خبرفوری بررسی می‌کند

پدیده ای به نام رای اعتراضی/ رای سفید در ایران و جهان/ چرا روز به روز تعداد آراء باطله در انتخابات های ایران بیشتر می شود؟

غالب کسانی که رای باطله می دهند، معتقدند اصل انتخابات به حفظ نظام، امنیت کشور و اقتدار آن می افزاید. غالب این افراد می خواهند نشان بدهند که از کشور و نظام پشتیبانی می کنند اما از وضعیت کنونی نیز راضی نیستند.

پدیده ای به نام رای اعتراضی/ رای سفید در ایران و جهان/ چرا روز به روز تعداد آراء باطله در انتخابات های ایران بیشتر می شود؟

به گزارش خبر فوری، یکی از پدیده های انتخابات مجلس 1402 تعداد بسیار زیاد آراء باطله یا به اصطلاح «رای سفید» بود. این مساله (رای سفید دادن) در تمام رقابت های انتخاباتی دیده می شود اما چند سالی است در ایران تبدیل به یک کنش اجتماعی – سیاسی شده است.

آراء باطله از طرفی نشان دهنده طبقه ای از مردم است که در عین پذیرش اصل نظام و بنیان انتخابات، نسبت به نامزدها و شرایط برگزاری انتخابات و مسائل کلی حاکمیت و دولت اعتراض دارند و به همین دلیل، به رای اعتراضی روی می آورند. از سوی دیگر، این آراء می توانند نتیجه انتخابات را تغییر دهند.

تعداد بالای آراء باطله یا سفید می تواند یک نامزد را پیروز کرده یا مانع از پیروزی اش شود. در انتخابات ریاست جمهوری 1400، بزرگترین رقیب ابراهیم رئیسی، آراء باطله یا سفید بود. در انتخابات مجلس شورای اسلامی در سال 1402، آراء باطله مانع از قطعی شدن پیروزی بسیاری از نامزدها شدند. تعداد زیاد آراء سفید در پایتخت باعث کاهش حدودا دو سومی آراء نمایندگانی شد که بیشترین رای را کسب کرده بودند. از سوی دیگر، تعداد بالای آراء باطله انتخابات را به دور دوم کشاند و مانع از پر شدن 15 کرسی پایتخت در بهارستان شد. از این روی، آراء باطله هم کارکردی اجتماعی و هم سیاسی دارند و باید در تحلیل های سیاسیون، تحلیلگران و جامعه شناسان مورد توجه قرار بگیرند.

رای سفید یا باطله؛ اعتراض معتقدان به حاکمیت

رای سفید چیست؟ رای سفید یا باطله به هر رایی گفته می شود که توسط شمارش کنندگان آراء رد شود. این رای توسط فردی به صندوق انداخته می شود که یا قواعد رای گیری را ندانسته و نمی تواند به یکی از گزینه های انتخاباتی رای دهد و یا به عمد و جهت اعتراض، به گزینه ای غیر از گزینه های موجود و پذیرفته شده توسط بانیان رای گیری رای می دهد.

دسته اول مورد توجه ما قرار نمی گیرد اما دسته دوم مد نظر این تحلیل است. این گروه جایگاهی مخصوص در نظامی سیاسی هر کشور دارند. کسانی که به رای باطله روی می آورند و به «عمد» از آن استفاده می کنند، تفاوتی عمده با کسانی دارند که از حضور در انتخابات اجتناب می کنند. گروه اول ناراضیانی هستند که وضعیت کلی حاکمیت را قبول داشته و حتی از انتخابات حمایت می کنند اما از گزینه های موجود ناراضی بوده و یا اعتراضی به برخی سیاست های اجرا شده توسط نظام سیاسی دارند.

این در حالی است که گروه دوم اصولا به انتخابات و رای گیری در چارچوب حاکمیت موجود اعتقاد ندارند (حتی اگر با اصل حاکمیت مشکل نداشته باشند). در واقع، کسانی که به رای اعتراضی روی می آورند از گزینه های موجود (Options) در انتخابات ناراضی هستند و نمی توانند میان آنها، یکی را انتخاب کنند. این در حالی است که کسانی که پای صندوق های رای نمی روند مشکلی بیش از گزینه های موجود دارند.

تاریخ رای اعتراضی در نظام های سیاسی جهان

در طول تاریخ افراد بسیاری از گزینه رای اعتراضی (رای سفیدی که برای اعتراض به صندوق انداخته می شود) استفاده کرده اند. رأی‌گیری اعتراضی به خصوص در آمریکای لاتین بسیار رایج است.

برای مثال، در انتخابات ریاست جمهوری سال 2000 پرو، آلخاندرو تولدو، نامزد اپوزیسیون، به دلیل نگرانی در مورد صداقت انتخابات، از رقابت ها کناره گیری کرد اما حامیان خود را تشویق کرد تا به عنوان اعتراض، رای سفید یا باطله در صندوق های رای گیری بیندازند. در آن انتخابات، حدود 31 درصد از آراء ریخته شده در صندوق ها، باطله بود. همچنین، در یکی از انتخابات های مهم بولیوی، حدود 60 درصد از آراء، باطله یا سفید بود و اگر رای باطله قابلیت انتخاب شدن داشت، می توانست به عنوان پیروز انتخابات، خود را معرفی کند.

با این حال، نباید پنداشت که رای سفید یا باطله فقط در آمریکای لاتین رواج دارد. در همه جای دنیا از جمله اروپا از سیاست رای اعتراضی از طریق انداختن آراء باطله در صندوق ها استفاده می کنند. آراء باطله در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در سال 2002، که در آن، ژان ماری لوپن، رهبر راست افراطی، پس از ژاک شیراک، نامزد محافظه‌کار، در جایگاه دوم قرار گرفت، نقشی تاثیرگذار ایفا کرد.

همچنین، در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در سال 2017 که در آن، امانوئل ماکرون به پیروزی رسید، چند میلیون رای سفید یا باطله به صندوق ها انداخته شد. فرانسه در آن سال شاهد بالاترین میزان رای گیری اعتراضی از اواخر دهه 1960 تا هزاره جدید بود.

برخی سیاستمداران و حقوقدانان معتقدند رای باطله نافی انتخابات است و اگر از حدی بالاتر باشد نشان می دهد که رقابت های انتخاباتی مشروع و مقبول نیست. برخی کشورها قانونی برای آراء باطله و اعتراضی تدوین کرده اند. در کلمبیا، رای سفید جایگاهی مخصوص در چارچوب قانونی این کشور دارد. بر اساس بند یک ماده 258 قانون اساسی کلمبیا، در صورتی که رأی سفید بیش از سایر گزینه ها و آراء باشد، انتخابات باید یک بار دیگر تکرار شود و بسته به ماهیت انتخابات، احزاب و نامزدهای جدیدی معرفی شوند. این قانون به رای اعتراضی مسیری قانونی جهت مخالفت با پیامدهای انتخابات غیر اصولی می دهد.

رای باطله و اعتراضی در ایران

در سال های قبل، آراء باطله در انتخابات های ایران جایگاه مهمی نداشته است. استفاده از این آراء از اواخر دهه 90 به بعد رواج یافت. این مساله هم در انتخابات ریاست جمهوری و هم در انتخابات مجلس قابل رویت است. جدول زیر میزان آراء سفید و باطله را در انتخابات های ریاست جمهوری اخیر (از انتخابات هفتم تا سیزدهم) نشان می دهد:

انتخابات ریاست جمهوری

میزان رای باطله

مشارکت کلی در انتخابات

هفتم

کمتر از نیم درصد (85 صدم)

۷۹٫۹۲ درصد

هشتم

کمتر از نیم درصد

۶۶٫۷۷ درصد

نهم (مرحله اول)

۴٫۱۷ درصد

۵۹٫۷۶ درصد

دهم

۱٫۰۵ درصد

۸۴٫۸۳ درصد

یازدهم

۳٫۳۹ درصد

۷۲٫۹۴ درصد

دوازدهم

۲٫۹۰ درصد

۷۳٫۳۳ درصد

سیزدهم

۱۳٫۰۶ درصد

۴۸٫۸۰ درصد

 

 

 

 

 

 

جدول بالا که تقریبا برای انتخابات مجلس نیز قابل تکرار است، نشان می دهد که میزان آراء باطله با میزان مشارکت رابطه عکس دارد. هر چقدر میزان مشارکت در انتخابات بیشتر می شود میزان آراء باطله کمتر شده و هر چقدر میزان مشارکت پایین تر باشد، درصد آراء باطله بالاتر است.

این نشان می دهد که رای باطله تقریبا مساوی رای اعتراضی است. معتقدان به رای سفید در همان مسیری قرار دارند که معتقدان به عدم شرکت در انتخابات قرار دارند. تفاوت در این است که گروه اول بنا به دلایلی رای دادن را به رای ندادن ترجیح می دهند.

در ایران، غالب کسانی که رای باطله می دهند، معتقدند اصل انتخابات به حفظ نظام، امنیت کشور و اقتدار آن می افزاید. غالب این افراد می خواهند نشان بدهند که از کشور و نظام پشتیبانی می کنند اما از وضعیت کنونی نیز راضی نیستند. با این حال، مسیر کلی این افراد با مخالفان یکی است و بعید نیست با رادیکال شدن بیشتر فضای سیاسی کشور، به تحریم کنندگان انتخابات و مخالفان رادیکال بپیوندند.

منبع: خبر فوری
شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

نظرات شما - 67
  • ناشناس
    0

    چون مسئولین هیچ تمایلی به اصلاح امور ندارند. چون فکر می‌کنند بهترین هستند و بقیه دارند اشتباه می‌کنند.

  • ناشناس
    2

    مفهوم رای اعتراضی را ما میدانیم عوام این تحلیل را نیاز ندارد خواص ۴درصد حکمرانی را روشن کنید انها هم که خبر های شما را نمی خوانند

  • ناشناس
    1

    بزرگترین پیام این انتخابات : انچه برای حکومت خیلی مهم بود برای مردم پشیزی ارزش نداشت

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      برای اینها فرقی ندارد و کار خودشان را انجام میدهند

  • ناشناس
    0

    کاش یه ذره سیاست عرب ها را پیش میگرفتید که در صلح و ارامش مردم زندگی می کنند ،نه مردم شاکی هستند نه دولت .صدای اعتراض ما تاثیری ندارد

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      کشور ما صاحب ندارد تمام

    • ناشناس
      1

      تمام

  • بهرام
    1

    بیشتر آرای باطله شامل نیروهای هست که مجبور به شرکت در انتخابات هستند

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      البته آرای باطله هیچ تأثیری در انتخاب کاندیدا ندارد هر نامزد باید 20درصدآراء صحیح راکسب کند نه کل آراء پس آرای باطله اسمش روشه «باطله»

  • ناشناس
    0

    میدانم و میدانی چرا اما جرات داری بگو!

  • شاهین از تهران
    101

    کسانیکه رأی سفید می دهند یا در انتخابات شرکت نمی کنند. کوش به فرمان شبکه های ضد ایران و ایرانی هستند.
    رضا پهلوی که جد اندر جدش انتخابات به چشم ندیده بود . اینک برای کوته فکران پیام می دهد که در انتخابات شرکت نکنید. و جمهوری اسلامی دیکتاتوری و .... است.
    یکی نیست بهش بگه احمقا اگر در جمهوری اسلامی دیکتاتوری بود نیاز به رأی مردم نداشت. در جمهوری اسلامی رهبر حق یک رأی دارد و هر شهروند هم حق یک رأی. این اوج افتخار ایران اسلامی و هر شهروند متدین و انقلابی است.

    نظرات شما -
    • عیدی محمد
      2

      میره.

    • ناشناس
      2

      با تفسیر شما جمع تحریم کنندگان ورای سفیدها می شود حدود72درصد حالا شما به این 72درصد نسبت هوایی داده اید که خودتان هم نمی توانید ازاین تحلیل دفاع کنید

    • ناشناس
      1

      آراءباطله می‌توانست انتخابات را به چالش جدی بکشد ؟! اما تأثیری ندارد، مثلا اگردرتهران 9میلیون نفرشرکت کنند و150 نفرشرکت کننده به کاندیداها رأی بدهند و مابقی 8،850،000نفر رأی سفید بدهند تمامی این 30نفرراهی مجلس می شوند چراکه 20درصدآراءسالم راکسب کرده اند

    • ناشناس
      1

      شاهین جان گوربابای شاه آمده بودید کاری کنید که اصلا نتوانستید داری اضافه هم حرف میزنی فقط وفقط قیمت یک مرغ مصنوعی را نمی توانید ثابت نگر دارید باز طبیعی بود یه چیزی

    • خاکی
      3

      نمیدونم زمان شاه فقده تو بوده ای که این اراجیف را میگی

    • ناشناس
      1

      خداوند شماها را فقط برای ماست مالی و بلبل زبانی آفریده

    • امیر
      1

      شما یا نمی فهمی یا خودت رو زدی به اون راه! واقعا به انتخابات اعتقاد داری؟ گرگ در لباس میش...

  • وحید
    1

    این یه پیام مهم داره ولی اونی که باید بفهمه هنوز خوابه یا خودشو زده به خواب

  • نوید رسولی اصل
    2

    در این مقاله، در مورد کسانی که عمدا رای باطله میدهند سطحی نگری شده.
    اتفاقا بخش زیادی از کسانی که رائ باطله می دهند، کسانی هستند مانند کارمندان و سربازان که بخاطر ملاحظات شغلی مجبور به شرکت در انتخابات میشوند ولی قلبا علاقه ای ندارند.

    نظرات شما -
    • بهلول
      81

      اينايكه راى باطله ميدهندخودشون هم نميدونن باخودشون چندچندن

    • ناشناس
      0

      نه میخواستی عقل درست درست کنه رفاه متوسط که خوابشو خیلی ها نمی‌بینن بخوان

    • بهلول
      0

      خطاب به انهايكه بمن راى منفى دادن من خودم راى ندادم اين افرادى كه اراباطله دادن وسط بازن يعنى هم خداراميخواهن وهم خرمارا

  • ناشناس
    1

    و خیلی از ساکنین جنوب شهر ازترس قطع شدن یارانه همون رای سفید رو انداختن

  • ناشناس
    1

    خیلیا هم از ترس حذف یارانه و سبد معیشت شون رفتن رای دادن

    نظرات شما -
    • ناشناس
      59

      چرند گفتی

    • ناشناس
      58

      چرا چرت میگی

    • ناشناس
      2

      اصلا هم چرت نیست یه چند میلی درصدی واقعیت داره مخصوصا کمیته امدادی ها ما توی فامیل و آشنا داریم تازه بعضی هاشون رای اول وقت را توصیه میکردند مثل نماز اول وقت ویکی هم به من گفت اون مهر خیلی مهمه اگر نباشه نمی زارند شرکت عین واقعیت

    • ناشناس
      0

      نه اینکه یارانه درصد بزرگی از وضعیت زندگی مردم رو پوشش میده!

    • ناشناس
      0

      به ناشناس برای بعضی ها که فقط زنده بمانند خوبه

  • ناشناس
    0

    چه دلیلی دارد که تحلیل الکی از نحوه رای دادن مردم ارائه کنید. تحلیل درست در اظهار نظر اول که منتشر کرده اید منعکس است

  • ناشناس
    0

    ما در محل کار فراوان داریم کسانی که به ملاحظه گزینش و رسمی شدن و ارتقا و ..... رای دادند تا کد ملیشان ثبت شود.

    نظرات شما -
    • ناشناس
      1

      درود بر شرفت،عین واقعیت را گفتی،بعد چطور حکومت می گوید،رای دادن ،یعنی رای به مشروعیت من؟؟؟تمام شهرهای کوچک و روستاها و عشایر فقط و فقط رای فامیلی،قومی و قبیلگی می دهند و هیچ کاری هم به حکومت ندارند،بعد چطور حکومت انرا به نفع خودش مصادره می کند؟؟؟؟

  • ناشناس
    1

    وزارت کشور با اعلام نکردن دقیق مجموع ارای اخذ شده و ارای باطله، فکر می کند صورت مسیله را پاک کرده است.

  • م
    0

    چون عملکرد دست اندرکان خوب نبودرفع مشکل اقتصادی انجام ندادند وعده کذب دادند هزینه تبلیغ زیاد دانند مسولیت در طول چند سال فقط جابجا شدند فکر نو ایده اقتصادی نو نداشتند

    نظرات شما -
    • ناشناس
      1

      تو داری صحبت از ایده نو می‌کنی حرف خودشونو اجرا نکردن قول و وعده های ۴۴ ساله خودشونو اجرا نکردن ولی خیلی‌ها هستند تا خرخره جیب ها شون پر مال و اموال را نسبت آن چند نفری که به مردم خدمت کردن اونهام دلهاشون خونه واسه خیریه یه چیزهایی دارن دیگه کل کشور تنهایی درسته نخوردن که تا جایی که ازدواج ممنوع بشه یا خیلی مجبور به ترک شهر و دیارشون بشن از بیست و سی سال پیش مانند فلسطینی ها الان هم که شرایط همونه

  • ناشناس
    1

    اتفافا بنظر من کسانی که رای باطله میدن برای نظام باید مهمتر باشه تا کسانی که اصلا رای نمیدن .. چون به هردلبلی میان رای میدن چون در بدنه نظام حضور دارن ... بخاطر ملاحظاتی .. از قبیل کارمند بودن ..ودر جاهای از دولت مشغول کار بودن .. برای ثبت شدن در حضور رای گیری میان ... اینها ... چه کسانی هستن .... ؟؟؟؟؟

  • ناشناس
    0

    چرا دور میزنیم الان از همین صفحه که کامنت میزاریم به نتیجه انتخابات میشه دست یافت همه ناراضی

    نظرات شما -
    • ناشناس
      3

      رای گیری شروع شد هرکس راضیه مثبت وهر کس ناراضی منفی تا ساعت ۶ بعد از ظهر الکی تمدید هم نداریم که بکن پرشوره

    • ناشناس
      1

      مخصوصا درصدشرکت کنندگان با رأی صحیح

  • عزراییل
    42

    چند دلیل می توان باشد. ،، ناکارآمدی مقامات مثل روحانی وباندش,,,,بی توجه ای به عدالت ،مثل روحانی وباندش. همدست بودن ونفوذ جاسوسان ،،مثل ،،وباندش ،،،دزدان زیر مجموعه ،،،دوری ازخدا و نوکر شدن. کدخدا ووووموجب دلسردی ملت شده خاتمی را به زور ازکاخ شاه بیرون کردند. حالا تفاوتش با شاه چیه وووو

    نظرات شما -
    • ناشناس
      1

      رئیسی و باندش رو هم دیدیم دلار ۶۰ تومن حالا فرقش چی بود؟!!

    • ناشناس
      1

      داداش
      دولت دولت نکن
      نمیدونی هنوز تو زمین بازی هستی دارن بات بازی میکنن
      دولت تدبیرو امیدت چه غلطی کرده مثلا

    • ناشناس
      0

      خسته نباشید ،، شعبون

  • .....
    26

    در تهران چون نمایندگان ارتباطی مستقیم با مردم نداردوشناختی کامل از کاندیدا نیست وافراد نمی توانند بانمایندگان ارتباطی داشته باشند ومشکلات خود را به آنها بگویند یا کمکی برای رفع مشکلات اداری یا،،،،،،دریافت کنند پس یا رای نمی‌دهند یا سفید یااعتراضی بدهد باید نمایندگان هر ماه در دفاتر مساجد گزارش دهند وبا مردم ارتباط ایجاد کنند تا شرکت کننده افزایش یابند

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      مگه پسر رفسنجانی تو انتخابات شورای شهر تهران با مردم تهران در ارتباط بود و مشکلاتشان را حل میکرد که دومیلیون نفر بهش رای دادند !
      مردم امیدوار بودند که با رای به این یا آن شرایط درست بشود که متاسفانه این و آن فقط به فکر جیب خودشان بودند

    • ناشناس
      0

      بالاترین رأی به نماینده گان مجلس تهران آقای رفسنجانی 1800000 هزار وبعدی آقای قالیباف 1200000دورقبل حالا نتیجه به چهار سال ارتباط با نمایندگان مجلس تهران قطع شده حتما مجلس یازدهم قطع کرده

  • غیر قابل نشر
    0

    مفصر شورای نگهبانه که رای باطله را تایید صلاحیت کرده .

  • ناشناس
    35

    هر دفعه برانداز خاک اندازا، میان کلی غوغا و صر و صدا میکنن، چون رسانه و دهن گشادی دارند ولی تعداد کم، بعد که تو دهنی میخورن از مردم ، باز شروع میکنن به ماسمالی تو دهنی که خوردن، جمع کنید این بازی تکراری رو بازنده ها، آلمان با اون همه ادعاش ۴۰ درصد در انتخابات مجلسش شرکت کنند کلاش رو میندازه هوا، حالا به ایران که میرسه خار داره.

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      خودت جمع کن شماها میگوئید و ادعا میکنید حکومت ما در جهان اول جهان وپاکترین حکومته پس کو با ۱۵ درصد رای

  • ناشناس
    0

    آخه به کی به چی رای بدیم طلاق که سر به فلک کشیده فساد اصلا مردم ایران دیگه مانند قدیم نیستن نه رحمی نه محبتی دلیلش چیه همه می‌دونن دلیلش چیه

  • ناشناس
    1

    بیشتر افرادی رای سفید یا باطله می دهند افرادی هستند که به خاطر مسائل شغلی و گزینش و استخدام مبادرت به این کار می کنند و یا افراد ترسویی هستند که به خاطر قطع نشدن یارانه و ..... شرکت می کنند.
    امام حسین علیه السلام فرمودند: اگر دین ندارید لااقل آزاد مرد باشید!

  • ناشناس
    0

    به قول آلبر کامو،فیلسوف نامدار فرانسوی: من اعتراض
    می کنم،پس هستم!🤔🙄😳

  • سید احسان
    0


    آرای باطه وجود دارد و تاثیرش هم در سیاست های حکمرانان زیاد است.
    همین که تعداد دقیق رائی باطله را اعلام نکرده اند، تاثیرش را گذاشته است.

  • ناشناس
    21

    کسانیکه رای باطله می دهند منافق اند چون وقت خود را صرف نفاق می کند.
    افراد یا قبول دارند که رای می دهند
    یا قبول ندارند و رای نمی دهند
    مناففین را طرفدار حاکمیت جا نزنید

  • ناشناس
    0

    ایکاش رای همه مسئولین خصوصا دانشگاه ارومیه بررسی شود ببینیم کیا منتظر رضا پهلوی هستند

  • ناشناس
    0

    اگر انهایی که باید عبرت بگیرند ,به نتایج توجه نکنندسیلی سختی از روزگار خواهن خورد مانند عبرت ناگیرنده های پیشین این جا و دیگر جاها.اما حیف مردم خوب ایران که در این بین بسیار جفاخواهند کشید!

  • خاکی
    0

    من مجبور بودم رای بدهم چون.... خب این را حساب کنند من اگر مجبور نبودم رای نمیدادم حالا که مجبور شدم خب سفید رای دادم

  • ناشناس
    1

    خیلی از مسئولین شهر ارومیه منتظر پهلوی هستند

  • علی
    1

    تحلیل دقیق اینه اونایی که رای باطله دادن بیشتر به نظام ضربه زدن .تا اونایی که رای ندادن ..

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      البته اگررأی های باطله در انتخاب نامزدها تأثیرداشته باشه بله ،ولی کوچکترین تأثیررا نداره فقط آمارمشارکت روبالا میبره

  • نادر
    0

    بعید می‌دونم ندونی و مطمئن هستم خودت رو به نفهمی زدی بخش عمده سفید همون‌طور که از نظرات مردم زیر این خبر هم پیداست ترس از عواقب رای ندادن هست

  • ناشناس
    1

    واقعا اینها تلنگرهایی هستند که اگر جدی گرفته نشوند باعث آسیب های بزرگی میشوند که بعد با تعصبات بی جا وروضه خوانی برای ملت جبران نمیشود

  • ناشناس
    1

    رای گیری باید اجباری شود آن هم فقط دادن رای به نامزدها

  • ناشناس
    4

    تو شرایط بد 41 درصد شرکت کردن ، احسنت به درکشون.
    شرایط معیشتی هم دلیل بعضی ها برای شرکت نکردن بود.
    ولی این شرایط اقتصادی برای اونایی هم که رای دادن بود ولی شرکت کردن.

    مشکلات هست کسی انکار نمیکنه ، ولی چرا شما چندین خبر در این باره کار کردی؟
    هدفتون چیه؟

  • ناشناس
    0

    خودتون رو خسته نکنید
    درخت چنار هرچقدر بزرگ و سر سبز باشه هیچ وقت میوه نمیده حتی اگر بهترین کودهای دنیا رو هم بریزی به پاش
    از درخت چنار معذرت میخوام باز هزار رحمت به چنار حداقل از سایه و تنه اش میتونی استفاده بکنی از .....

  • ناشناس
    0

    عملکرد ضعیف ومردم راناچیز دانستند باعث رای سفید می شود

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    اخبار سایر رسانه ها