طالبان و امید به کسب ثروت از طریق نفت/ چین؛ آماده نفوذ در افغانستان/ میادین نفتی آمو طالبان را قدرتمند می کند یا به نابودی اش منجر می شود؟

به گزارش خبر فوری، دولت افغانستان با اعلام آغاز استخراج نفت خام از چاه های نزدیک رودخانه آمو در ولایت سرپل در شمال این کشور، نشان داد که قصد دارد به فرآیند تولید و استخراج نفت بازگردد.

بر اساس گزارشی که اخیرا الجزیره قطر تدوین کرده، شهاب الدین دلاور، وزیر معادن و انرژی افغانستان  گفته که شرکت ملی نفت چین پروژه استخراج نفت افغانستان را بر عهده دارد. افغانستان انتظار دارد که چین در سال جاری حدود 162 میلیون دلار روی پروژه استخراج نفت خام در میدان رودخانه آمو سرمایه‌گذاری کند و این سرمایه‌گذاری‌ها ظرف 3 سال به 540 میلیون دلار افزایش یابد.

 دولت افغانستان در دهه 70 و 80 نخستین پالایشگاه های نفتی خود را با کمک شوروی ساخت. بعد از به هم ریختن کشور و وقوع جنگ داخلی، این پروژه تعلیق شد. پس از اشغال افغانستان توسط آمریکا و در سال 2005، یک تیم زمین شناس از ایالات متحده به نمودارهای قدیمی شوروی دسترسی پیدا کردند.

داده های موجود در این نمودارها نشان داد که مناطق شمالی رودخانه آمو که افغانستان را از کشورهای آسیای مرکزی جدا می کند، قابلیت استخراج 1.6 میلیارد بشکه نفت و 15.6 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی را دارد. وزارت معادن افغانستان در سال 2011 تخمین زد که شمال افغانستان دارای 1.95 میلیارد بشکه نفت است.

الجزیره قطر به ابعاد پروژه نفتی جدید افغانستان پرداخته و سعی کرده به مهم ترین پرسش های مربوط به این مساله پاسخ دهد.

وضعیت میدان های نفتی در افغانستان چگونه است؟

پس از کشف نفت در افغانستان، کارشناسان شوروی و افغانستان تحقیقی مشترک را در زمینه تخمین ذخایر نفت موجود در این کشور انجام دادند. به گفته عبدالغنی کرکر، رئیس سابق آرشیو وزارت معادن و پترولیوم، «کارشناسان شوروی دو نسخه از نتایج مطالعه خود در زمینه ثروت معدنی و ذخایر نفتی افغانستان تهیه کردند. آنها یک نسخه را که حاصل نتایج دقیق و واقعی بود به کشور خود فرستاده و یک نسخه جعلی را به دولت افغانستان ارائه کردند و به همین دلیل، افغانستانی ها از میزان دقیق ذخایر نفتی کشور خود اطلاع نداشتند.»

تنها بررسی انجام شده (غیر از مطالعه شوروی) به  تحقیق تیم زمین شناسی ایالات متحده مربوط می شود. این تحقیق نشان داد که میادین نفتی و گازی مناطق شمالی تا 1.5 یا 1.6 میلیارد بشکه نفت و 15.6 تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی دارند.

در حال حاضر، افغانستان بیش از هزار بشکه نفت در روز تولید می کند. نفت استخراج شده تماما مربوط به میدان قشقری است. شرکت چینی که مسئول استخراج نفت افغانستان است در نظر دارد 22 حلقه چاه اضافی را با هدف افزایش تولید روزانه حفر کرده و میزان تولید نفت را به بیش از 15 هزار بشکه در روز برساند.

طبق آمار دفتر معاونت وزارت معادن و پترولیوم افغانستان، این کشور روزانه 35 هزار بشکه نفت مصرف می کند و در مصرف نفت رتبه 117 جهان را در اختیار دارد. طبق آمار رسمی، افغانستان سالانه به 2.7 میلیون تن نفت نیاز دارد که این میزان نفت از ایران و ترکمنستان وارد می شود.

نقش شرکت های چینی در صنعت نفت افغانستان چیست؟

شرکت‌های چینی تمام حوزه‌های مربوط به نفت و معادن افغانستان را در اختیار گرفته اند. آخرین قراردادی که شرکت نفت و گاز آسیای مرکزی چین با وزارت معادن و پترولیوم افغانستان امضا کرده است ارزشی بالغ بر 540 میلیون دلار (به ازای تملک 25 ساله معادن افغانستان) داشته است. شرکت چینی قرار است سرمایه گذاری خود را تا سال 2026 چند برابر کند.  

اما یک مقام دولتی که ترجیح داده هویت خود را مشخص نکند، به الجزیره گفته که شرکت چینی علاوه بر تاخیر 3 ماهه، نتوانسته به هدف سرمایه گذاری خود دست یابد. این مقام  افزود که شرکت های چینی در تعامل با دولت فعلی افغانستان موفق تر هستند و رقابت را از غربی ها می برند، چرا که به مسائل سیاسی و حقوق بشری کار ندارند و فقط به دنبال اقتصاد هستند. به همین دلیل، بدون رقابت زیاد، معادن و ذخایر نفتی و گازی افغانستان را با پرداخت پول کم و عدم اجرای دقیق تعهدات، در اختیار می گیرند.

چرا طالبان بر استخراج نفت و اکتشاف معادن اصرار دارند؟

طالبان با هدف افزایش سطح عواید و درآمد خود، به دنبال استخراج نفت در سطح وسیع از میادین نفتی افغانستان در ولایات شمالی است. دولت فعلی افغانستان مشکلات اقتصادی زیادی دارد و احتیاج به سرمایه گذاری خارجی دارد تا پولی را که از قراردادهای معدنی و منابع به دست می آورد، صرف امور دولتی کند تا چرخ اقتصاد افغانستان متوقف نشود.

به گفته یک منبع موثق در وزارت افغانستان، دولت توجه زیادی به استخراج نفت از میادین رودخانه آمو و میادین قشقری دارد، چون خزانه داری افغانستان در سال گذشته حدود 26 میلیون دلار از این پروژه به دست آورده و آرزو دارد  درآمد نفتی اش در سال جاری چند برابر بیشتر شود.

عمده ترین موانع پیش روی طالبان در استخراج نفت چیست؟

کارشناسان بر این باورند که مهم ترین مانعی که طالبان در استخراج نفت با آن مواجه است، نبود نیروی انسانی متخصص افغان است. زیرا اکثر متخصصین نفتی پس از خروج امریکایی ها، از افغانستان خارج شدند. علاوه بر این، بانک های افغانستان نیز با تحریم های بین المللی مواجه هستند و به همین دلیل، شرکت های خارجی تمایلی به سرمایه گذاری در زمینه معادن و منابع افغانستان ندارند.

آیا نفت وضعیت زندگی افغان ها را تغییر می دهد؟

به گفته کارشناسان، با کاهش کمک های خارجی، افغان ها چشم خود را به درآمدهای حاصل از نفت و معادن معطوف کرده اند، اما به گفته برخی تحلیلگران، با توجه به شرایط سیاسی افغانستان، چندین دهه طول می کشد که تولید و استخراج و فروش نفت و گاز و منابع طبیعی به تغییر شرایط زندگی افغان ها منجر شود.

نتایج سیاسی توسعه نفتی افغانستان چیست؟

الجزیره قطر در گزارش خود به نتایج سیاسی و اقتصادی توسعه نفتی افغانستان اشاره ندارد اما مطالب این رسانه نشان می دهد که اولا سرمایه گذاری چینی ها روی نفت شمال افغانستان به افزایش درآمد اقتصادی طالبان کمک می کند و همین امر جای پای آنها را در افغانستان سفت می کند و ثانیا، نفوذ چین بر افغانستان بیش از گذشته می شود.

چین با طرح های اقتصادی خود به دنبال نفوذ در آسیای میانه و افغانستان و پاکستان است و تا کنون توانسته در این زمینه موفق باشد. افغانستان یک منطقه استراتژیک برای چین و پیشبرد طرح «جاده ابریشم» است و چین علاقه زیادی دارد که از طریق اقتصاد و سرمایه گذاری بتواند در افغانستان نفوذ داشته باشد.