نقش باورهای مذهبی در پیشگیری از اعتیاد
امروز همه درباره اعتیاد و بلایی که بر سر فرد و خانواده و اطرافیان آن می‌آورد می‌دانند و آگاه هستند. اعتیاد به مواد مخدر افزون بر زیان‌های جدی جسمی و روحی، عوارض و مشکلات بسیار زیاد اجتماعی و اقتصادی نیز به جامعه تحمیل می‌کند.
مواد مخدر و اعتیاد به عنوان یک پدیده اجتماعی تمام دنیا را تحت تاثیر خود قرار داده است و افزون بر مشکلاتی که برای فرد و خانواده و اطرافیانش به‌وجود می‌آورد زیان‌های بی‌شماری هم متوجه جامعه می‌کند مشکلاتی مانند افزایش جرایم مرتبط با مواد مخدر مانند جنایت و سرقت، فقر و تکدی‌گری و هدر رفتن سرمایه‌های کلان مادی کشور‌ها و سقوط بسیاری از ارزش‌ها و هنجار‌های فرهنگی و اخلاقی را نیز به دنبال دارد.
در مورد اعتیاد و عوامل تاثیرگذار در مصرف کردن یا نکردن آن پژوهش‌هایی انجام شده است که نشان می‌دهد داشتن باورهای مذهبی می‌تواند در نیفتادن در دام آن تاثیر زیادی داشته باشد. کسانی که اصولی دینی و مذهبی را باور کرده‌اند و به آن ایمان قلبی دارند کمتر از کسانی که مذهبی را قبول ندارند در دام اعتیاد گرفتار می‌شوند. از سوی دیگر کسانی که باور مذهبی دارند معمولا به انجام مناسکی خود را ملزم می‌دانند پس نمی‌توانند و یا کمتر می‌توانند به اعتیاد روی آورند.
عقاید و باورهای مذهبی و معنوی به عنوان عوامل حمایتی یا حائلیست که از طریق دادن امید، قدرت و معنی بخشی به زندگی، فشار روانی زندگی را کم می‌کند و کیفیت زندگی را به ویژه در افراد معتاد بهبود می‌بخشد و حتی مانع گرایش به اعتیاد می‌شود.
دلایل ابتلا به اعتیاد
در مورد اعتیاد و ابتلا به آن علل گوناگونی وجود دارد که در این‌جا به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
علل فردی
افراد به دلایلی فردی مانند نداشتن آگاهی و شناخت نسبت به مواد، نداشتن و ضعیف‌بودن اراده، پایین بودن آستانه تحمل، احساس تنهایی، ناراضی‌بودن از شرایط زندگی، تسکین درد و... به دام اعتیاد می‌افتند.
علل خانوادگی
یکی از مهم‌ترین عواملی که در موفقیت و ناکامی افراد تاثیر دارد خانواده است. خانواده به‌عنوان یکی از ارکان اصلی جامعه نقش بسیار زیادی بر روی افراد دارد. یکی از تاثیراتی که خانواده بر روی افراد دارد درباره اعتیاد است.
از جمله این تاثیرات می توان به عواملی نظیر اعتیاد پدر و مادر، اختلاف و نزاع میان والدین، همسر معتاد، رضایت نداشتن از زندگی زناشویی، نداشتن انگیزه برای زندگی، جدایی پدر و مادر اشاره کرد.
دلایل اجتماعی
در کنار علل فردی و خانوادگی، عوامل مهم دیگری هم در اعتیاد و بروز آن در افراد تاثیر زیادی دارند و آن علل تاثیرات اجتماعیست.
فقر، ثروت بسیار زیاد، دوستان ناباب و در دسترس‌بودن مواد در هر کوی و برزن از جمله این عوامل است.
تاثیر باورهای دینی در پیشگیری از اعتیاد
به طور کلی مذهب در سه سطح می‌تواند مصرف مواد در افراد را تحت‌تاثیر قرار دهد:
۱- نخستین تاثیر مذهب و باورهای دینی در افراد در پیشگیری از به دام اعتیاد افتادن است. این افراد معمولا با توجه به گرایش‌های مذهبی‌ای که دارند مواد و مصرف آن را تحریم می‌کنند و به سمت آن نمی‌روند. این افراد مصرف مواد مخدر را پسندیده و مورد تایید دین خود نمی‌دانند.
۲- دومین تاثیر مذهب مداخله در جلوگیری از گسترش اعتیاد در افرادیست که مصرف آزمایشی و گاه به گاه مواد مخدر را آغاز کرده‌اند.
۳- سومین تاثیر مذهب شامل برنامه‌هاییست که برای کمک به افراد معتاد در راستای ترک و تلاش برای بازنگشتن به آن وجود دارد.
فرزانه سهرابی، معاون اجتماعی موسسه کادراس براین باور است که امروزه مفاهیم سلامت معنوی و بهزیستی معنوی وارد حوزه آکادمیک شده و بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در واقع درمان بیماری‌های روانی و بهداشت روان و جسم مانند اعتیاد باید با باور‌ها و رفتار‌های معنوی همراه باشد.
پژوهش‌ها نشان داده که داشتن نگرش مذهبی، خودکارآمدی پایدار و باورهای مذهبی با کاهش استرس‌های روانشناختی و پیشگیری از رفتار‌های پرخطری مانند کشیدن سیگار، مصرف الکل و مواد در ارتباط است؛ به گونه‌ای که دینداری و معنویت از تاثیر فشار‌های زندگی بر گرایش به مصرف مواد می‌کاهد و در طول زمان نیز میزان افزایش مصرف مواد را مهار می‌کند.
باید بدانید کسی که باورهای مذهبی دارد نسبت به زندگی دید خاص‌تری دارد. دید و زاویه نگاهی که کسی بدون داشتن این باور‌ها اصلا نمی‌تواند آن را درک کند. کسی که باور مذهبی دارد خود را در این زندگی ماموری می‌پندارد که باید رسالتی را به پایان برد و ماموریتی را انجام دهد تا خدا از او راضی باشد بنابراین ارزش‌هایی را برمی‌گزیند که در این راستا باشد. در واقع مجموعه‌ای از توانایی‌ها و ظرفیت‌ها و منابع معنوی است که کاربست آن‌ها موجب افزایش انطباق‌پذیری و در نتیجه سلامت روان افراد می‌شود.
باور به معنویات به افراد این اجازه را می‌دهد تا جای ممکن موقعیتی که در آن هستند را به شکل بهتری تغییر دهند و مدام درصدد نزدیکی به خدا و آرمان‌های دین خود باشند و زندگی خود و اطرافیانشان را برهمین اساس بهتر کنند. این افراد سختی‌ها را به جان می‌خرند و درصدد بهتر کردن آن هستند تا سرخم کردن، ضمن این‌که آن را مشیت و خواست الهی می‌دانند.
این افراد هم‌چنین تلاش می‌کنند دوستان خود را با دقت بیش‌تری انتخاب کنند و معمولا در جمع کسانی‌که سیگار می‌کشند و یا مواد مصرف می‌کنند قرار نمی‌گیرند.
جالب این‌جاست که این افراد خود معمولا معتاد نمی‌شوند، اما به کسانی که گرفتار مواد شده‌اند کمک می‌کنند و تلاش می‌کنند آن‌ها را به سمت پاکی هدایت کنند.
