سوال بزرگ پس از بازگشت لاریجانی؛ دلایل رد صلاحیت رفع شد؟
انتصاب دبیر جدید شورایعالی امنیت ملی و صدور حکم نمایندگی مقام معظم رهبری برای او، بار دیگر یک سوال قدیمی را زنده کرد که همواره از شورای نگهبان پرسیده می‌شود.
علی لاریجانی که چند روز قبل به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب شده بود، امروز حکم نمایندگی مقام معظم رهبری در این شورای عالی را نیز گرفت. او در حال حاضر کنار سعید جلیلی، دو نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در این نهاد بالادستی کشور هستند. در حالی که یک سال از دومین رد صلاحیت علی لاریجانی برای انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گذرد. سوال این است: «پس چرا رد صلاحیت شده بود؟!»
ریشه‌های سوال
شورای نگهبان از جمله نهادهایی‌ست که انتقادات مختلفی نسبت به عملکرد آن طی سال‌های گذشته وجود داشته است. بیشتر این انتقادات هم به موضوع رد صلاحیت داوطلبان شرکت در انتخابات مختلف به خصوص ریاست‌جمهوری برمی‌گردد. این انتقادات زمانی که اتفاقی مانند انتصاب علی لاریجانی رخ می‌دهد، بیشتر خودنمایی می‌کند. رد صلاحیت لاریجانی نخستین نمونه نیست اما تا امروز شاخص‌ترین نمونه است.
علی لاریجانی به عنوان رئیس سه دوره مجلس، مشاور مقام معظم رهبری، عضو مجمع تشخیص و چهره اصولگرایی که همواره در چارچوب تعریف می‌شد، صلاحیت شرکت در دو انتخابات ۱۴۰۰ و ۱۴۰۳ را پیدا نکرد. شورای نگهبان نیز همان موقع علت رد صلاحیت او را منتشر کرد که امروز بار دیگر مورد توجه قرار گرفته. از جمله این که او مدیر و مدبر نیست. نامه اعلام دلایل رد صلاحیت او در چند روز اخیر بار دیگر در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته و نتیجه‌اش این است که اگر همان را معیار قرار بدهیم، فردی که مدیر و مدبر نبود امروز جایگاهی بالا و تاثیرگذار را در اختیار گرفته است. اگر غیر از این بوده، سوال‌های دیگری نیز به وجود می‌آید. از جمله معیارهایی که برای رد یا تائید مورد توجه قرار می‌گیرد.
یکی از نکاتی که درباره لاریجانی این روزها شنیده می‌شود این است که آیا دلایل سنگینی که در دوره‌های گذشته ریاست‌جمهوری برای رد صلاحیت او استفاده شده بود، در حال حاضر مرتفع شده است؟ دلایلی مانند «مواضع سیاسی و اظهارات در موضوعات و مقاطع مختلف از جمله فتنه سال ۱۳۸۸، حمایت از افراد رد صلاحیت‌شده و به کارگیری آن‌ها در بعضی مناصب تحت امر خود، مداخله یکی از فرزندان در قراردادهای خدماتی و ساختمانی مجلس، اقامت و ادامه تحصیل برخی منسوبین درجه یک در کشور معاند انگلیس بر خلاف مصوبه لازم‌الاجرای شورایعالی امنیت ملی، سفرهای متعدد اعضای خانواده به خارج از کشور از جمله اروپا و آمریکا و اقامت فرزند دیگر شما در آمریکا، عدم رعایت اصل ساده‌زیستی و تقلی سهیم بودن در بخش‌هایی از نابسنامی و وضع نامطلوب موجود در دولت مستقر (حسن روحانی).»
دو وجه رد صلاحیت‌ها
اجازه پیدا نکردن سیاستمداران برای شرکت در انتخابات مختلف، به دو دلیل مورد توجه قرار می‌گیرد؛ سوابق فرد و مسئولیت‌های بعدی او. چهره‌های سیاسی شناخته شده زیادی هستند که برای انتخابات مجلس، خبرگان و ریاست‌جمهوری دارای صلاحیت تشخیص داده نشدند اما پس از آن در پست‌هایی بالا و حساس منصوب شدند. یا این که پیش از این افراد مهمی بودند اما از سوی شورای نگهبان کنار رفتند. لاریجانی در هر دو دسته قرار می‌گیرد.
در گروه اول، نمونه‌های متعددی وجود دارد. حسن روحانی در حالی برای انتخابات خبرگان رهبری در سال ۱۴۰۲ رد صلاحیت شد که دو دوره ریاست‌جمهوری، سه دوره عضویت در خبرگان، ۱۸ سال دبیری شورای عالی امنیت ملی و ... را در کارنامه داشت. اکبر هاشمی رفسنجانی سال ۱۳۹۲ اجازه حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری را پیدا کرد. محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور دو دوره نهم و دهم، در سه انتخابات ۱۳۹۶، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۳ رد صلاحیت شد. در واقع این نام‌ها به اندازه‌ای خاص هستند که رد صلاحیت معاون اول سابق، وزرای پیشین و مانند آن‌ها به چشم نیاید.
در گروه دوم، نمونه‌های کمتر اما مهم‌تری هستند که لاریجانی جدیدترین نمونه محسوب می‌شود. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور فعلی، سال ۱۴۰۰ از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شده بود. سال ۱۴۰۲ هم برای شرکت در انتخابات مجلس دوازدهم مردود شد که بعد در آن تجدیدنظر اتفاق افتاد. سیدمحمود علوی، دو سال قبل و دو سال بعد از حضور در جایگاه وزیر اطلاعات، برای شرکت در انتخابات فاقد صلاحیت تشخیص داده شد. او که از سال ۱۳۸۸ عضو مجلس خبرگان رهبری بود، در سال ۱۳۹۰ برای انتخابات مجلس نهم به دلیل «عدم التزام عملی به اسلام و نظام» رد صلاحیت شد. اما دو سال بعد وزیر اطلاعات شد. سال ۱۳۹۴ برای شرکت در دوره پنجم خبرگان تائید صلاحیت و سال ۱۴۰۲ برای شرکت در دوره ششم رد صلاحیت شد.
