مرکز اطلاعات مالی: مکانیسم ماشه محصول تعلل در پیوستن به FATF بود/ رئیس گروه اقدام مالی ایران: FATF راه ایران را نبسته است/ خروج از لیست سیاه زمان‌بر است/ گام به گام پیش می‌رویم
مرکز اطلاعات مالی به دنبال برخی گمانه‌زنی‌های درباره بیانیه اجلاس اخیر FATF اعلام کرد موضوع اضافه شده در این بیانیه متأثر از خواست سازمان ملل در راستای مکانیسم ماشه و فعال‌سازی ظرفیت FATF برای اجرای تحریم‌ها است اما تصویب CFT و پالرمو ضرورتی غیرقابل‌اجتناب است که تأخیر چندساله در تصویب این کنوانسیون‌ها هزینه مدیریت پرونده کشور با FATF را افزایش داده و نمونه اخیر آن در بازگشت تحریم‌های سازمان ملل ظهور و بروز یافت.
مکانیسم ماشه محصول تعلل در پیوستن به FATF بود
به‌رغم موافقت مجمع تشخیص مصلحت نظام با تصویب پالرمو و CFT توسط ایران، گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در گزارش اخیر خود اعلام کرد که حق شرط‌های گسترده ایران بر کنوانسیون پالرمو با استانداردهای این گروه همخوانی ندارد و از اعضا خواست اقدامات تقابلی علیه ایران اعمال کنند. این مساله باعث شد تا برخی افراد انتقاداتی را به تعامل یک سال اخیر ایران با FATF مطرح کنند.
در همین راستا روابط عمومی مرکز اطلاعات مالی ایران بیانیه‌ای صادر کرد که ادامه می‌خوانید:
۱- مرکز اطلاعات مالی از بدو ورود به فرآیند عادی‌سازی پرونده کشور با FATF صادقانه، فنی و حقوقی و به‌دور از حاشیه‌ها، موضع‌گیری کرده و بر رفع کامل این چالش کهنه در کشور و جبران خسارت‌های سنگین چندساله ناشی از تعلل‌های ناآگاهانه و فرصت‌سوزی‌های بی‌دلیل در تعامل با این نهاد تخصصی و حقوقی، با هدف تأمین منافع ملی و گره‌گشایی از امورات معیشتی مردم و مشکلات فعالان اقتصادی تأکید داشته و در تداوم این مسیر مصمم است.
۲- همان‌طورکه در بیانیه FATF مشهود است، این نهاد از تصویب پالرمو و آغاز مجدد تعاملات با ایران استقبال و تقدیر به عمل آورده و اصولاً اگر اقدام ایران مورد تائید این نهاد نبود مشابه ۶ سال قبل به اجلاس FATF دعوت نمی‌شدیم. آنچه در اجلاس اخیر بحث شد نحوه اجرای کنوانسیون پالرمو در داخل کشور و تأثیر حق شرط‌ها بر چگونگی اجرای معاهده بود که در خصوص چهار شرط، مستند ثابت کردیم که قانون داخلی قوی‌تر از پالرمو است و به همین دلیل روی مواد ضعیف‌تر کنوانسیون شرط اجرا در چارچوب قوانین داخلی گذاشته‌ایم. صرفاً در خصوص یک شرط به دلیل اینکه کلی و تمام کنوانسیون را شامل می‌شد، جمع‌بندی صورت نگرفت و بحث به جلسات بعد موکول شد و در بیانیه FATF نیز به همین دلیل به گسترده بودن این حق شرط پالرمو اشاره شده است.
۳- بارها تأکید کردیم خروج از لیست سیاه زمان‌بر است و برخی کشورهای عضو FATF نظیر ترکیه و امارات که سال‌ها قبل از ورود به لیست خاکستری به کنوانسیون‌ها ملحق شده بودند برای خروج از لیست خاکستری حداقل یک تا دو سال زمان صرف کرده‌اند چه برسد به ایران که به دلیل رویکردهای سیاسی برخی افراد غیرمرتبط و ناآشنا با مسائل کاملاً فنی و حقوقی، عملاً شبکه حامی در جلسات این نهاد بین‌المللی ندارد که امیدواریم با تصویب دو کنوانسیون، مسیر برای شبکه‌سازی‌های بین‌المللی هموار شود.
۴- آنچه مرکز اطلاعات مالی در تصویب کنوانسیون‌های پالرمو و CFT دنبال می‌کند و مجدانه پیگیر است، اثبات اجرایی بودن این دو کنوانسیون برای تعلیق اقدامات تقابلی و برداشتن فشار FATF از فعالان اقتصادی و به‌تبع آن خریدن زمان برای اجرای بیش از ۲۴ بند به سرانجام نرسیده از برنامه اقدام و خروج کامل از لیست کشورهای پرخطر است. این موضوع از سال ۱۳۹۸ تاکنون در بیانیه‌های مختلف FATF ذکر شده و حرف جدیدی نیست و ایجاد توقع که صرفاً با تصویب پالرمو و CFT باید از لیست سیاه خارج می‌شدیم، موضع کارشناسی مرکز اطلاعات مالی نبوده و مرکز همچنان رویه فنی و حقوقی و صادقانه خود در مدیریت این پرونده در داخل و خارج کشور را حفظ و ادامه خواهد داد.
۵- بیانیه FATF کاملاً حقوقی و موضوع اضافه شده به آن، متأثر از خواست سازمان ملل و در چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت مرتبط با مکانسیم ماشه است که به‌صراحت در متن قطعنامه بر فعال‌سازی ظرفیت FATF در اجرای تحریم‌ها اشاره شده و ارتباط مستقیم با برنامه اقدام کشور ندارد.
۶- تصویب CFT و پالرمو ضرورت غیرقابل‌اجتناب بوده و تأخیر چندساله در تصویب این کنوانسیون‌ها به‌مرور زمان هزینه مدیریت پرونده کشور با FATF را افزایش داده که نمونه اخیر آن در بازگشت تحریم‌های سازمان ملل ظهور و بروز یافته است. مجدد تأکید می‌کنیم که باید تمام دستگاه‌های متولی اجرای برنامه اقدام، مرکز اطلاعات مالی را در تهیه گزارش آتی به FATF همراهی نمایند چراکه موضوع مکانسیم ماشه می‌تواند ابزاری در دست کشورهای متخاصم برای افزایش فشار FATF به ایران به خاطر حضور در لیست سیاه این نهاد باشد.
۷- تعاملات ایران با FATF با انقضای مهلت ۸ ساله اجرای برنامه اقدام و بعد از گذشت ۶ سال آغاز و در مسیر فنی و حقوقی خود قرار گرفته و رسیدن به ادبیات مشترک با FATF در قالب یک جلسه ممکن نیست و طرح این موضوع که در همین جلسه باید از لیست سیاه خارج می‌شدیم ناشی از عدم اطلاع از استانداردهای بین‌المللی است. اصولاً مرکز اطلاعات مالی اخلاق حرفه‌ای را رعایت و چنین وعده‌ای غیر کارشناسی و سطحی را نداده لیکن با جدیت وارد تعامل با FATF برای تعلیق هرچه سریع‌تر اقدامات تقابلی و به‌تبع آن خروج از لیست سیاه شده و برای انجام این مهم هر تصمیم موردنیاز در حاکمیت را مجدانه پیگیری خواهد کرد.
۸- چالش ما با FATF و خروج از لیست سیاه، موضوع کلیدی برای کشور است و باید به هر طریق ممکن حل‌وفصل شود و تمامی تلاش حاکمیت و دولت و ظرفیت‌ها بر این موضوع متمرکز است تا بهانه از دشمنان گرفته شده و پرونده کشور با این نهاد به مسیر عادی خودش برگردد.
آثار و تبعات استمرار حضور ایران در لیست سیاه و تأخیر در اجرای برنامه اقدام، غیرقابل‌پیش‌بینی و مسلماً زیان‌بار بوده و در این ارتباط قبلاً نیز اخطارهای لازم داده شده و هشدار FATF در بیانیه اجلاس آبان ماه این نهاد، اهمیت تسریع در تصمیم‌گیری‌های موردنیاز را دوچندان کرده است. لذا ضرورت دارد به‌دور از حواشی غیرفنی تمامی ظرفیت‌های کشور بر عادی‌سازی پرونده ایران با FATF متمرکز شود و دستگاه‌های ذی‌ربط در داخل کشور برای اجرا و تکمیل هرچه سریع‌تر بندهای باقیمانده از برنامه اقدام به کمک مرکز اطلاعات مالی بیایند و در این امر مهم مشارکت داشته باشند.
برخی کشورهای عضو FATF نظیر ترکیه و امارات که سال‌ها قبل از ورود به لیست خاکستری به کنوانسیون‌ها ملحق شده بودند برای خروج از لیست خاکستری حداقل یک تا دو سال زمان صرف کرده‌اند
رئیس گروه اقدام مالی ایران: FATF راه ایران را نبسته است
پس از آن‌که FATF به‌رغم تصویب پالرمو و CFT توسط ایران، کشور را از لیست سیاه خارج نکرد که با واکنش‌های برخی کارشناسان همراه شد، رئیس مرکز اطلاعات مالی ایران اعلام کرد: تصویب پالرمو و CFT برابر با خروج از لیست سیاه نیست، بلکه تعاملات کشور برای حل چالش‌های چند ساله با FATF به تازگی شروع شده و روز به روز نیز گسترش خواهد یافت.
به گزارش ایسنا، از حدود یک سال قبل تلاش برای خروج ایران از لیست سیاه FATF آغاز شد. موضوعی که ۱۴ سال از ۱۸ سال اخیر اقتصاد کشور را رنج می‌دهد و مبادلات تجاری ایران با سایر کشورها حتی دولت‌های دوست و همسو را تحت تاثیر قرار داده است.
از جمله عوامل قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF لاینحل ماندن دو لایحه پالرمو و CFT است که از یک سال گذشته با دستور مقامات، فرآیند بررسی این دو کنوانسیون توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام آغاز شد.
مجمع اردیبهشت امسال با تصویب پالرمو به صورت مشروط موافقت کرد. پیش از آن نیز شورای نگهبان این لایحه را تایید کرده بود. نهم مهرماه نیز مجمع تشخیص مصلحت نظام با پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) باز هم به صورت مشروط موافقت کرد.
اولین چراغ سبز FATF به ایران
به دنبال این موافقت‌ها گروه ویژه اقدام مالی FATF از هادی خانی ـ دبیر شورای عالی پیشگیری و مقابله با پولشویی و تأمین مالی تروریسم - دعوت کرد تا بعد از شش سال در اجلاس اصلی این نهاد شرکت و به تشریح پیشرفت برنامه اقدام جمهوری اسلامی ایران با محوریت تصویب قانون الحاق به کنوانسیون پالرمو بپردازد.
خانی از مدافعان اصلی پیوستن ایران به FATF و خروج کشور از انزوای تجاری و مالی در سطح بین‌المللی بود.
اما گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در گزارش اخیر خود اعلام کرد که حق شرط‌های گسترده ایران بر کنوانسیون پالرمو با استانداردهای این گروه همخوانی ندارد و از اعضا خواست اقدامات تقابلی علیه ایران اعمال کنند. این موضوع انتقاد برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان را در پی داشت؛ تا جایی که برخی افراد از لزوم برکناری و حتی محاکمه هادی خانی سخن گفتند.
رئیس مرکز اطلاعات مالی ایران اما در پاسخ به این شبهات گفته است: اصولاً تصویب پالرمو به عنوان یک بند از ۴۱ بند برنامه اقدام برابر با خروج از لیست سیاه نیست و تعاملات کشور برای حل چالش‌های چند ساله با FATF به تازگی شروع شده و روز به روز نیز گسترش خواهد یافت.
خانی: گام به گام پیش می‌رویم
به گفته خانی کشور با تصویب پالرمو و CFT گام اول را برداشته و مباحث ما با FATF در مسیر اثبات اجرایی بودن آنها تعریف و پیگیری می‌شود.
این مقام مسئول درباره موضوع حق شرط‌های معاهده پالرمو گفت: به دلیل اینکه تصویب CFT بعد از زمان معین ارسال گزارش به FATF صورت پذیرفت، عملاً در اجلاس اخیر، صرفاً موضوع پالرمو مورد بحث بود و در خصوص شروط ایران روی این کنوانسیون، به غیر از یک شرط که نیاز به بررسی‌های حقوقی بیشتری داشت، در خصوص سایر شروط مستندات ما مبنی بر قوی‌تر بودن قوانین داخلی در مقایسه با پالرمو به FATF ارائه و پذیرفته شد و جلسات کارشناسی فی‌مابین ادامه خواهد داشت.
رئیس مرکز اطلاعات مالی درخصوص پرداختن بیانیه FATF به تحریم‌های مرتبط با مکانیسم ماشه نیز عنوان کرد: در زمان تدوین و تصویب قطعنامه‌های شورای امنیت استفاده از ظرفیت این نهاد در متن قطعنامه‌ها پیش‌بینی‌شده و موضع‌گیری FATF در این خصوص صرفاً در چارچوب اجرای قطعنامه شورای امنیت است و موضوع جدیدی محسوب نمی‌شود و عملاً اگر در متن بیانیه هم اشاره نمی‌شد، تفاوتی نداشت چون عملاً موارد مندرج در متن بیانیه FATF از مدت‌ها قبل وجود داشت و اتفاق جدیدی نیست که بخواهد در مباحث اقتصادی کشور تأثیر مضاعفی ایجاد کند.
دبیر شورای عالی پیشگیری و مقابله با جرایم پولشویی و تأمین مالی تروریسم بر عزم مرکز اطلاعات مالی جهت پیگیری مستمر مدیریت پرونده کشور با FATF تأکید و عنوان کرد: مسیر پرونده کشور با این نهاد بر روی ریل فنی و حقوقی خود قرارگرفته و تا حصول نتیجه مورد انتظار با قوت پیگیری خواهد شد.
FATF راه ایران را نبسته است
پیش از آن نیز کارشناسان احتمال می‌دادند با تصویب پالرمو و سی‌اف‌تی توسط ایران و دعوت FATF از ایران برای مذاکره، در گام نخست احتمالا بتوانیم پس از شش سال قرار داشتن در لیست سیاه از گروه ویژه اقدام مالی درخواست کنیم اقدامات تقابلی علیه ایران را کاهش دهد.
برچسب بدنامی به اتباع ایرانی در مبادلات تجارت جهانی
مهمترین مزیت خروج ایران از لیست سیاه گروه بین‌المللی ویژه اقدام مالی موسوم به FATF این است که شهرت و اعتبار ایران را در دنیا حفظ می‌کند. متاسفانه در حال حاضر به دلیل قرار داشتن ایران در لیست سیاه FATF برچسب بدنامی به اتباع ایرانی چسبانده شده که به زعم نهادهای بین‌المللی، ایرانی‌ها پرخطر هستند و هر جای دنیا می‌روند برای دریافت خدمات پولی و مالی باید تحت نظارت و کنترل‌های شدید باشند؛ لذا با پیوستن به FATF این برداشت اشتباه از بین می‌رود و می‌توانیم تعاملات پولی مالی خود را با دنیا هموار کنیم.
ایران از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ در لیست سیاه FATF قرار داشت. در ژوئن ۲۰۱۶ شش ماه پس از آغاز برجام FATF اقدامات متقابل علیه ایران را به مدت ۱۲ ماه به حالت تعلیق درآورد. اما بعد از خروج ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا از برجام شرایط عوض شد و با اقدامات جدید این سازمان، تلاش شد ایران از نظر مالی منزوی و حضورش در سیستم مالی جهانی دشوارتر شود.
از فوریه سال ۲۰۲۰ مصادف با ۱۳۹۸ شمسی مجددا وارد لیست سیاه شدیم و از آن زمان تا کنون مرتبا FATF در بیانیه‌های خود شکل حرف ثابت مبنی بر کشور دارای ریسک بالا در سرمایه‌گذاری را برای ایران تکرار کرده است. با تصویب کنوانسیون‌های پالرمو و CFT توسط ایران FATF درخصوص تعلیق اقدامات تقابلی تصمیم‌گیری می‌کند. لیست سیاهی که اکنون ایران در آن قرار دارد به خاطر تعریف همین اقدامات تقابلی است؛ یعنی اقدام تقابلی مرز بین لیست سیاه و لیست خاکستری را تعیین می‌کند.
