۶۹۹ کتیبه قعر دریای خزر برای طلسم هستند + تصویر

مرتضی رضوانفر در معرفی 699 کتیبۀ فارسی و عربی، کشف شده از قعر دریای خزر در ساحل باکو اظهار داشت: «کتیبه‌ها در فاصله 300 متری ساحل باکو در حاشیۀ قلعه و جزیره‌ای که بیش از 700 سال پیش (1306م) طی یک زلزله و مرتفع شدن دریا، به زیر آب رفته بود، یافت شدند.»

او با اشاره به نگهداری این کتیبه‌ها در کاخ شروانشاهان باکو گفت: «این کتیبه‌ها حاوی کلمات فارسی و عربی است و تاکنون در چیدمان‌های مختلف کتیبه‌ها در کنار یکدیگر، هیچ عبارت معناداری قرائت نشده است.»

به گفته رضوانفر، اسامی همچون فریبرز، گرشاسب، فرخزاد، فریدون، منوچهر، یزید، احمد، محمد و شیبانی در این کتیبه‌ها مشاهده شده است که به نظر می‌رسد اسامی حاکمین محلی باشد.

این عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با اشاره به قرار داشتن کتیبه‌ها به مدت هفت قرن در زیر آب و کشف آنها طی 30 سال کاوش باستان‌شناسی، افزود: «اندازۀ کتیبه‌ها اکثرا 70 در 50 سانتیمتر است و تصاویر انسانی و حیوانی و همچنین صورت دیو و اجنه (صورتهای این جهانی و آن جهانی) روی برخی از آنها نقش بسته شده است.»

طلسم برای دفع بلایا و دشمنان

رضوانفر با اشاره به این بیت از سروده‌های فردوسی که « بسازند جای شگفتی طلسم/ که کس بازنشناسد او را ز جسم» اظهار کرد: «با توجه به استفاده از خطوط و جملات وهمی و نبود دقت در ترکیبات و اصول خوشنویسی، همچنین وجود صورت‌های دیو و عجائب المخلوقات، احتمالا به عنوان تعویذ و طلسم برای دفع بلایا و دشمنان، تهیه شده‌اند و شاید به عمد به عنوان طلسم، در آب و در کنار یک قلعۀ دفاعی غرق شده‌اند.»

او افزود: «در گذشته برای حفاظت از قلعه‌ها از طلسم استفاده می‌کردند و معتقد بودند این قلعه‌ها قابل فتح و گشایش نیستند، همچنین برای حفاظت از دفائن و خزائن یا منازل شخصی، طلسمی بر ورودی آنها تعبیه می‌کردند.»

رضوانفر گفت: «طلسم در تعریف دهخدا، ترکیبی از صورت‌های ارضی و سماوی و یا خطوط وهمی است که اهل فن برای دفع موذی، ترسیم می‌کنند و منظور کلمات و خطوط مرموز و غیرقابل فهمی است که برای عموم قابل خوانش و فهم نباشد.»

به گفته او، در واقع اعتقاد بر این بوده است که جمع کردن قوای فعال و منفعل یعنی قوای آسمانی و زمینی توسط افراد خبره، باعث به کارگیری قوای کائنات در امور زمینی می‌شود و شاید به قول فرخی سیستانی شاعر قرن پنجم، تعداد این کتیبه‌ها نیز هزار طلسم بوده و فقط 699 عدد از آنها یافت شده است.

این پژوهشگر پیشکسوت در پایان به این بیت از سروده‌های فرخی سیستانی «زهی قلاعی (قلعه-هایی) در هر یکی هزار طلسم/ که خیره گشتی از او چشم مردم هشیار» اشاره کرد.

منبع: تسنیم

منبع: تسنیم

35