خنجر بیت‌کوین به سرمایه‌گذاران ایرانی

گزارش جامع فضای ارز‌های دیجیتال که بر مبنای اطلاعات و اظهارات شرکت‌کننده‌هایی از تمام استان‌های کشور به‌دست آمده، آمار‌های خواندنی زیادی دارد و مثلا مشخص می‌کند بیش از نیمی از ایرانی‌هایی که تجربه سرمایه‌گذاری در بازار ارز دیجیتال را داشتند، متحمل ضرر شدند. براساس این گزارش تحریم‌هایی که تریدر‌ها را از پلتفرم‌های خارجی محروم می‌کند، مهمترین چالش سرمایه‌گذاران ایرانی بازار ارز دیجیتال به‌شمار می‌رود. از زمانی که بیت‌کوین روی زبان‌ها افتاده بیش از ۲۰۰ کسب‌وکار مربوط به رمزارز در کشور شکل گرفته و حالا میزان تراکنش‌های روزانه صرافی‌های داخلی حدود ۱۵ درصد میزان معاملات بورس تهران تخمین زده می‌شود.

بازار ارز دیجیتال از نگاه ایرانی‌ها

۳۲ درصد از شرکت‌کنندگان نظرسنجی سایت ارز دیجیتال با این بازار آشنایی دارند و قبلا تجربه سرمایه‌گذاری داشتند. ۳۰ درصد از جامعه آماری موردنظر باوجود آشنایی به ماجرا تجربه استفاده و سرمایه‌گذاری را ندارند و ۲۳ درصد دیگر فقط چیز‌هایی به گوششان خورده است. ۱۵ درصد باقی‌مانده هم چیزی درباره بیت‌کوین و ارز‌های دیجیتال نمی‌دانند.

بخشی از افرادی که تا به‌حال دل‌و‌جرات قدم گذاشتن در بازار ارز دیجیتال را پیدا نکردند، علت را نداشتن اطلاعات کافی دانستند و دلایل دیگری مثل نداشتن اطمینان لازم به ارز‌های دیجیتال بابت جابجایی پول و مشخص نبودن قانونی بودن بازار ارز دیجیتال را مطرح کردند.

ارز دیجیتال از نظر شرکت‌کننده‌های نظرسنجی بعد از بازار مسکن و طلا و فلزات گرانبها مطمئن‌ترین نوع سرمایه‌گذاری معرفی شده و در این فهرست سرمایه‌گذاری روی دلار و بورس و سهام شرکت‌های خارجی رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص دادند. از طرفی خوشبینی ایرانی‌ها به آینده بازار ارز دیجیتال به‌شکلی است که حدود ۳۲ درصد از افراد حاضر در نظرسنجی سایت ارز دیجیتال بیشترین میزان امید به آینده را داشتند و از یک طرف دیگر ظرف شش ماه ابتدایی ۲۰۲۳، حدود ۱۲۸ میلیون بازدید از وب‌سایت‌های ۴۰ صرافی ارز دیجیتال ایرانی انجام شده است.

سرنوشت عجیب تریدر‌های ایرانی

بیش از نیمی از ایرانی‌هایی که قبلا سراغ بازار ارز دیجیتال رفتند و در نظرسنجی سایت ارز دیجیتال شرکت داشتند، ضرر کردند. براساس گزارش موجود دقیقا ۵۳ درصد از شرکت‌کننده‌ها بابت سرمایه‌گذاری در بازار ارز دیجیتال بخشی از سرمایه‌شان را از دست دادند و آنطرف حدود ۴۷ درصد از سرمایه‌گذاران به سود رسیدند. با اینکه اسم بیت‌کوین برای اولین بار در سال ۲۰۰۸ روی زبان‌ها افتاد، اما بیشترین حجم ورود ایرانی‌ها به بازار ارز دیجیتال به سال ۲۰۲۰ برمی‌گردد.

حدود ۲۷ درصد از کل ایرانی‌هایی که تجربه حضور در بازار ارز دیجیتال را داشتند، آن سال وارد بازار شدند و ۲۳ درصد از شرکت‌کننده‌ها سال ۲۰۲۱ را زمان ورود به بازار اعلام کردند. البته درباره برهه‌ای صحبت می‌کنیم که بازار ارز دیجیتال اصلاحا روی بورس بود و بیت‌کوین با رسیدن به محدوده ۶۸ هزار دلار، تا قله تاریخی خود بالا رفت.

اطلاعات سایت ارز دیجیتال مشخص می‌کند همزمان با فروکش کردن تب بیت‌کوین، در سال‌های بعدی حجم استقبال ایرانی‌ها هم از بازار ارز دیجیتال رو به کاهش رفته و فقط چهار درصد تریدر‌های ایرانی از ابتدای سال میلادی فعلی به فکر خرید و سرمایه‌گذاری در بازار ارز دیجیتال افتادند.

رفتار و انتظار تریدر‌های ایرانی

بیت‌کوین طبق انتظار محبوب‌ترین ارز دیجیتال از نگاه سرمایه‌گذاران ایرانی است. حدود ۲۲.۵ درصد از شرکت‌کنندگان نظرسنجی سایت ارز دیجیتال گفتند در کیف پولشان بیت‌کوین نگه می‌دارند و از این حیث دوج‌کوین و شیبااینو رتبه‌های بعدی را مال خود کردند. گزینه‌هایی که درحال حاضر از نظر تسلط به بازار به‌ترتیب جایگاه نهم و نوزدهم را دراختیار دارند و جزو ارز‌های دیجیتال محبوب ایلان ماسک محسوب می‌شوند.

حدود ۷۰ درصد کاربران گفتند تحت هر شرایطی رفتار بیت‌کوین را زیرنظر می‌گیرند و به‌ترتیب ۶۳ و ۵۷ درصد از کاربران همیشه حواسشان به دوج‌کوین و شیبااینو است. بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود ۸۲ درصد از معامله‌گران، از ارز دیجیتال برای معامله و کسب سود استفاده می‌کنند و ۹ درصد از افراد حاضر در نظرسنجی هم از ارز‌های دیجیتال برای انتقال وجه و دریافت پول از خارج کشور استفاده کردند.

۶۸ درصد از کاربران به بیت‌کوین و بازار ارز دیجیتال به‌چشم سرمایه‌گذاری بلندمدت نگاه می‌کنند. ۳۳ درصد آن‌ها به بیت‌کوین نگاه میان‌مدت و هفتگی دارند. حدود ۲۰ درصد چشم‌انتظار سود روزانه هستند و ۱۴ درصد هم به بازدهی‌های چنددقیقه‌ای و حتی چند‌ثانیه‌ای فکر می‌کنند. امکان خرید ریالی مهمترین دلیل تریدر‌ها به‌خاطر مراجعه به صرافی‌های ایرانی اعلام شده و دورزدن تحریم‌ها، امکان پیگیری قانونی و پشتیبانی از زبان فارسی هم دلایل بعدی تریدر‌ها بابت استفاده از صرافی‌ها داخلی عنوان شده است.

حجم معاملات روزانه تریدر‌های ایرانی بازار ارز دیجیتال تقریبا ۱۵ درصد بورس برآورد می‌شود

موانع تریدر‌های ایرانی

دسترسی نداشتن به پلتفرم‌های خارجی که زیر سایه تحریم‌ها به معامله‌گران ایرانی تحمیل می‌شود، مهمترین مانع تریدر‌ها از نظر افراد حاضر در نظرسنجی سایت ارز دیجیتال معرفی شده است. طوریکه حدود ۷۷ درصد از شرکت‌کننده‌های نظرسنجی روی این مورد دست گذاشتند. محدودیت‌های مرتبط با دسترسی به اینترنت که شامل دنگ‌وفنگ‌هایی مثل تغییر آی‌پی می‌شود، مانع بعدی است و حدود ۵۸ درصد شرکت‌کننده‌های نظرسنجی با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.

ضعف پلتفرم‌های داخلی، کمبود و ضعف منابع آموزشی، کلاهبرداری‌ها و مشکلات امنیتی و شفاف نبودن قانون در برخی از حوزه‌ها هم به‌ترتیب موانع دیگری هستند که از نگاه کاربران حاضر در نظرسنجی سایت ارز دیجیتال مطرح شدند.

تاثیر بازار ارز دیجیتال در کسب‌وکار ایرانی‌ها

ارز دیجیتال باعث شکل گرفتن بیش از ۲۰۰ کسب‌وکار مختلف در کشورمان شده است. بررسی‌های سایت ارز دیجیتال نشان می‌دهد نیمی از این کسب‌وکار‌ها به‌عنوان پلتفرم معاملاتی یا همان صرافی فعالیت دارند و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺮم‌اﻓﺰار و اﺑﺰار، رﺳﺎﻧﻪ و آﻣﻮزش هم از دیگر کسب‌وکار‌های فعال در فضای ارز دیجیتال به حساب می‌آیند. طبق این گزارش تا امروز بیش از دو هزار ایرانی در قالب ۲۰۰ کسب‌وکاری که گفتیم، مشغول به کار شدند.

طبق انتظار تهران سهم بیشتری دارد و پایتخت کشور میزبان حدود ۷۰ درصد از کسب‌وکار‌های مرتبط به ارز دیجیتال است. شهر‌های مشهد، شیراز و اصفهان هم به‌ترتیب جزو شهر‌های فعال در عرصه ارز دیجیتال معرفی شدند. ۸۷ درصد از افراد شاغل در حوزه ارز دیجیتال، ساکن تهران هستند و بندرانزلی با ۴.۱ درصد، کرج با ۳.۴ درصد و مشهد هم با ۱.۸ درصد رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص دادند.

مقایسه حجم معاملات بازار ارز دیجیتال و بورس

حجم معاملات روزانه تریدر‌های ایرانی بازار ارز دیجیتال تقریبا ۱۵ درصد بورس برآورد می‌شود. بررسی‌های سایت ارز دیجیتال که با زیرنظرگرفتن تراکنش‌های ۱۰ صرافی برتر ارز دیجیتال ایرانی انجام شده، مشخص می‌کند در نیمه ابتدایی ۱۴۰۲ به‌طور متوسط روزی هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان جابجا شده است درحالی که آمار‌های موجود در سامانه شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، میانگین ارزش معاملات روزانه بازار بورس اوراق بهادار را حول‌وحوش ۹ هزار میلیارد تومان نشان می‌دهد.

فروردین امسال به‌طور میانگین روزی هزار و ۹۰۷ میلیارد تومان توسط تریدر‌های ایرانی بازار ارز دیجیتال جابجا شده است و این عدد در شهریور امسال به روزی هزار و ۳۹۷ میلیارد تومان تقلیل پیدا کرده است. در همین مدت حجم معاملات روزانه بازار بورس از ۹ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان به هشت هزار و ۶۴۱ میلیارد تومان رسیده است.