وحشتناک‌ترین جنگ‌های داخلی؛ از چین تا کنگو و سوریه/ خونین‌ترین شورش چند میلیون کشته داشت؟

حسین نیازبخش- شواهد گویای این است که جنگ داخلی سودان رسما آغاز شده است. تا کنون چند صد سودانی کشته شده اند، بسیاری زخمی گشته اند و اختلاف نیروهای ارتش (به فرماندهی ژنرل برهان) و قوای واکنش سریع (به فرماندهی ژنرال حمیدتی) هر لحظه بیشتر شده و نشانی هم از صلح و ثبات در خارطوم دیده نمی شود.

اگر جنگ داخلی در سودان ادامه یابد معلوم نیست چه بلایی بر سر این کشور که به جنگ داخلی هم عادت داشته و دوره ای طولانی از بی ثباتی را تجربه کرده، خواهد آمد. برای فهم عمق فاجعه بد نیست مروری بر بزرگترین، خونین ترین و پرتلفات ترین جنگ های داخلی تاریخ داشته باشیم:

جنگ داخلی چین؛ کشتار طولانی همزمان با طاعون و سیل

جنگ داخلی چین که بین ناسیونالیست‌های چین و جنبش کمونیستی انقلابی درگرفت، از سال 1927 تا 1950 ادامه یافت. در پایان، ملی‌گرایان تحت رهبری چیانگ کای‌شک بر تایوان حکومت کردند و کمونیست‌ها تحت حکومت مائو تسه تونگ جمهوری خلق چین را در سرزمین اصلی تأسیس نمودند.

بیش از 8 میلیون انسان در طول جنگ داخلی چین کشته شدند. بیشتر کشته شدگان غیرنظامیان بودند. وقوع بیماری هایی مانند طاعون، قحطی و وقوع سیل های وحشتناک بر تلفات حاصل از جنگ افزود.  

کشتار بزرگ جنگ داخلی چین بعد از پایان یافتن جنگ جهانی دوم به وقوع پیوست. نیروهای شوروی پس از تصرف منچوری سلاح‌های سربازان ژاپنی را به ارتش مائو تحویل دادند و قدرت کمونیست های چینی را افزایش دادند. این امر باعث وقوع جنگ های خونینی بین سربازان مائو و چیانگ کای شک شد.

جنگ داخلی کره؛ فاجعه ای که کشوری را دو تکه کرد

جنگ داخلی کره، جنگی وحشتناک به حساب می آید که هنوز هم ترکش هایش به مردم شبه جزیره کره اصابت می کند. در پایان جنگ جهانی دوم، کره به دو کشور جداگانه تقسیم شد: کره جنوبی که تحت حمایت ایالات متحده و سازمان ملل متحد بود و کره شمالی که تحت حمایت چین و اتحاد جماهیر شوروی قرار داشت. ارتش خلق کره شمالی تحت رهبری کیم ایل سونگ در 25 ژوئن 1950 از مرزهای بین المللی عبور کرده و تلاش کرد جنوب را فتح کند. این امر باعث مداخله نیروهای آمریکایی، چینی و شوروی گردید و جنگی به شدت خونین و طولانی را رقم زد. بر اساس آمار، جنگ داخلی کره بسیار کشنده بود و چندین میلیون کشته داشت.

گمان می رود تلفات نظامی جمهوری کره 70 هزار نفر، ایالات متحده 46 هزار نفر، و تلفات نیروهای کره شمالی و چین یک میلیون نفر بوده است. حدود 400 هزار نفر هم بر اثر بیماری و قحطی و یخبندان از دنیا رفتند. همچنین، بیش از 1.5 میلیون کره ای بر اثر بمباران آمریکایی ها کشته شدند.

جنگ داخلی ویتنام؛ جنگ بعد از جنگ

تقسیم ویتنام به دو کشور در سال 1954 و تلاش برای اتحاد مجدد آن باعث جنگ داخلی در این کشور شد. ویتنام شمالی به رهبری هوشی مین و ویتنام جنوبی به رهبری یک دولت فاسد غرب گرا، شرایط را برای یک جنگ داخلی آماده کرد.

تا سال 1968 جنگ بین ویتنام جنوبی، ایالات متحده و سایر متحدانشان و چریک های ویت کنگ و نیروهای کمونیست ویتنام شمالی در جریان بود. از سال 1968 جنگ وارد مرحله جدیدی شد و آرام آرام نیروهای ویتنام شمالی دست برتر را پیدا کردند تا اینکه نهایتا در سال 1975 به پیروزی رسیدند. این جنگ گستره زیادی داشت و کشورهایی همچون لائوس و کامبوج را هم درگیر و بی‌ثبات کرد.

تعداد کشته شدگان نظامی طرفین در این جنگ به 1.5 میلیون نفر رسید. حدود 300 هزار تن از نیروهای ویتنام جنوبی و حدود 1.1 میلیون نفر از سربازان ویتنام شمالی در این جنگ کشته شدند. علاوه بر این، 58 هزار آمریکایی و چند هزار چینی کشته شدند. بیش از 2.5 میلیون غیرنظامی هم بر اثر بمباران و قحطی و مسائل دیگر از دنیا رفتند.

جنگ داخلی رواندا؛ وحشتناک ترین نسل کشی تاریخ

جنگ رواندا به یک نسل کشی بزرگ انجامید. در رواندا دو قوم هوتو (اکثریت) و توتسی (اقلیت) زندگی می کردند. در سال شب ششم آوریل ۱۹۹۴ به هواپیمای حامل جونال هابیا ریمانا، رئیس جمهوری وقت رواندا و همتایش سیپرین نتاریامیرا، رئیس جمهور بوروندی که هر دو از قوم هوتو بودند، شلیک شد. هواپیما سقوط کرد و همه سرنشینان آن کشته شدند. تندروهای هوتو این اتفاق را به جبهه میهنی رواندا که اعضایش همگی توتسی بودند، نسبت دادند و قتل‌عام سازمان ‌دهی شده‌ای را علیه توتسی ‌ها آغاز کردند. طی اجرای این نسل کشی، در یک بازۀ حدودا صد روزه، چیزی حدود ۵۰۰هزار تا یک میلیون نفر از توتسی‌ها و هوتوهای میانه‌رو کشته شدند.

جبهه میهنی رواندا متشکل از شورشیان توتسی که سازمان ‌دهی منظمی داشت و توسط ارتش اوگاندا حمایت می ‌شدند، در واکنش به این نسل کشی ها وارد جنگ شده و کم کم مناطق بیشتری را به تصرف در آورد و در چهارم ماه ژوئیه پایتخت کشور را تصرف کرده و هوتوهایی را که در نسل کشی دخالت داشتند، محاکمه کردند.

جنگ داخلی کنگو؛ طولانی، خسته کننده، خونبار

جنگ داخلی کنگو را "گسترده ترین جنگ داخلی و ایالتی در تاریخ آفریقا" می نامند. جنگ در واقع زمانی آغاز شد که رواندا تلاش کرد از نیروهای ضد دولتی حمایت کند؛ بعد از این، نبرد گسترش یافت و در نهایت 9 کشور و 20 گروه مسلح را درگیر کرد.

جنگ داخلی کنگو یکی از طولانی ترین و مرگبارترین جنگ های صد سال اخیر است که جان 5.4 میلیون نفر را در مدت 5 سال گرفت. این رقم یعنی نزدیک به 3 هزار کشته در روز. مانند بیشتر جنگ‌های داخلی بیشتر کشته‌شدگان غیرنظامیان بودند که در اثر گرسنگی، بیماری و جنایات سازمان دهی شده توسط شبه نظامیان جان خود را از دست دادند.

جنگ داخلی نیجریه؛ جنگی بر سر بیافرا

جنگ داخلی نیجریه در 6 ژوئیه 1967 آغاز شد و تا سال 1970 ادامه یافت. مردم ایبو از نیجریه جدا شده و ایالت مستقل بیافرا را تشکیل دادند. بعد از این، میان مردم ایبو و نیجریه جنگ درگرفت. بخش عمده ای از جامعه بین المللی از نیجریه حمایت کردند و با کمک آنها، دولت نظامی توانست پورت هارکورت، دروازه بیافرا به جهان خارج و مناطق نفت خیز آن را تصرف کند.

تنها حدود 30 هزار ایبو در جنگ نیجریه کشته شدند. به علت قحطی و محاصره بیافرا 2 میلیون نفر دیگر هم به علت گرسنگی و بیماری جان خود را از دست دادند. در 11 ژانویه 1970 بیافرا مجبور به تسلیم شد و دوباره بخشی از نیجریه گردید.

جنگ داخلی سوریه؛ کشوری که ویران شد

جنگ داخلی سوریه بعد از ایجاد تحولات خاورمیانه ایجاد شد. این جنگ بین گروه های معارض و دولت سوریه به وقوع پیوست. ورود کشورهای دیگر به این جنگ نیز بر طولانی بودن جنگ تاثیر گذاشت. این جنگ از ژانویه 2011 آغاز شد و تا سال 2016 ادامه یافت. آمار در مورد تلفات جنگ سوریه متفاوت است. با این حال، برخی معتقدند در طول این جنگ، بیش از 300 هزار نفر کشته و چند میلیون انسان آواره شدند.

سایر جنگ های داخلی؛ از افغانستان تا یوگسلاوی و یمن

جنگ های داخلی دیگری هم وجود داشته اند که باعث کشته شدن بسیاری از انسان ها اعم از نظامیان و غیرنظامیان شدند. جنگ داخلی افغانستان به انحای گوناگون و حدود چند دهه ادامه داشت و باعث کشته شدن افراد بسیاری شد. همچنین، جنگ های داخلی یوگسلاوی باعث چند نسل کشی شد. جنگ داخلی عثمانی در دوران جنگ جهانی اول، جنگ داخلی سومالی، جنگ داخلی اوگاندا، موزامبیک، لیبریا، یمن، عراق، لیبی، سیرالئون، لبنان، بنگلادش، کامبوج، اندونزی، یونان، اسپانیا و... از جمله مهم ترین جنگ های داخلی یک یا 2 قرن اخیر بوده اند.