چگونه به کبد چرب مبتلا نشویم؟

طبق تعریف جدید جهانی، بیماری کبد چرب غیرالکلی به MASLD تغییر نام داده است که با تجمع چربی در کبد همراه بوده و دخیل در التهاب پیشرفته با عنوان MASH است.

بیماران اغلب تا مراحل پیشرفته بی‌علامت باقی می‌مانند، مشابه «قاتل خاموش»؛ حدود ۵٪ بالغین مبتلا به MASH هستند و دوره پیشرفت آن تنها چند سال طول می‌کشد.

کاهش وزن و فعالیت فیزیکی

کاهش ۵–۱۰٪ وزن باعث بهبود چربی کبد می‌شود، و برای درمان کامل MASH گاهی تا ۱۰٪ کاهش لازم است. دستورالعمل توصیه می‌کند حداقل ۱۵۰–۲۰۰ دقیقه فعالیت هوازی در هفته یا ترکیب آن با تمرین مقاومتی.

اصلاح رژیم غذایی

پیام مشترک مطالعات معتبر: پرهیز از مصرف قند افزوده، نوشیدنی‌های شیرین، غلات تصفیه‌شده، غذاهای سرخ‌شده، پروتئین‌های چرب، تنقلات فرآوری‌شده. رژیم مدیترانه‌ای - سرشار از چربی‌های غیراشباع (روغن زیتون، آووکادو، ماهی چرب، مغزها) و فیبر – در کاهش تجمع چربی کبد مؤثر است. رژیم کم‌کربوهیدرات در کنار کاهش کالری، وزن و چربی کبد را بهبود می‌بخشد.

خوراکی های مفید کبد

خوراکی های مضر

نوشیدنی‌های شیرین، آب‌میوه‌های صنعتی، شکر افزوده

• روغن‌های صنعتی (کانولا، ذرت، آفتابگردان) به دلیل امگا-۶ و التهاب زا
• گوشت‌های قرمز و فرآوری‌شده (سوسیس، ژامبون)
• غذاهای سرخ‌شده، تنقلات چرب، الکل

سارا صافی کارشناس ارشد تغذیه در این خصوص می‌گوید: اولین گام ساده اما مهم، پرهیز از قندهای افزوده و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مثل نان سفید، نوشابه و شیرینی‌جات است.

وی افزود: آب‌نوشی روزانه حداقل ۸ لیوان، رژیم متعادل شامل میوه، سبزی، مغزیات، ورزش منظم و اجتناب از پرخوری کلیدهای اصلی‌اند.

هاشمی، متخصص تغذیه در گفت‌وگو با فارس در پاسخ به این سوال که دارویی برای درمان قطعی کبد چرب وجود دارد؟ گفت: درمان قطعی فقط با اصلاح سبک زندگی ممکن است. استفاده از گیاهانی مانند انیسون (بادیان) و زردچوبه در کنار رژیم سالم و ورزش می‌تواند موثر باشد، اما مهم‌ترین کار، پایبندی به تغذیه سالم، کاهش وزن و حرکت است.

وی افزود: هیچ داروی جادویی وجود ندارد، تنها ترکیب پایدار رفتارهای سالم نتیجه می‌دهد.

توصیه‌های فوری

• روزانه دو فنجان قهوه بدون شکر بنوشید.
• سه وعده حبوبات یا ماهی چرب در هفته مصرف شود.
• حداقل دو بار در روز سبزیجات خام یا پخته میل کنید.
• میان‌وعده مغز سالم (گردو یا بادام) میل شود.
• روزانه سبزیجات معطر مثل سیر و زردچوبه استفاده شود.
• از روغن زیتون و آووکادو به جای روغن نباتی در پخت استفاده گردد.
• نوشیدنی‌های شیرین و فرآوری‌شده حذف شود.
• ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی و دو جلسه مقاومتی در هفته داشته باشید.
• در صورت چاقی یا اختلالات متابولیک تحت نظر پزشک بودجه کاهش وزن منظم طراحی شود.
• آزمایش آنزیم کبد و سونوگرافی هر ۶–۱۲ ماه برای نظارت توصیه می‌شود.

روند پیشگیری و پیگیری

بعد از ۵–۱۰٪ کاهش وزن بهبودی در آنزیم‌ها قابل مشاهده است. پزشکان توصیه می‌کنند چربی کبد، شاخص گلیسمی و مقاومت انسولینی پیگیری شود.

در موارد MASH، داروی تازه تصویب‌شده «رزدمیف» ترکیب با رژیم و ورزش می‌تواند مؤثر باشد، اما هنوز جایگزین تغییرات ریشه‌ای سبک زندگی نیست. با اصلاح رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و پیگیری مرتب وضعیت سلامت با پزشک، کبد چرب نه تنها قابل کنترل، بلکه بازگشت‌پذیر است. برنامه‌ای ساده متشکل از قهوه، سبزیجات، ماهی و مغزها در کنار حذف قندها و غذاهای فرآوری‌شده می‌تواند مسیر درمان را هموار کند.