محققان با نانوذرات دارو را مستقیم به سلول‌های التهاب‌زا رساندند
محققان کره‌جنوبی با بهره‌گیری از فناوری نانوذرات لیپیدی موفق شدند از آسیب‌دیدگی شدید بافت ریه در اثر ویروس کرونا پیشگیری کنند؛ روشی نوآورانه که با هدف‌گیری دقیق سلول‌های ایمنی، اثر دارو را افزایش داده و التهاب ریوی را به‌شکلی قابل توجه کاهش می‌دهد.
پژوهشگران کره‌ای در همکاری با محققانی از آمریکا موفق به توسعه سامانه‌ای پیشرفته برای رساندن دارو به سلول‌های هدف در ریه شدند که می‌تواند به‌طور مؤثر از التهاب شدید و تخریب بافت ریوی ناشی از عفونت کووید-۱۹ جلوگیری کند. این دستاورد که حاصل همکاری میان دانشگاه سونگ‌کیون‌کوان (Sungkyunkwan University) کره جنوبی و دانشگاه هاوایی (University of Hawaii) است، با پشتیبانی مؤسسه توسعه صنعت سلامت کره (Korea Health Industry Development Institute) و در قالب پروژه‌ای بین‌المللی انجام شده است
در این پژوهش، نانوذرات لیپیدی به‌عنوان حامل دارویی طراحی شده‌اند که به‌طور اختصاصی سلول‌های ایمنی موسوم به نوتروفیل‌ها را هدف می‌گیرند. نوتروفیل‌ها نوعی گلبول سفید هستند که نقش مهمی در مبارزه با عوامل بیماری‌زا ایفا می‌کنند، اما در صورت فعال‌سازی بیش‌ازحد، می‌توانند با ترشح ساختارهایی به نام «تله‌های خارج‌سلولی» (NETs) باعث آسیب به بافت‌های سالم از جمله بافت ریه شوند. یکی از عوامل تشدیدکننده التهاب ریوی در بیماران مبتلا به کووید-۱۹، همین تله‌های خارج‌سلولی نوتروفیلی هستند.
محققان در این پروژه توانستند با بهره‌گیری از نانوذرات لیپیدی، داروی ضدالتهاب ریه‌ای به‌نام الاسپوت (Elaspol) را به‌طور مستقیم به نوتروفیل‌ها در بافت ریه موش‌های آلوده به ویروس کرونا برسانند. این نانوذرات که پیش‌تر در ساخت واکسن‌های mRNA کرونا نیز به‌کار گرفته شده بودند، حاوی پوشش لیپیدی محافظی هستند که اندازه‌ای در حدود ۶۰ تا ۱۵۰ نانومتر دارند و امکان عبور از سدهای زیستی را فراهم می‌کنند.
نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از این روش هدفمند، باعث شد دارو با دقت بالا تنها به سلول‌های نوتروفیل برسد و در نتیجه، نیاز به دُز بالای دارو کاهش یابد. در این مطالعه، اثر درمانی تنها با یک‌دهم دُز رایج، به‌صورت معناداری مشاهده شد. همچنین فرآیند التهاب ریوی و تخریب بافت در مدل حیوانی کاهش یافت.
مهم‌ترین مزیت این روش، جلوگیری از شکل‌گیری و تجزیه کنترل‌نشده تله‌های خارج‌سلولی است. این ساختارهای DNAمحور که نوتروفیل‌ها برای به دام انداختن ویروس‌ها ترشح می‌کنند، در صورت بی‌نظمی، خود به عاملی برای آسیب به بافت‌های ریه بدل می‌شوند و موجب تشدید بیماری می‌گردند.
پژوهش یادشده که از ژوئیه ۲۰۲۳ تا دسامبر همان سال ادامه داشت، در قالب طرح «پشتیبانی از همکاری‌های جهانی در حوزه پژوهش» با حمایت وزارت سلامت و رفاه کره‌جنوبی انجام شده است. به گفته تیم پژوهشی، این اولین نمونه از انتقال اختصاصی دارو به نوتروفیل‌های ریوی است که توانسته پیچیدگی‌های مرتبط با تله‌های خارج‌سلولی را نه‌تنها در کووید-۱۹، بلکه در سایر بیماری‌های تنفسی نیز مهار کند.
به نقل از ستاد نانو، تیم تحقیقاتی همچنین اعلام کرده است که قصد دارد این فناوری را با هدف انتقال سایر داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی به سلول‌های خاص در ریه‌ها گسترش دهد و از طریق همکاری‌های بین‌المللی، زمینه را برای آزمون‌های بالینی و کاربردهای درمانی این روش فراهم آورد.
