شکاف طبقاتی بحران سلامت روان در جامعه ایران

تورمِ بی‌امان، قیمت‌های سرسام‌آور و نابرابری آشکار در سبک زندگی، نه فقط سفره مردم را کوچک کرده، بلکه روان‌شان را هم خسته و فرسوده ساخته است. فضای مجازی این شکاف را چون آینه‌ای تمام‌قد در برابر چشم‌ها می‌گیرد. هر اسکرول، یادآور فاصله‌ای است که هر روز بیشتر می‌شود.

در جهانی که افراد ناخواسته خود را با تصاویر ثروت، رفاه و خوشبختی دیگران مقایسه می‌کنند، احساس ناکافی بودن به تجربه‌ای جمعی تبدیل شده است. این احساس، آرام‌آرام امید را می‌بلعد و میل به زندگی را کمرنگ می‌کند.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که نابرابری اقتصادی و تورمِ مزمن، از قوی‌ترین عوامل افزایش افسردگی، اضطراب و خشم اجتماعی‌اند. وقتی مردم حس کنند تلاش‌شان بی‌ثمر است و فاصله‌ها هرگز پر نمی‌شوند، ناامیدی جای انگیزه را می‌گیرد.

در چنین شرایطی، نرخ خودکشی افزایش می‌یابد؛ نه به عنوان تصمیمی فردی، بلکه به‌مثابه فریادی جمعی در برابر بی‌عدالتی ساختاری. گزارش‌های داخلی نیز نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، نرخ خودکشی در ایران به ویژه در میان جوانان و زنان، روندی رو به رشد داشته است؛ زنگ خطری جدی برای سلامت روان جامعه.

این شکاف طبقاتی، بنیان‌های اخلاقی را هم می‌ساید. وقتی «پول» معیار ارزش می‌شود، همدلی و انصاف به حاشیه می‌رود. فقرا در چرخه بقا می‌چرخند و ثروتمندان در انزوای خودساخته‌شان احساس ناامنی می‌کنند. جامعه به جایی می‌رسد که در آن هیچ‌کس از دیگری آرامش نمی‌گیرد، چون ترس، مقایسه و خشم، زبان مشترک همه می‌شود.

در برابر چنین وضعیتی، روانشناسی به تنهایی قادر به درمان نیست، اما می‌تواند راهی برای بازسازی امید نشان دهد. جامعه نیازمند بازتعریف موفقیت است؛ بازگشت از «داشتن» به «بودن». باید آموزش‌های عمومی در زمینه تاب‌آوری، رضایت درونی و سواد روانی در مدارس و رسانه‌ها جدی گرفته شود.

مشارکت در فعالیت‌های جمعی، همیاری و پروژه‌های اجتماعی می‌تواند حس تعلق و معنا را زنده کند. روانشناسان و نهادهای مدنی نیز باید از سطح درمان فردی فراتر بروند و در شکل‌دهی گفت‌وگوهای عمومی درباره عدالت، کرامت و سلامت روان نقش‌آفرینی کنند.