حق‌ الناس با احیا گرفتن، گریه کردن و کربلا رفتن بخشیده نمی‌شود

ماه مبارک رمضان براساس آنچه در روایات بیان شده است افضل و اشرف ماه‌های سال است و در‌های بهشت در این ماه بر روی بندگان باز است و ابلیس در غل و زنجیر.

گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین انصاریان؛ خطیب برجسته کشور را در ادامه می‌خوانید: 

ما در بهترین، برترین، بالاترین، عظیم‌ترین و مفیدترین زمان یعنی ماه مبارک رمضان قرار داریم؛ عظمت این ماه، شرافت این ماه، کرامت و ارزش این ماه را خدا می‌داند، پیامبر (ص) و ائمه طاهرین بخشی از کرامت و شرافت و ارزش این ماه را متناسب با شان ما بیان کرده‌اند و همان مقداری را که از زبان پاک و عرشی آنان بیان شده است ما به عظمت و بزرگی و اعمال و روزه این ماه آگاهی پیدا می‌کنیم و مسئولیتمان نسبت به ماه رمضان شکوفا می‌شود، تا قدردان این زمان که بهترین زمان در روزگار است باشیم.

یک نکته‌ای که در مورد ماه مبارک رمضان وجود دارد این است که خداوند ۱۲ماه قرار داده است، ولی فقط در قرآن کریم از ماه مبارک رمضان نام برده است. در سوره بقره فرموده است: شهر رمضان؛ یعنی نام ۱۱ ماه دیگر را در قرآن مجید نیاورده است گرچه با کنایه به برخی از ماه‌ها مانند ذی‌الحجه به خاطر ایام حج اشاره کرده است. ویژگی دیگر ماه رمضان آن است که این ماه ظرف زمانی نزول قرآن مجید است.

قرآنی که پیامبر (ص) بنابر نقل اصول کافی در باب فضل قرآن در یک سخنرانی مفصل و مهم فرمودند: لا تحصی عجائبه. یعنی این دریا، یک دریای بی ساحل است که عمق آن ناپیداست و گوهر‌ها و دُر و مرجانی که در این دریاست از معنویات قابل شمردن نیست و این کتاب با این عظمت و گستردگی در ماه رمضان نازل شده است آن هم در شبی که ظرف آن شب، ماه مبارک رمضان است؛ انزلناه فی لیله القدر؛ شبی که خیر من الف شهر است یعنی از نظر نورانیت، معنویت و ارزش از ۳۰هزار شب بالاتر است. لیله‌القدر یک شب است، ولی از این ۳۰هزار شب به قول پروردگار بهتر است؛ اینکه چه حقایقی در این شب است که از ۳۰هزار شب بهتر است خدا می‌داند و بس.

روایات تعابیر عجیبی در مورد عظمت این ماه بیان شده است، در این زمینه چه می‌توان گفت؟

روایاتی که درباره ماه مبارک رمضان از پیامبر (ص)، ائمه طاهرین و حضرت زهرا (س) از طریق کتاب کافی، من لا یحضرالفقیه، فقه الرضا، تهذیب و استبصار، وسائل الشیعه و بحارالانوار به ما رسیده، یکجا جمع شود کتابی بیش از ۵۰۰ صفحه خواهد شد؛ این دریای روایات از پیامبر (ص) تا امام یازدهم نشان‌دهنده عظمت ماه مبارک رمضان است و البته بنده اطلاع ندارم که فرمایشی از امام زمان (عج) هم درباره عظمت این ماه داریم یا خیر؟

مرحوم صدوق در کتاب عیون اخبارالرضا در جلد اول روایتی را از امام رضا (ع) نقل کرده است؛ روایت سند طلایی دارد یعنی جز روایاتی است که کل سند ماثور است؛ امام هشتم فرموده است من از پدرم، ایشان از امام صادق (ع)، امام صادق از امام باقر و همینطور تا به امیرالمؤمنین (ع) و پیامبر (ص) می‌رسد نقل کردند که پیامبر (ص) در یک سخنرانی نکات بسیار مهمی را در مورد ماه رمضان و روزه‌داری و روزه‌داران بیان فرمودند. ابتدای روایت پیامبر خطاب به کل مردم دنیا کرده است؛ یا ای‌ها الناس! یعنی خطاب به همه بشریت است و این مسئله از باب رحمت و مهربانی خداوند بیان شده است؛ یعنی‌ای مردم روزگاران تا روز قیامت شما را توجه می‌دهم به مسائل بسیار عظیم و با منفعتی که ویژه شما انسان‌ها است نه فرشتگان و موجودات زنده دیگر و این مسئله فقط ویژه شما انسان‌ها است.  

پیامبر (ص) فرموده‌اند‌ای مردم جهان،‌ای مردم قرن‌ها تا روز قیامت از این فیض عظیم و بی نظیری که خداوند رایگان برای شما مقرر فرمود استفاده کنید. بعد ادامه فرمودند: قد اقبل الیکم شهرالله. این هم جمله خیلی عجیب است؛ ماه خدا؛ دانشمندان علم نحو می‌گویند شهر (مضاف) از مضاف الیه یعنی «الله» کسب نور و معنویت می‌کند. یعنی شهر منسوب به پروردگار شده است. پس باید توجه کنیم که این ماه را مفت و مجانی با غفلت و بی‌توجهی از دست ندهیم.

قد اقبل الیکم شهرالله؛ ماه خدا به شما روآورد نه اینکه شما به ماه خدا روی آوردید. خداوند ماه رمضان را مکلف کرد که آغوشش را برای شما باز کند و خریدار شما باشد نه شما. شما او را در آغوش نمی‌گیرید بلکه او شما را در آغوش می‌گیرد؛ شما به سوی او نمی‌دوید بلکه او به سوی شما توجه می‌کند. حالا که این ماه به شما رو کرده است با چه چیزی رو کرده است؛ بالبرکه و الرحمه و المغفره. همراه خودش برکت آورده است؛ برکت بنا به گفته اهل لغت و تحقیق یعنی سود ماندگار و منفعت دائمی، خجستگی همیشگی، فرخندگی با دوام. ماه به شما رو کرده است با برکتی که همراه با خودش برای شما آورده است نه برای فرشتگان و دیگر موجودات زنده.

باید اشاره کرد چیز دیگری که ماه رمضان برای ما به ارمغان می‌آورد مغفرت یعنی آمرزش است. همین که وارد ماه مبارک رمضان شوید گناهان بین شما و پروردگار بخشیده می‌شود

این سود دائم را برای شما آورده است، زیرا وقتی روزه می‌گیرید و ۳۰ روز خدا را عبادت می‌کنید برای شما در پیشگاه خدا ذخیره می‌شود. طبق آخرین آیه سوره مبارکه مزمل که فرمود: تجدوه عند الله؛ هر کار خیری که بهترین آن عبادت، فرمان‌بردن از خداوند و یکی از بهترین آن‌ها روزه است از پیش برای خود می‌فرستید در نزد خداوند ذخیره است؛ روز قیامت «تجدوه عند الله». این روزه ماه رمضان و کار خیر ماندگار است و این یعنی برکت، سود دائمی و منفعت همیشگی و خیر ماندگار. حیف نیست برای گرسنگی شکم این خیر ماندگار و سود همیشگی را از دست بدهیم؟ والرحمه؛ یعنی شما را مورد رحمت و محبت خدا قرار می‌دهد و محبوب خدا می‌شوید و خدا می‌شود محب شما.

براساس روایات در این ماه گناهان انسان بخشیده می‌شود، آیا این گناهان شامل حق الناس هم هست؟

باید اشاره کرد چیز دیگری که ماه رمضان برای ما به ارمغان می‌آورد مغفرت یعنی آمرزش است. همین که وارد ماه مبارک رمضان شوید گناهان بین شما و پروردگار بخشیده می‌شود؛ این مغفرت را ماه رمضان می‌آورد، ولی ماه‌های دیگر این خاصیت را ندارد یعنی اگر مغفرت در ماه‌های دیگر را بخواهید باید گریه و توبه و انابه و سحرخیزی کنید و زحمت بکشید، ولی همین که وارد ماه رمضان شوید مغفرت را به ارمغان می‌آورد و گناهان بین ما و خدا بخشیده می‌شود و البته گناهانی بین ما و مردم می‌ماند که از آن به حق‌الناس تعبیر می‌شود.

بدهی ولو به اندازه یک دانه گندم، عدس و ۵ تومانی با ماه رمضان بخشیده نمی‌شود بلکه باید از صاحب مال حلالیت بطلبیم؛ یا گندم به او بدهیم و یا حلالیت بطلبیم وگرنه اگر این موضوع در پرونده بماند ۲۰ ماه رمضان دیگر را هم که ببینم پاک نمی‌شود. به فرموده حضرت زین‌العابدین، حق خدا، حق اکبر و حق بندگان، حق کبیر است. حساب کنید یک نخود، عدس و گندم با آمدن ماه مبارک رمضان بخشیده نشود میلیون‌ها تومانی که کسی به ناحق از بیت‌المال برده است؛ ارثی که از خواهر و برادر با مکر و حیله برده است آیا در ماه رمضان بخشیده می‌شود؟   

آقایی خدمت امام صادق (ع) آمد برای خداحافظی، خواست به حج برود؛ امام صادق (ع) فرمودند آیا صاف و پاک به حج می‌روی؟ گفت بله، ولی مقداری پول از یک فردی که عقیده مرجئه دارد یعنی به نوعی کفرپیشه بود نزد من مانده است و به او برنگردانده‌ام؛ یعنی می‌خواست بگوید، چون او کافر است نیازی ندیدم که پول او را برگردانم و فکر می‌کرد امام صادق (ع) می‌فرمایند عیبی ندارد و این پول را بخور. حضرت فرمودند اگر بدهی این فرد مرجئی را پس بدهی آیا پول رفت و برگشت حج را داری؟ او گفت خیر و حضرت فرمودند پس حج به تو واجب نیست و رفتنت هم حرام است و همین الان که از پیش من رفتی برو پول او را بده. پس مردم باید توجه داشته باشند که اگر امام هشتم از پدرانشان نقل کردند که ماه مبارک رمضان با آمدنش برای شما مغفرت می‌آورد مربوط به ارتباط شما با خداست و نه گناهان بین انسان و دیگر انسان‌ها.

مثلا ماه رمضان مغفرت برای عاق والدین نمی‌آورد؛ عاق یعنی کسی که به ناحق والدین خود را ناراحت کرده است؛ گاهی پدر و مادر می‌گویند روزه نگیر در حالی که روزه بر من واجب است و من برخلاف نظر آنان روزه می‌گیرم؛ اینجا عاق نیست؛ خداوند فرمود: وَإِنْ جَاهَدَاکَ عَلَىٰ أَنْ تُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ۖ وَصَاحِبْهُمَا فِی الدُّنْیَا مَعْرُوفًا ۖ وَاتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنَابَ إِلَیَّ ۚ ثُمَّ إِلَیَّ مَرْجِعُکُمْ فَأُنَبِّئُکُمْ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ؛ در مسائل توحیدی و واجبات از آنان اطاعت نکن، اما بعد فرمود: وَصَاحِبْهُمَا فِی الدُّنْیَا مَعْرُوفًا؛ تلخی نکن و با آنان درگیر هم نشو و شایسته با آنان معاشرت و مجالست کن و تا زنده هستند بر تو واجب است بر پدر و مادر مشرک و بی‌دین محبت و نوازش کنی و اینطور نیست که خداوند بفرماید اگر جلوی توحید و واجبات ایستادند با آنان درگیر شو.

جنازه‌ای را جلوی مسجد پیامبر (ص) آوردند و به پیامبر (ص) گفتند بیا نماز بخوان؛ به رحمت للعاملین گفتند؛ پیامبر (ص) فرمودند من نماز این میت را نمی‌خوانم، زیرا دو درهم بدهکار بود و داشت و نپرداخت؛ این دین به مردم و گناه خوردن مال مردم و ظلم به مردم و به خصوص ظلم مالی است پس یک وقت مغرور نشویم که ماه مبارک رمضان گناهان ما را پاک خواهد کرد و شست و شو می‌دهد. پیامبر (ص) می‌خواستند مبلغی را به یمن بفرستند تا بیرون مدینه او را بدرقه کردند و نصیحت فرمودند: برای هر گناهی، توبه مخصوصی است، مواظب باش که توبه ویژه آن گناه را انجام دهی نه اینکه سرت را بلند کنی و فکر کنی همه گناهانت بخشیده شد؛ توبه مال مردم خوردن و اختلاس و دزدی و غصب و رشوه حرام برگرداندن مال مردم به مردم است نه گریه و استغفرالله گفتن و کربلا و مشهد رفتن و نه احیاگرفتن.

با این‌ها می‌توان گناهان بین خود و خدا را پاک کرد نه حق مردم را. فرزندی که والدینش به حق از او ناراضی هستند توبه آن این است که آنان را راضی کند؛ اگر راضی شدند پرونده او پاک خواهد شد و اگر مردند بعد از مرگ هم می‌تواند آنان را راضی کند یعنی پول بدهد نماز و روزه و حج و ... برای او به جا بیاورند و قرآن برای والدینش بخوانند.

این ماه برترین ماه است و روز‌های آن بهترین روز‌ها و شب‌های آن بهترین شب‌ها و ساعات آن بهترین ساعات است و ماهی است که همه انسان‌ها را به مهمانی خدا دعوت کرده‌اند؛ این مهمانی خوراکی نیست، زیرا این سفره که برای همه موجودات در تمامی سال باز است، بر خوان یغما چه دشمن چه دوست.

مردم ۵ قاره که درصد بالایی از آنان که دشمن و مخالف و بی دین و کافر هستند، دارند صبحانه و ناهار و شام می‌خورند و خدا زندگی آنان را اداره می‌کند، ولی فیوضات معنوی این ماه آن است که عقل انسان را رشد بدهد؛ دیده بصیرت به آنان بدهد؛ حال به آنان بدهد، توفیق عبادت به مردم بدهد؛ توفیق احیا بدهد؛ توفیق سحرخیزی و نماز شب به آنان بدهد؛ سفره ضیافت الهی این چیز‌ها است؛ فکر نکنید ماه رمضان پول بیشتری گیر ما می‌آید؛ این مهمانی، مهمانی ویژه است که سر سفره آن فیوضات سرشار و بیکران پروردگار مهربان عالم به بندگانش می‌رسد.

واقعا متواضعانه و ذلیلانه و فروتنانه از پروردگار درخواست می‌کنم اولا به همه مردم دنیا لطفی شود که بتوانند از ماه مبارک رمضان بهره‌مند شوند، ولی اگر خودشان نخواستند؛ گر گدا کاهل بود تقصیر صاحبخانه چیست. از خدا می‌خواهم به شما مردم مؤمن و متدین و مسلمان و بندگار با ارزش توفیق دریافت تمام برکات این ماه از مغفرت و رحمت و فیوضات و مستحبات و عبادات و مخصوصا نماز شب را که ۱۱ رکعت است عنایت کند؛ ۱۱ رکعتی که در متن قرآن فرموده است: من پاداش این ۱۱ رکعت را به احدی در جهان خبر نداده‌ام.