۵ توصیه کلیدی به والدینی که کودک شان دیر زبان باز می‌کند

تاخیر در گفتار کودکان نسبت به هم‌سالان، اشتباه صحبت کردن، استفاده پس و پیش از کلمات، استفاده نادرست از زمان افعال در صورت تکرار و عدم درک گفته‌های دیگران، نوعی اختلال زبانی و رشدی محسوب می‌شود اما متاسفانه خیلی از والدین از این نکته آگاهی ندارند و آن را به حساب بانمک بودن کودک و بامزه حرف زدن او می‌گذارند و با ذوق زیاد به حرف زدن کودک خود می‌خندند.

واقعیت این است که اگر کودک شما با وجود رشد طبیعی جسمی هنوز قدرت بیان یک عبارت کامل را ندارد، نمی‌تواند افکار یا منظور خود را در قالب کلمات بیان کند، یا نمی‌تواند حرف‌های دیگران را درک کند یا در پاسخ دادن به سوالات ساده ناتوان است، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد. اختلال در تکلم با گذشت زمان یا با خوراندن چند دمنوش یا تخم کفتر و بلدرچین به کودک بهبود نخواهد یافت و فقط گفتاردرمانگر است که می‌تواند این مشکل را طی جلسات مختلف برطرف کند. آن هم در سن طلاییِ این اختلال.

تاخیر در گفتار کودکان، یک مشکل شایع در جهان است که هنوز علت اصلی آن یافت نشده است. به گفته متخصصان ممکن است ژنتیک و تغذیه در این مساله نقش داشته باشند اما این موارد هنوز اثبات نشده است. گاهی تأخیر در تکلم با مشکلات رشدیِ دیگر مثل کم‌شنوایی و اوتیسم همراه است اما کودکان زیادی نیز هستند که این دو مشکل را ندارند، اما اختلالات گفتاری دارند.

شهرام شفیعی، کارشناس گفتاردرمانی در گفتگو با همشهری‌آنلاین به این موضوع اشاره می‌کند که سن طلایی درمان اختلالات گفتاریِ کودکان تا ۷ سالگی است و هرچقدر از این سن بگذرد، احتمال خوب شدن کودک خیلی کمتر می‌شود.

این کارشناس درباره چگونگی تشخیص اختلالات گفتاری کودکان توضیح می‌دهد: یک کودک ۲ ساله باید بتواند ترکیب‌های دوتایی بگوید. مثل مال منه، بابا رفت، آب بده. یک کودک ۳ ساله باید بتواند ترکیب‌های سه‌تایی بگوید و همچنین ۷۰ درصد وضوح گفتار یک فرد طبیعی را داشته باشد. در غیر این صورت به گفتاردرمانی نیاز دارد. یک کودک ۴ ساله باید در جملاتش حروف اضافه مثل از، با، در و ... را هم به کار ببرد و همچنین ۹۰ درصد وضوح گفتار یک فرد طبیعی را داشته باشد. در غیر این صورت به گفتاردرمانی نیاز دارد. بنابراین والدین باید به جزئیات حرف زدن کودک خود توجه کنند و تا حدودی درباره اختلالات گفتاری آگاهی داشته باشند.

شفیعی تاکید می‌کند: کودکی که لکنت زبان دارد، با تخم کفتر و ... درمان نخواهد شد و حتما باید به گفتاردرمانگر مراجعه کند. بهترین زمان هم برای درمان لکنت، ۵ تا ۷ سالگی است؛ یعنی قبل از سن مدرسه. درمان در این سن خیلی راحت‌تر انجام می‌شود. البته در درمان چیزی به اسم ۱۰۰ درصد وجود ندارد. اما احتمال بهبود کودک در سن طلایی خیلی بالاتر است.

این گفتاردرمانگر ادامه می‌دهد: درست است که مقایسه کودکان با هم اصلا کار درستی نیست اما گاهی می‌تواند باعث شود که والدین، کودک خود را قبل از آن که سن طلایی از دست برود، پیش پزشک ببرند. مقایسه‌هایی مثل این که بچه عمویش هم‌سنش است اما بهتر از او حرف می‌زند، یا برادر و خواهر بزرگ‌ترش زودتر از او به حرف آمدند، درواقع یک نُرم کلی است که با آنها می‌توانند بفهمند کودک به گفتاردرمانی نیاز دارد یا نه. پس مقایسه تا حدی خوب است. چون می‌تواند والدین را نگران کند و باعث بشود کودک را پیش یک متخصص گفتاردرمانگر ببرند.

شفیعی می‌گوید: ما در درمان اختلالات گفتاری چیزی داریم به اسم تشخیص و مداخله زودهنگام. اگر این مورد به موقع اتفاق بیفتد، باعث می‌شود که تاخیر در گفتار زودتر جبران شود. کودکی که ۶ ماه نسبت به همسن خود عقب است، باید هرچه زودتر به گفتاردرمانگر مراجعه کند. باورهای رایج ازجمله این که خاله‌اش هم همین طور دیر به حرف آمد، پدر یا عمویش هم همین طور بود، یا تخم کفتر و بلدرچین و ... خوبش می‌کند و حرف‌هایی از این دست فقط باعث می‌شود که زمان طلاییِ گفتاردرمانی یک کودک از دست برود.

این کارشناس درباره این که آیا دخترها بیشتر اختلال گفتاری دارند یا پسرها، توضیح می‌دهد: معمولا نسبت آن ۳ به یک است. در لکنت و اوتیسم هم همین طور است و تعداد پسرها ۳ به یک است. این مورد، موضوعی ثابت‌شده است. ولی این که می‌گویند پسرها دیرتر به حرف می‌آیند، علمی نیست. دخترها نیمکره چپ مغزشان فعال‌تر است و همین ممکن است باعث شود زودتر از پسرها حرف بزنند اما این هم در حد فرضیه است.

این کارشناس گفتاردرمانی در ادامه به این موضوع مهم اشاره می‌کند که مراجعات به ما از روستاها هم زیاد است. او می‌گوید: یکی از دلایل تاخیر در گفتار کودکان روستایی، فقر محیطی است. یکی از مراجعین ما پسربچه‌ای ۴ ساله از روستا بود که سطح هوش خوبی داشت و از نظر ذهنی هم مشکلی نداشت اما اصلا نمی‌توانست حرف بزند.

او ادامه می‌دهد: علاوه بر کودکان، ما مراجعینی داریم که بالای ۵۰ سال سن دارند و دچار مشکلات تلفظی هستند و مثلا حرف "س" را "ت" تلفظ می‌کنند و این مشکل را از کودکی داشته‌اند و اگر همان موقع مراجعه می‌کردند، درمان آنها خیلی راحت‌تر انجام می‌شد.

این کارشناس گفتاردرمانی می‌گوید: ما مراجعین بالای ۸۰ سال هم داریم که البته بیشتر این افراد مشکل بلع دارند و رفع این مشکل هم توسط گفتاردرمانگر انجام می‌شود.