ترامپ شدیداً خواهان توافق با ایران است/ آمریکا نوعی از غنی‌سازی ایران را خواهد پذیرفت
عضو پیشین شورای اطلاعات ملی آمریکا می‌گوید ترامپ شدیداً خواهان نوعی توافق است به‌ویژه با توجه به شکست او در دستیابی به توافق‌های پایانی در جنگ اوکراین یا غزه.
با برگزاری پنج دور از مذاکرات ایران و آمریکا موضوع غنی سازی ایران به عنوان یکی از مهمترین مسائل در این گفت‌و‌گو‌ها مطرح است.
مساله اصلی در این زمینه این است که ایران خواهان حفظ غنی سازی بومی در داخل کشور است. غنی سازی بخشی از فرایند چرخه سوخت است که بومی نگه داشتن آن باعث حفظ ظرفیت بومی چرخه سوخت نیز هست.
از طرف دیگر آمریکا اعلام کرده که ایران نباید غنی سازی انجام دهد. برای برون رفت از این وضعیت موضوع تشکیل کنسرسیوم منطقه‌ای مطرح شده است.
«مجید تخت روانچی»، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران روز یکشنبه ۲۸ اردیبهشت گفت: ما در مورد کنسرسیوم هسته‌ای صحبتی نکرده‌ایم، ولی ایده‌هایی در این زمینه مطرح شده است.
وی افزود: اگر کار به جلو برود و این موضوع به صورت جدی مطرح شود ممکن است آن را بررسی و نظر خود را بیان کنیم.
بر این اساس طرح موضوع کنسرسیوم از سوی ایران نبوده است و طرف مقابل آنرا مطرح کرده که ایران آنرا قابل بررسی دانسته است. اما نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که ایران موضوع کنسرسیوم را جایگزینی برای غنی سازی بومی نمی‌داند.
ایران اعلام کرده که به کنسرسیومی که سوخت تولید کند و نیاز کشور‌های منطقه از جمله عربستان و امارات را تامین کند می‌تواند کمک کند ولی این موضوع از بحث غنی سازی بومی توسط خود ایران کاملا مجزاست.
حتی در یک کنسرسیوم، آنچه برای ایران حائز اهمیت است «غنی سازی در داخل» خواهد بود. یعنی فرایند غنی سازی تحت هر کنسرسیومی در داخل ایران انجام شود.
در خصوص این موضوع، گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه آمده است.
«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.
مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحد‌های تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.
پل پپلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد و کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه پرینستون است. کتاب‌های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».
آمریکا و سه کشور اروپایی پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای ارائه به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آماده کرده‌اند که برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته، ایران را به نقض تعهداتش تحت پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) متهم می‌کند. ارزیابی شما از این پیش‌نویس قطعنامه چیست و احتمال تصویب آن چقدر است؟
شک‌های جدی در مورد پایبندی ایران به تعهداتش تحت NPT همچنان وجود دارد. قطعاً به نظر می‌رسد دولت‌های E۳ (آلمان، فرانسه و بریتانیا) متقاعد شده‌اند که ایران هنوز به سطح لازم از پایبندی نرسیده است. به احتمال زیاد قطعنامه در شورای حکام تصویب خواهد شد. این لزوماً به معنای اقدام بعدی در شورای امنیت سازمان ملل نیست، اگرچه در صورت وجود هرگونه گام بعدی، این گام منطقی بعدی خواهد بود.
به نظر می‌رسد در صورت تصویب، این پیش‌نویس اهرم اضافی به آمریکا در مذاکرات با ایران می‌دهد. تأثیر تصویب این قطعنامه بر مذاکرات ایران و آمریکا چه خواهد بود؟
احتمالاً دولت ترامپ معتقد است که این قطعنامه به آمریکا اهرم فشار می‌دهد، اما این باور به احتمال زیاد اشتباه است. قطعنامه تنها موضع ایران را سخت‌تر خواهد کرد، چرا که ایران نمی‌خواهد تحت چنین فشاری تسلیم شود.
خبرگزاری آکسیوس در گزارش خود نوشته است: پیشنهاد توافق هسته‌ای که آمریکا روز شنبه به ایران ارائه کرد، اجازه غنی‌سازی محدود اورانیوم در خاک ایران را برای مدت‌زمانی نامشخص می‌دهد. آیا این به معنای آن است که آمریکا تنها برای مدت محدودی غنی‌سازی داخلی را می‌پذیرد؟
گزارش‌های خبری تفسیر‌های متفاوتی از این موضوع ارائه کرده‌اند. به نظر می‌رسد تفسیر آمریکا از پیشنهاد خودش هنوز به وضوح تعریف نشده است و این مسئله بسته به مذاکرات آینده می‌تواند به جهات مختلفی پیش برود.
یک احتمال این است که غنی‌سازی «موقت» ایران بخشی از یک توافق مقدماتی شبیه به برجام باشد که در حالی امضا می‌شود که سؤال کلیدی درباره امکان غنی‌سازی ایران در آینده همچنان بی‌پاسخ مانده و به مذاکرات بعدی موکول می‌شود. موافقت ایران حتی با چنین توافق موقتی نیز بستگی به میزان تسهیلات تحریمی خواهد داشت که شامل آن می‌شود.
آکسیوس همچنین گزارش داده است که ایران در صورتی که یک کنسرسیوم غنی‌سازی در خاک خودش مستقر باشد، با آن موافقت خواهد کرد. به نظر شما چه نوع کنسرسیومی برای هر دو طرف (ایران و آمریکا) قابل قبول خواهد بود؟
دولت ایران بار‌ها و به شدت بر ضرورت ادامه غنی‌سازی در خاک خود تأکید کرده است، بنابراین بعید به نظر می‌رسد که از این موضع کوتاه بیاید. بنابراین، ایران ممکن است فرمولی را که برخی کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند (مانند استقرار تأسیسات غنی‌سازی در عمان با نقش محدود ایران در توسعه و ساخت سانتریفیوژها) رد کند.
یک امکان جالب دیگر، استقرار تأسیسات غنی‌سازی در یکی از جزایر (تنب بزرگ و تنب کوچک و بوموسی) خلیج فارس است. از آنجا که ایران این جزایر را متعلق به خود می‌داند و کنترل آنها را در اختیار دارد، می‌تواند استدلال کند که غنی‌سازی «در خاک خودش» انجام می‌شود، در حالی که آمریکا که این استدلال را به رسمیت نمی‌شناسد، می‌تواند بگوید که غنی‌سازی در امارات انجام می‌شود.
با توجه به اینکه ایران غنی‌سازی داخلی را خط قرمز خود می‌داند و حتی مشارکت در یک کنسرسیوم را جایگزین مناسبی برای آن نمی‌داند، آیا آمریکا در نهایت موضع ایران در این مورد را خواهد پذیرفت؟
ترامپ شدیداً خواهان نوعی توافق است (به‌ویژه با توجه به شکست او در دستیابی به توافق‌های پایانی در جنگ اوکراین یا غزه)؛ بنابراین فکر می‌کنم در نهایت او نوعی از غنی‌سازی ایران را خواهد پذیرفت، حتی اگر شامل یک فرمول ساختگی مانند استفاده از جزایر خلیج فارس باشد.
اگر ترامپ تحت هر شرایطی خواهان توافق هسته ای با ایران باشد ۱۰۰% قافیه را باخته است. ایران طرفی نیست که در توافق هسته ای احتمالی امتیاز بدهد و کلاه سرش برود.