شود.

ماجرای حصر میرزا و پسرانش در یک روزنامه روسی بازتاب یافت. روزنامه «سنت پترزبورگ» در این رابطه نوشت: «اخـباری کـه از طهران رسیده از این قرار است: چند روز بعد از معزولی، میرزا آقاخان را با دو پسرش با یکدسته سواره ایشان بخانه شهر روانه نمودند و سربازان را به قراولی آنان معین داشتند و بعد از آن مشغول محاسبه کردن ایـشان شدند. اگرچه محاسبات ایشان تمام نشده لیکن می ‌توان قبول نمود، از قراری که معلوم می ‌شود اکتفا به مواجب خود که یک ملیون فرانک باشد ننموده و از وجوه خزانه دولتی هر سال شش ملیون برمی ‌داشته اسـت و در اوقات جنگ با انگلیس به همه جا اشتهار دادند که جهاد است و بدین جهت دوازده ملیون فرانک از ایران جمع گردیده و ربع آن وجه داخل خزانه دولتی شده سه قست دیگرش صرف جیب صـدراعظم و مـتعلقانش گردیده و این است تفصیل حساب. چنین مذکور است که یک یا دو سفارت زیاد سعی و اهتمام نمودند که صدراعظم را اعلیحضرت پادشاه دوباره منصوب فرمایند و علاوه ‌بر این می گویند تهدید و وعید هم در مـیان بـوده است اما بجا و مؤثر نیفتاد.»

میرزا آقا خان بعد از عزل زندگی نسبتا سختی داشت. شاه به سبب قولی که به او داده بود، از اعدام او منصرف شد اما لقب «اعتماد الدوله» و نشان های دولتی را از او گرفت. میرزا آقا خان پس از کناره گیری اجباری از قدرت به روستای آدران البرز رفت و در خانه ییلاقی خود زیست اما ناصرالدین شاه دستور توقیف اموال او را داد و او لاجرم این خانه را ترک کرد و چند سال آخر عمرش را در آوارگی در اصفهان و اراک و قم و ... گذراند. سرانجام هم در 28 اسفند ۱۲۴۳ در سن ۵۹ سالگی از دنیا رفت و جنازه وی به کربلا منتقل و در صحن مسجدی که از ثلث اموال امیرکبیر ساخته شده بود، دفن گردید.

منبع: خبر فوری
شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

نظرات شما - 20
  • ناشناس
    0

    یعنی الان هم چنین انتصابی صورت گرفته ؟

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      چرا که نه!

    • سعید
      0

      اینجور انتصاب بوده که وضع اینجوریه منتهی آخرش اینطور تموم شده. بایگانی راکد.

  • ناشناس
    1

    خدا لعنتش کند و همچنین همتایان او را

  • ناشناس
    0

    عاقبت مفت خوری

  • ناشناس
    2

    الان ماشا ا... میلیون میلیون رانت خور و چاپلوس ، دستمال به دست و بادمجان دور قاب چین و نوکر بیگانه داریم که تاریخ این کشور دیگر همچین حالتی را محال است تجربه کند

  • غریبه
    4

    العان نداریم ؟؟ همون کفن پوشان و آتش افروزان و آنها که از دیوار سفارت بالا رفتند و نفاق افکنان تندرو همه مامور ملکه هستند

    نظرات شما -
    • سیاوش سلطان
      13

      آدرس غلط نده ، دو تابعیتی ها را فراموش کردی
      مشگل امثال شماست که سمت چپ مغزتون را سایلنت و اسیر بازی سیاسی شدید.
      همه می دانند خائن کیست ، خادم کیست ⁉️
      اما چه کند با باند و لاین و خط ممتد👈🚬🔥

  • موسوی
    1

    جناب نویسنده حدود 160 سال پیش میرزا اقا خان مرده،، بنظرت 160 سال اینده چی خواهند نوشت در تاریخ این مملکت؟ اقا خان یک نفر بود که خیانت کرد،،، الان چی؟

  • ناشناس
    1

    متاسفانه در اکثر مواقع ایران دست خائنین بوده تا خادمین . الان مگه غیر از اینه .تفاوتش اینه که میرازا اقا خانها حالا خیلی خیلی زیادند .هیچ کشوری در دنیا اندازه ایران از ملت خودش بهش خیانت نشده .

  • حق
    0

    خیلی عجیبه که چرا آقایان از تاریخ درس نمی‌گیرند!!!

    نظرات شما -
    • 1

      از تاریخ به شکلهای گوناگون می شود درس گرفت.اینها هم درس گرفته اند که تا ممکن است بارشان را ببندند و ...

  • ناشناس
    0

    متاسفانه، اکنون هم سیستم اداری ما پر است از چرب زبان‌هایی که مدیران بی‌سواد را مدیریت میکنند و شایستگان را به حاشیه می‌رانند.

  • هادي
    0

    سلام . نمی دونم شاید من اشتباه کنم اما شنیدم قبر میرزا اقاخان نوری در قسمت زنانه حرم حضرت معصومه واقع شده است.

  • سیاوش سلطان
    13

    اصلاح طلبان به میزا آقا خان گفتن ، بشین پایین سفره ، ۳۲ سال بالای سفره بودند 🚾
    نفرمودی امیرکبیر بود که لگد زد ماتحت فرقه انگلیسی بهاییت و همین فرقه ضاله باعث شهادتش شدند و ملکه مادر 😉 و آغاخان وسیله بودند🦿🧍

    نظرات شما -
    • ناشناس
      1

      تو چقدر ساده ای که نمیدونی اصلاح طلب و اصول گرا در واقع یکی هستن با این تفاوت که بفرموده ، یکی از توبره میخوره و دبگری از آخور

    • سیاوش سلطان
      0

      ناشناس جان چون خبرفوری اصلاح طلب است اینجا به نعل میزنم ، در رسانه های اصولگرا به سیخ و میخ هم برای وطن فروشان 🆘️
      اما واقعیت و حقیقت این است که جناح ها در ایران چنان فاجعه ای آفریدند که زجر ۴۳ سال مردم ایران نتیجه اش شد به نام مستضعفین به کام مستکبرین 🚾

  • مجتبی احدی مارشگ
    0

    ماشالله از این میرزا اقا خان ها تو کشورمون زیادن

  • ناشناس
    0

    همیشه بزرگان ایران از انگلستان بوده.این کجاش تعجب داره

  • به خبرفوری
    0

    بالاخره از نظر خبرفوری یک نقطه سیاه در کارنامه امیرکبیرپیداشد

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    اخبار سایر رسانه ها