آمریکا و چین در آستانه انفجار؛ جنگ جهانی در راه است؟
اریک روزنباک و کریس لی، دو تحلیل‌گر برجسته، در گزارشی هشدار داده‌اند که روابط میان ایالات متحده و چین وارد مرحله‌ای «بسیار خطرناک» شده است.
نیویورک تایمز نوشت: دو نویسنده، اریک روزنباک و کریس لی، اشاره می‌کنند که روابط میان ایالات متحده و چین وارد مرحله‌ای بسیار خطرناک شده است، به‌گونه‌ای که وقوع درگیری نظامی تصادفی میان این دو قدرت از هر زمان دیگری محتمل‌تر به نظر می‌رسد.
آنان در مقاله‌ای مشترک در روزنامهٔ نیویورک تایمز توضیح می‌دهند که تنش‌ها در دریای جنوبی چین و تنگهٔ تایوان رو به افزایش است و در سال‌های اخیر موارد متعددی از رهگیری‌های هوایی و دریایی میان نیرو‌های آمریکایی و چینی رخ داده که هر خطای کوچکی می‌تواند جرقهٔ یک رویارویی گسترده را بزند.
برخورد‌های خطرناک
آنها یادآور می‌شوند که در مهٔ ۲۰۲۳ یک جنگندهٔ چینی به‌شکل خطرناکی به هواپیمای شناسایی آمریکایی در فراز دریای جنوبی چین نزدیک شد. در حادثه‌ای دیگر، یک هواپیمای آمریکایی مجبور شد مسیر خود را تغییر دهد، زیرا یک جنگندهٔ چینی تا فاصلهٔ ۲۰ پایی آن نزدیک شده بود.
همچنین پکن اخیراً ویدئویی منتشر کرده که در آن مواجههٔ میان بالگرد‌های آمریکایی و چینی بر فراز تنگهٔ تایوان دیده می‌شود، و استرالیا اعلام کرده که یک جنگندهٔ چینی شعله‌های حرارتی را در نزدیکی یک هواپیمای نیروی هوایی استرالیا رها کرده است.
نبود کانال‌های ارتباطی
به‌گفتهٔ نویسندگان، خطر اصلی تنها در این حوادث نیست، بلکه در نبود کانال‌های ارتباطی قابل اعتماد میان ارتش‌های آمریکا و چین برای جلوگیری از بحران‌هاست بر خلاف دوران جنگ سرد میان واشنگتن و مسکو، زمانی که سازوکار‌های ارتباطی و تضمین‌های امنیتی برای جلوگیری از درگیری مستقیم وجود داشت.
از سوی دیگر، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که در تدارک دیدار با شی جین‌پینگ در کره جنوبی است، توافق تجاری با چین را در اولویت خود قرار داده؛ اما نویسندگان تأکید می‌کنند که «تجارت بدون ثبات شکوفا نمی‌شود».
به همین دلیل، آنان می‌گویند ایجاد سامانه‌ای دائمی برای مدیریت بحران با چین گامی راهبردی است که می‌تواند صلح را تضمین کرده و برای ترامپ میراثی تاریخی بر جای گذارد؛ به‌عنوان رهبری که جهان را از آستانهٔ یک جنگ جهانی جدید دور ساخت.
هشدار‌های تاریخ
روزنباک و لی یادآور می‌شوند که تاریخ هشدار‌های روشنی در خود دارد. در جریان بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲، افزایش تنش میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی تقریباً به یک رویارویی هسته‌ای انجامید.
همچنین روابط واشنگتن و پکن نیز پیش‌تر حادثه‌ای مشابه را تجربه کرده است: در سال ۲۰۰۱ یک هواپیمای جاسوسی آمریکایی با یک جنگندهٔ چینی بر فراز دریای جنوبی چین برخورد کرد. در آن حادثه، خلبان چینی کشته شد و خدمهٔ آمریکایی در جزیرهٔ هاینان بازداشت شدند. بحران پس از ۱۰ روز مذاکرات حساس دیپلماتیک پایان یافت، اما نویسندگان تردید دارند که چنین راه‌حلی امروز، در فضای ملی‌گرایی شدید و افزایش تنش‌های نظامی متقابل، امکان‌پذیر باشد.
آنان اشاره می‌کنند که در دوران جنگ سرد، واشنگتن و مسکو پیش از پرتاب موشک‌ها اطلاع‌رسانی متقابل انجام می‌دادند و نظام‌های شفافیتی برقرار کرده بودند که میان تمرینات نظامی و حملات واقعی تمایز قائل می‌شد — امری که مانع فاجعه شد.
تجربهٔ سوریه
نویسندگان همچنین یادآور می‌شوند که در سال ۲۰۱۵، بازگشایی کانال‌های ارتباطی نظامی میان ایالات متحده و روسیه در سوریه موجب شد از بروز هرگونه درگیری تصادفی جلوگیری شود.
اما با چین، ارتباطات همواره محدود و پراکنده بوده است. پکن بار‌ها گفت‌و‌گو‌های نظامی را تعلیق کرده — آخرین بار در سال ۲۰۲۲، پس از سفر نانسی پلوسی، رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریکا، به تایوان.
اگرچه جو بایدن و شی جین‌پینگ در سال ۲۰۲۳ بر سر ازسرگیری ارتباطات توافق کردند، اما این توافق هرگز به یک سامانهٔ مؤثر و دائمی تبدیل نشد. تماس‌ها به چند مکالمه و دیدار پراکنده محدود ماند که در مواقع بحران، کارایی لازم را ندارند.
تفاوت میان جنگ و صلح
در ماه گذشته، پیت هیگسِث، وزیر دفاع آمریکا، با دونگ جون، همتای چینی خود تماس تلفنی برقرار کرد — گامی نمادین برای اصلاح این وضعیت. اما نویسندگان می‌گویند تماس‌های گاه‌به‌گاه کافی نیست؛ زیرا در گذشته بار‌ها تماس‌های آمریکایی‌ها «در اتاقی خالی زنگ خورده» و پاسخی از سوی چین دریافت نکرده است.
با این حال، چین نشانه‌هایی از آمادگی بیشتر برای گفت‌و‌گو بروز داده است. سخنگوی ارتش چین اعلام کرد که کشورش «برای تقویت روابط نظامی با هدف افزایش ثبات، گشوده است».
در پایان، نویسندگان نتیجه می‌گیرند که ترامپ باید از این فرصت استفاده کند و نظامی دائمی برای ارتباط نظامی میان دو کشور ایجاد نماید، چراکه این اقدام می‌تواند تفاوت میان جنگ و صلح را رقم بزند.
