از سایه جنگ تا سقوط پول ملی | ایران سال ۲۰۲۵ را چگونه به پایان میبرد؟
در حالی که تهدید جنگ و نابسامانی اقتصادی همزمان بر کشور سایه انداخته، ایران سال ۲۰۲۵ را با تلاش برای حفظ بازدارندگی به پایان میرساند.
به گزارش خبر فوری به نقل از المانیتور، ایران سال ۲۰۲۵ را با همان بحرانهایی به پایان میبرد که سال را با آنها آغاز کرد. جمهوری اسلامی همچنان تحت فشارهای فزاینده منطقهای، ابهامهای راهبردی و تنگنای شدید اقتصادی قرار دارد؛ وضعیتی که در آن حکومت میکوشد همزمان قدرتنمایی در خارج و کنترل اقتصاد در داخل را حفظ کند.
سایه درگیری با اسرائیل
مهمترین چالش ایران در سال ۲۰۲۵ نه تورم، بلکه تشدید تقابل با اسرائیل بود؛ رویاروییای که بارها کشور را تا آستانه یک بحران پیش برد. در هفتههای پایانی سال، گمانهزنیها درباره درگیری دوباره ایران و اسرائیل شدت گرفت. خبرگزاری فارس ۲۲ دسامبر از برگزاری یک رزمایش موشکی سراسری خبر داد؛ گزارشی که با تصاویر منتشرشده در شبکههای اجتماعی تأیید شد، هرچند صداوسیما بدون ارائه توضیح، آن را تکذیب کرد.
این رویداد نمادی از الگوی کلی سال جاری بود: آمادگی نظامی بالا همراه با ابهام راهبردی. لحن مقامات اسرائیلی علیه ایران تندتر شد و رسانههای داخلی ایران نیز بهطور علنی درباره میزان آمادگی کشور برای بازدارندگی یا تحمل یک حمله مستقیم بحث کردند.
بیشتر بخوانید:
چالش «ریش» در ارتش آمریکا | هگست روی روان سربازان
راز کفشهای فرستاده آمریکا | چه چیزی پنهان شده بود؟ | جاسوسی با کتانی
در همین حال، گزارشهایی منتشر شد مبنی بر اینکه بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در حال آمادهسازی برنامههای جدید علیه ایران برای ارائه به دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا است. وبسایت اکسیوس نیز اعلام کرد مقامهای اسرائیلی به واشنگتن هشدار دادهاند که رزمایشهای اخیر ایران ممکن است پوششی برای حمله باشد؛ ادعایی که تهران آن را رد کرد، هرچند نام رزمایش ۲۵ و ۲۶ دسامبر ایران «به سوی قدس» بود.
بازدارندگی زیر فشار
مقامهای ایرانی بارها تأکید کردهاند که برنامه موشکی کشور صرفا ماهیتی دفاعی دارد و قابل مذاکره نیست. با این حال، بازدید فرماندهان ارشد از جمله سرلشکر امیر حاتمی از یگانهای غرب کشور و تأکید بر آمادگی در برابر «اقدامات خصمانه» نشان داد که تهران تهدیدها را جدی میگیرد.
پس از جنگ ماه ژوئن که خساراتی به مراکز تولید موشک ایران وارد کرد، تمرکز نیروهای مسلح بر بازسازی و آمادگی برای درگیری احتمالی دوباره قرار گرفت. با این حال، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، ۲۵ دسامبر در دیدار با فعالان اقتصادی در اصفهان احتمال وقوع جنگ قریبالوقوع را رد کرد و گفت: «بعید است دشمن اشتباه خود را تکرار کند.»
تنگتر شدن میدان منطقهای
فراتر از اسرائیل، موقعیت منطقهای ایران نیز محدودتر شده است. در سوریه، نفوذ تهران با تغییر اولویتهای روسیه تحت فشار قرار گرفته و احتمال تعامل اسرائیل با رهبری جدید این کشور، شرایط را پیچیدهتر کرده است. در لبنان نیز دولت جدید با رویکردی جدیتر به مسئله سلاح و خودمختاری حزبالله، نفوذ ایران را کاهش داده است.
پرونده هستهای در بنبست
ایران در ابتدای سال به پیشرفت برنامه هستهای خود ادامه داد، بدون آنکه بهطور علنی به آستانه ساخت سلاح برسد. اما این راهبرد پس از حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هستهای در ژوئن با شکست مواجه شد. در پایان سال، دیپلماسی هستهای در بنبست کامل با آمریکا قرار داشت و فعال شدن سازوکار «اسنپبک» سازمان ملل همچنان تهدیدی جدی برای اقتصاد ایران بود.
چرخش به شرق و اقتصاد آسیبپذیر
در انزوای فزاینده از غرب، ایران به شرق روی آورد و در ژانویه توافق راهبردی بلندمدتی با روسیه امضا کرد. روابط با چین حیاتی اما محدود باقی ماند. در داخل، بحران اقتصادی عمیقتر شد؛ نرخ دلار از 141هزار تومان عبور کرد و صندوق بینالمللی پول ایران را در میان سه کشور با سریعترین سقوط ارزش پول ملی قرار داد.
بحران انرژی و خطر ناآرامی
کمبود برق، گاز و آب، آلودگی شدید هوا و احتمال بازگشت خاموشیها فشار مضاعفی بر زندگی مردم وارد کرده است. همزمان، نارضایتیهای اقتصادی هم میتواند گسترش یابد. در چنین شرایطی، ایران وارد سال جدید میشود؛ با بازدارندگی تضعیفشده در خارج و فرسایش اعتماد عمومی در داخل. بدون گشایش دیپلماتیک یا کاهش تحریمها، چشمانداز پیشرو نه بهبود، بلکه ادامه مدیریت بحران به نظر میرسد.
