مکانسیم انکار دائم چیست؟

برای بار نخست زیگموند فروید، پدر علم روانشناسی در مورد مکانیسم انکار در افراد سخن گفت. به باور فروید عوامل اضطراب آور تهدیدی برای خود یا همان ایگو به حساب می‌آید، از این رو مکانیسم‌های دفاعی به فرد کمک می‌کند تا بتواند از عهده تنش‌ها و مشکلاتی که دارد برآید و آن‌ها را مدیریت کند.

 در این واکنش فرد در واقع واقعیت را نمی‌پذیرد بلکه مدام آن را انکار می‌کند. در این مطلب در مورد این مکانیسم دفاعی و مسائل مربوط به آن می‌گوییم و توضیحاتی ارائه می‌کنیم تا با این پدیده بهتر آشنا شوید.

مکانیسم انکار مکانیسمی دفاعیست

بدن ما در برابر عوامل بیرونی از خود واکنش‌هایی نشان می‌دهد که برخی از آن‌ها برای دفاع از ماست. یکی از این مکانسیم‌های دفاعی مکانسیم انکار است.

آن‌گونه‌که فروید می‌گوید و در نظریه خود به آن اشاره کرده است مکانیسم‌های دفاعی به رفتار‌هایی می‌گویند که فرد را از افکار، احساسات و رویداد‌های ناخوشایند جدا می‌کند، به‌گونه‌ای که به وسیله آن فرد می‌تواند اضطراب‌هایش را کاهش دهد و از هیجان‌های آزاردهنده‌ای مانند شرم و احساس گناه دور شوند.

 در این‌جا و برای بهتر شناختن مفهوم ساختار روانی باید بیش‌تر به آن بپردازیم. فروید ساختار روانی انسان را به سه بخش تقسیم کرده است که شامل:

اید

ایگو

سوپر ایگو

بر اساس نظریه فروید ، ایگو نقش میانجی را دارد. او در واقع میان خواسته‌های نامعقول اید و فشار‌های اخلاقی سوپر ایگو این نقش را بازی می‌کند و در نتیجه سلامت روان فرد به کیفیت عملکرد ایگو بستگی دارد، مکانیسم دفاعی در حالت معمولی از ایگو در برابر فروپاشی محافظت می‌کند و در صورتی که به طور افراطی و مکرر از آن استفاده شود سبب بروز مشکلات روان شناختی خواهد شد.

مکانیسم دفاعی انکار چیست؟

همان‌گونه‌که اشاره کردیم مکانسیم دفاعی انکار در واقع واکنشی است که فرد در برابر رویداد‌های بد و اندوه‌بار زندگی خود در پیش می‌گیرد. چنین فردی با این مکانسیم واقعیات دردناک زندگی‌اش را انکار می‌کند و نمی‌خواهد با واقعیت روبه‌رو شود و از آن‌ها با این مکانسیم فرار می‌کند.

چنین فردی درواقع مدام به خود دروغ می‌گوید و از رویارویی با رخداد‌های آزاردهنده زندگی سرباز می‌زند و تلاش می‌کند آن‌ها را نادیده بگیرد و با آن‌ها روبه‌رو نشود.

برای نمونه فردی را تصور کنید که یکی از عزیزانش را از دست داده است چنین کسی هرگز نمی‌خواهد بپذیرد که عزیز خود را از دست داده است بنابراین خود را از تمامی تجارب ناراحت‌کننده که نشان‌دهنده نداشتن اوست دور نگه می‌دارد و با خود مدام می‌گوید چنین چیزی رخ نداده است.

واکنش دفاعی انکار و سرکوب

آن‌گونه‌که روان‌کاوان می‌گویند این دو مکانسیم بسیار به هم شبیه و در ارتباطند تا اندازه‌ای‌ که حتی متخصصین هم گاه نمی‌توانند آن دو را از هم تشخیص دهند و جدا کنند.

فرد در مکانیسم سرکوب کوشش می‌کند تمامی رخداد‌های ناخوشایند زندگی خود را نادیده بگیرد و از اندیشیدن به آن‌ها سرباز می‌زند، اما در مکانسیم انکار ، فرد واقعیات را نمی‌پذیرد و مدام می‌خواهد به خود بقبولاند که هیچ رخ نداده است و تمامی این‌ها که شنیده است واقعیت ندارند و تنها خواب و خیال بوده‌اند.

روان‌کاوان می‌گویند در بیشتر مواقع فرد هر دو مکانسیم سرکوب و انکار را با هم دارد و این دو مکانسیم هم‌زمان با هم در فرد به وجود می‌آیند.

چگونگی ابراز مکانیسم انکار

مکانسیم انکار به چهار روش خود را بروز می‌دهد.

۱- فرد واقعیات زندگی خود را انکار می‌کند و به شکلی رفتار می‌گوید گویی به‌کلی آن‌ها را ندیده است.

۲- روش دوم واکنشیست که فرد خود را از دنیای واقعی جدا می‌کند و دنیای خیالی برای خود می‌سازد و در آن زندگی می‌کند. او در واقع با این کار دنیایی تازه برای خود با آن‌چه می‌خواهد با رویداد‌هایی که دوست دارد می‌آفریند.

۳- روش دیگر این است که فرد به جای توجه و تمرکز بر روی رویداد‌هایی که برایش رخ داده است تلاش می‌کند بر روی واژگان تمرکز و به آن‌ها توجه کند.

فرض کنید فرد تلاش می‌کند با گفته‌های رضایت بخش خود را آرام نگه دارد. برای نمونه شخص به جای توجه به بدرفتاری‌های همسر فقط به زمان‌هایی فکر می‌کند که همسرش به او ابراز علاقه می‌کرده و نمی‌تواند وضعیت امروز را بپذیرد یا ممکن است زنی با شواهد گوناگون در نظر بگیرید که همسرش به او خیانت کرده، اما تنها به گفته‌های او در باره وفاداری توجه می‌کند و آن‌چه دیده و یا شنیده است را به کلی انکار می‌کند و نادیده می‌گیرد.

۴-روش پایانی هم که به آن انکار در عمل می‌گویند فرد تلاش می‌کند با انجام دادن اعمالی متضاد، واقعیات موجود را نادیده بگیرد و به آن توجه نکند. او کوشش می‌کند با هر شکلی که می‌داند آن‌ها را تغییر دهد حتی اگر راهی برای تغییر آن وجود نداشته باشد.

آیا کودکان نیز از مکانیسم انکار استفاده می‌کنند؟

برخی از پدر و مادر‌ها گمان می‌کنند ممکن است برخی کودکان هم از مکانیسم انکار استفاده کنند باید بدانید درست است برخی از کودکان این کار را انجام می‌دهند، اما چگونگی ابراز این واکنش در آن‌ها متفاوت است. در واقع کودکان اغلب انکار خود را با غرق شدن در خیال پردازی و رویا نشان می‌دهند.