مذاکرات ایران و آمریکا در تعلیق / ادعای یک مقام دولت ترامپ: هیچ چشم اندازی برای آغاز مجدد گفت‌و‌گو‌ها در آینده نزدیک وجود ندارد

به گفته مقامات آمریکایی، تقریباً یک ماه پس از آن‌که ایالات متحده با استفاده از بمب‌های سنگرشکن در پناهگاه‌ها و موشک‌های شلیک‌شده از زیردریایی‌ها به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کرد، دولت آمریکا در حال حاضر چشم‌انداز روشنی برای ازسرگیری مذاکرات درباره یک توافق هسته‌ای پایدارتر با ایران نمی‌بیند.

این بن‌بست دیپلماتیک در حالی رخ داده که دولت ترامپ در حال بررسی داخلی و رایزنی با متحدان اروپایی و دیگر متحدان خود درباره احتمال پیگیری یک توافق گسترده‌تر با ایران است.

یکی از منابع آگاه، این مشورت‌ها را در حال تکمیل توصیف کرده و ادعا کرد که به‌دلیل عقب راندن برنامه هسته‌ای ایران در پی حملات ۱۲روزه اسرائیل و آمریکا، در حال بررسی امکان دستیابی به توافقی گسترده‌تر هستند.

رئیس‌جمهور ترامپ در روز‌های اخیر نشان داده که عجله‌ای برای بازگشت به میز مذاکره با ایران ندارد، در حالی که همچنان مدعی است ایران مشتاق مذاکره است.

ترامپ در دیدار با ولیعهد و نخست‌وزیر بحرین گفت: «آن‌ها می‌خواهند مذاکره کنند. خیلی هم می‌خواهند. ما عجله‌ای نداریم.»

او افزود: «باید همان موقع توافق می‌کردند... بعدش ما جا‌های مختلف‌شان را بمباران کردیم. اما اگر بخواهند مذاکره کنند، ما اینجاییم.»

علی واعظ، رئیس برنامه ایران در گروه بحران گفت: «به‌نظر می‌رسد دیدگاه غالب در دولت ترامپ این است که فشار دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی باید تا زمانی که ایران شروط آمریکا را برای یک توافق بپذیرد، ادامه پیدا کند.»

او افزود: «این دیدگاه، کاملاً مسلط است. نه اینکه فکر کنند فشار نظامی نتیجه معکوس داشته یا فشار اقتصادی به حد اشباع رسیده. بلکه باور دارند که هنوز می‌توان فشار بیشتری وارد کرد و درد بیشتر برای ایران، دستاورد‌های بیشتری به همراه دارد.».

اما برخی از روش‌های فشار که آمریکا و متحدانش در حال بررسی آنها هستند، ممکن است موجب شود ایران از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شود.

واعظ گفت: «در حال حاضر یک راه برای فشار به ایران وجود دارد تا دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بازیابی کند، چون این موضوع نقض توافقنامه‌های پادمانی ایران با آژانس است. اما اگر مکانیسم بازگشت تحریم‌ها (snapback) فعال شود و ایران از NPT خارج شود، دیگر الزامی نخواهد داشت...»

او ادامه داد: «اما دولت آمریکا این‌طور فکر نمی‌کند. آنها همچنان به دستاورد‌های نظامی که فکر می‌کنند به‌دست آورده‌اند، مغرورند و دلیلی برای نرم کردن خطوط قرمز خود نمی‌بینند. اینجا جایی است که اختلاف نظر با ایرانی‌ها ایجاد می‌شود. ایرانی‌ها انتظار دارند آمریکا به آنها تضمین‌های امنیتی بدهد، اما این اصلاً در ذهنیت فعلی دولت آمریکا نیست.»

فرانسه، بریتانیا و آلمان—سه طرف اروپایی توافق هسته‌ای ۲۰۱۶ با ایران (موسوم به E۳) —اعلام کرده‌اند که اگر تا پایان ماه اوت پیشرفتی در مذاکرات حاصل نشود، سازوکار «بازگشت خودکار تحریم‌ها» را فعال خواهند کرد.

ژان-نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه روز سه‌شنبه پیش از نشست وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل گفت: «فرانسه و شرکایش... حق دارند تحریم‌های جهانی در زمینه تسلیحات، بانک‌ها و تجهیزات هسته‌ای که ده سال پیش لغو شده بودند را مجدداً اعمال کنند. بدون تعهدی قوی، ملموس و قابل راستی‌آزمایی از سوی ایران، ما این کار را تا پایان اوت انجام خواهیم داد.»

با این حال، هنوز مشخص نیست اروپایی‌ها—یا حتی آمریکایی‌ها—از ایران دقیقاً چه می‌خواهند تا از فعال شدن مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها جلوگیری شود.

یک مقام اروپایی گفت: «برای من هنوز مشخص نیست که خواسته تروئیکا (المان، انگلیس و فرانسه) از ایران چیست. آنها بیشتر با هم در حال گفت‌و‌گو هستند تا اینکه پیامی روشن داشته باشند.»

او افزود: «تروئیکا در حال تهدید به بازگشت تحریم‌ها هستند تا ایران را به همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وادار کنند، اما خودشان هم بسیار سردرگم و متفرق هستند.»

وزارت خارجه ایران مشروعیت چنین اقدامی را رد کرده و هشدار داده که در صورت فعال شدن مکانیسم بازگشت تحریم‌ها، از NPT خارج خواهد شد.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری گفت: «آن‌ها هیچ صلاحیتی برای فعال کردن این مکانیسم ندارند. به‌اصطلاح مکانیسم بازگشت تحریم‌ها نه مشروعیت حقوقی دارد، نه سیاسی و نه اخلاقی.»

او افزود ایران همچنان برای دیپلماسی باز است، اما تا زمانی که «اطمینان از اثربخشی دیپلماسی» حاصل نشود، گفت‌و‌گو‌ها از سر گرفته نخواهد شد.