از نخستین فعالیت فضایی ایران تا آینده پروژه اعزام انسان

از سال ۲۰۰۱ میلادی، دوازدهم آوریل با نام شب یوری در میان فضانوردان و علاقه مندان فضا واقعه ای مهم است. سفر نخستین انسان به ماه در سال ۱۹۶۱ و پرتاب نخستین شاتل فضایی به فضا (اس‌تی‌اس-۱) در ۲۱ آوریل ۱۹۸۱ دلیل این رویداد است و هرساله مراسمی برای بزرگداشت این رخداد در سراسر دنیا برگزار می شود.

حامد حامدیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی فضایی به همین مناسبت در وبینار آموزشی به ارائه دستاوردهای ایران در عرصه فضا پرداخت و با بیان اینکه بخشی از فضانوردی آشنایی با پروسه اعزام فضانوردان به فضا است، اظهار کرد: برای اینکه یک کپسول فضا با یک انسان آماده شود و به فضا پرتاب شود، به بررسی ها، تست ها و مدل سازی های مختلف در سال های متمادی نیاز است.

وی افزود: کاوشگرها محموله هایی هستند که برای کاوش فضایی استفاده می شوند و علاوه بر ارسال و مخابره نتایج و بازگست سالم، نتایج آزمایشات علمی آنها استخراج و مورد بررسی قرار می گیرد.

این فعال عرصه نجوم گفت: محدوده ارتفاع آنها ۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر است و در مدار قرار نمی گیرند و به اصطلاح زیرمداری هستند. کاوشگرها در حین پرتاب به فضا و بازگشت به جو داده نگاری می کند. برخی داده های مربوط به هواشناسی و اتمسفری را به زمین مخابره می کند و به همین دلیل برای مطالعات اقلیم فضا از کاوشگرها استفاده می شود.

حامدیان اضافه کرد: برای کیهان شناسی و اخترفیزیک و مطالعات زیست فضایی نیز از کاوشگرها استفاده می شود که کاوشگرهای ایران برای مطالعات زیست فضایی و پرتاب موجودات زنده به فضا بوده است. توسعه زیرساخت ها نیز از دیگر موارد استفاده از کاوشگرها است.

روند فعالیت های ایران در عرصه فضا

وی در خصوص تلاش های ایران در طول بیش از یک دهه در عرصه فناوری فضایی، اظهار کرد: در ایران از آبان ۸۵ با اعزام نخستین کاوشگر به فضا، عملیات فضایی آغاز شد و هدف آن ورود به حوزه کاوشگرهای فضایی بود. پس از آن در آذر ۸۷، کاوشگر دوم و بهمن ۸۸، سومین کاوشگر ایران به فضا پرتاب شد که موفقیت کامل و بازیابی سالم محموله فضایی کاوشگر ۲ و ورود به تحقیقات زیست فضایی کاوشگر ۳ از دستاوردهای مورد انتظار برای این پروژه ها بود که برخی از آنها محقق و پاره ای موارد انجام نشد.

وی اضافه کرد: در پروژه کاوشگر ۳ محفظه زیستی حامل موجوات زنده کوچک مختلف و سلول های بنیادی به فضا پرتاب و با اندازه گیری میزان رشد، مرگ و میر و نحوه عملکرد سلول ها اولین گام در شکل گیری تحقیقات زیست فضایی در ایران برداشته شد.

حامدیان افزود: در اسفند ۸۹، اولین پرتاب بالای ارتفاع ۱۰۰ کیلومتر توسط کاوشگر ۴ با شبیه ساز موجود زنده به فضا پرتاب شد و دستاورد موفقیت کامل و بازیابی سالم محموله فضایی انجام شد. شهریور ۹۰، کاوشگر ۵ با اولین پرتاب میمون فضایی، اعزام شد که متاسفانه میمون زنده نماند. کاوشگر ۶ در شهریور ۹۱ پرتاب شد و در بهمن ۹۲ کاوشگر پیشگام اعزام و این پرتاب موجب شد ایران در میان ده کشور دارای فناوری اعزام موجود زنده به فضای ماورای جو و بازیابی آن قرار گیرد.

وی گفت: آذر ۹۲ کاوشگر پژوهشی به فضا پرتاب شدند که به دنبال تحقق بخشی از برنامه اعزام انسان به فضا بود و این مجموعه پس از بهبود و توسعه زیرسامانه های کاوشگرهای پیشین اعزام شد.

کاوشگرها پیش زمینه اعزام انسان به فضا هستند

این فعال عرصه نجوم با بیان اینکه پرتاب کاوشگرها زمینه های اولیه برای کسب موفقیت اعزام انسان به فضا هستند، اظهار کرد: اهمیت پروژه اعزام انسان به فضا نه تنها ماجراجویی و نشان دادن قدرت فضایی هر کشور است، بلکه فناوری هایی به دنبال دارد که در حوزه های مختلف استفاده می شود.

وی افزود: مطالعات زیست فضایی موضوعاتی از قبیل پزشکی و بیوتکنولوژیک است که در حالت پیشرفته بر روی داروها و موجودات زنده ای که در حالت بی وزنی امکان رشد و تکثیر دارند انجام می شود و همچنین توسعه داروها برای درمان بیماری های خاص، ترمیم سلول ها و ایجاد بافت های گیاهی و شکل گیری کریستالهای پروتئینی در شرایط بی وزنی و سازگاری در شرایط سخت محیطی و تاثیرا بی وزنی بر دستگاه های حیاتی بدن از دیگر فعالیت های پروژه اعزام انسان به فضا است.

مدرس و مشاور کسب و کارهای فضاپایه خاطرنشان کرد: دستیابی به شرایط اینکه اگر انسان به ماه و مریخ سفر کند، اینکه چطور بتواند در آنجا مستقر شود نیز اصلیترین هدف پروژه اعزام انسان به فضا است که کشورهای مختلف در پی آن هستند.

حامدیان که در سالهای گذشته در پروژه های ملی طراحی و ساخت فضاپیماهای سرنشین دار ایرانی مشغول بوده، تصریح کرد: از سال ۹۳ بنا به دلایلی پروژه اعزام انسان به فضا به گونه ای متوقف شد. نقدهای این پروژه در این حوزه است که آیا در این شرایط کشور لازم است این اقدام انجام شود یا اینکه بر روی پروژه های حیاتی تر هزینه شود. همچنین اینکه دستاورد اعزام انسان به فضا ممکن است برای تمام مردم دستاورد ویژه ای نباشد و به همین دلیل نقدهایی بر آن وارد است. درحال حاضر وعده هایی داده شده که با همکاری دیگر کشورها پروژه اعزام انسان به فضا از ایران عملیاتی شود.

اعزام نخستین زن به ماه در پروژه آرتمیس

وی در خصوص پروژه های در دست اجرا در دنیا گفت: آمریکا بین سالهای ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۲ توانست ۹ فضاپیما به ماه اعزام کند که ۶ پرتاب موفق بوده و ۱۲ فضانورد به ماه رسیدند. اخیرا ناسا اعلام کرده است که با پروژه آرتمیس قصد اعزام انسان به ماه دارد که یک فضانورد زن نیز قرار است در پروژه آرتمیس به عنوان اولین زن جهان بر روی ماه قدم بگذارد. یک زن ایرانی الاصل نیز در میان کاندیداهای اعزام است.

حامدیان توضیح داد: آمریکا قصد دارد تا سال ۲۰۲۴ بر روی ماه یک پایگاه تحقیقاتی بسازد و تعدادی فضانورد را به ماه اعزام کند. هدف این پروژه علاوه بر بازگشت دوباره انسان به ماه، نشان دادن اقتدار فضایی آمریکا در میان رقبای خود است .

وی افزود: در این پروژه سه مرحله ای ۴ فضانورد به ماه اعزام می شوند و قرار است تاثیر طولانی مدت حضور انسان در فضا بررسی شود و در گام بعدی انسان به مریخ اعزام شود.

منبع: ایسنا

24