ماجرای فاجعه هیروشیما/ چرا آمریکا بمب اتم انداخت؟/ ماجرای بمب بزرگی که قرار بود روی توکیو انداخته شود

به گزارش خبر فوری، در ۶ آگوست ۱۹۴۵، ایالات متحده اولین بمب اتمی را روی هیروشیما انداخت. چرا این شهر انتخاب شد؟ همانطور که وینسنت ژوبرت، تحلیلگر فرانسوی، در گزارشی در مجله فرانسوی Le Nouvel Observateur  توضیح می‌دهد، این انتخاب نتیجه ترکیب ملاحظات استراتژیک، نظامی و سیاسی بود و عواقب متعددی داشت.

شور بر سر یک فاجعه

نویسنده می‌گوید، علیرغم جنجال‌های داخلی در آمریکای 1945، برخی از دانشمندان و مقامات نظامی به دنبال پیشنهاد غیرکشنده یا هشدار قبلی بودند. اما کاخ سفید تصمیم  به حمله ناگهانی و کشنده گرفت؛ چون معتقد بود «شوک روانی به ژاپن باید تا حد امکان شدید باشد.»

ژوبرت در گزارش خود خاطرنشان می کند که دانشمندانی که روی سلاح‌های هسته‌ای کار می‌کردند، از همان ابتدا برای جلوگیری از رسوایی جهانی، نسبت به استفاده از این سلاح خطرناک به طور کلی و وسیع هشدار داده بودند. آنها مخفیانه از هری ترومن، رئیس جمهور آمریکا، خواستند که از ایده حمله به ژاپن صرف نظر کند و در عوض، پیشنهاد دادند که اولین بمب «در بیابان یا در یک جزیره متروکه» در مقابل نمایندگان سازمان ملل منفجر شود.

محققان دیگر، مانند خود رابرت اوپنهایمر، پیشنهاد «بین‌المللی‌سازی» فوری این سلاح و به اشتراک گذاشتن دانش با متفقین، از جمله فرانسه که تازه آزاد شده بود، را دادند. از سوی دیگر، رالف بارد، فرمانده نیروی دریایی ایالات متحده، پیشنهاد داد که یک «هشدار» بسیار واضح به ژاپن داده شود تا آمریکا بتواند جایگاه و ژست خود را به عنوان یک «کشور بزرگ بشردوست» حفظ کند.

با این حال، چنین ایده‌هایی هیچ گوش شنوایی در کاخ سفید پیدا نکرد. در سپیده دم ۶ آگوست ۱۹۴۵، آمریکا اولین بار، استفاده از بمب اتم را آغاز کرد و اعلام نمود که ارتش ایالات متحده بمب اتمی «پسر کوچک» را بر روی هیروشیما انداخته است. این حمله که منجر به کشته شدن بیش از 100 هزار نفر شد، آغاز عصر جدید هسته‌ای را رقم زد و با پایان جنگ جهانی دوم، دنیا را وارد دوره جدیدی کرد.

ژوبرت پس از بیان این مقدمات می پرسد: اما چرا هیروشیما؟ چرا توکیو یا کیوتو نه؟ او پاسخ می دهد که افشای تدریجی بایگانی‌های آمریکا و ژاپن دلایل واقعی این تصمیم را که پیامدهای تاریخی عمده‌ای داشته، روشن کرده است.

چرا هیروشیما؟

اکنون مشخص شده است که آمریکایی‌ها از ۵ مه ۱۹۴۳ بحث در مورد اهداف آینده خود در ژاپن را آغاز کرده‌ بودند و این زمانی بود که حتی فرآیند غنی‌سازی اورانیوم آنها نیز هنوز شروع نشده بود.

نویسنده می‌گوید حتی در همان مراحل اولیه، به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها چندین هدف را در ژاپن، به ویژه توکیو، جزایر تروک، نیگاتا و کیوتو در نظر داشته‌اند. با این حال، مورد دوم که در ابتدا به دلیل ارزش نمادینش در اولویت بود، در نهایت به توصیه وزیر جنگ، هنری استیمسون که مشتاق حفظ یک "ژست فرهنگی" بود، رد شد.

یکی از افسران ارشد امنیتی پیشنهاد حمله به توکیو را داد، اما ایده او به سرعت رد شد؛ نه به دلایل اخلاقی یا سیاسی، بلکه به این دلیل که «بمب باید در جایی استفاده شود که عمق آبش برای جلوگیری از بازیابی آن در صورت عدم انفجار کافی باشد.»

دیگر افسران از یوکوهاما نام بردند، اما این پیشنهاد نیز پس از مشخص شدن اینکه این شهر «بهترین دفاع ضد هوایی» را در ژاپن دارد، کنار گذاشته شد. بمباران کاخ امپراتور در توکیو نیز به دلیل «ارزش نمادین بالای» آن رد شد، اگرچه در ارزیابی افسران علت ردش «فقدان اهمیت استراتژیک» بود.

در نهایت، هیروشیما انتخاب شد. این شهر، شهری با اندازه ای متوسط، اما یک مرکز نظامی و صنعتی مهم بود. به گفته آمریکایی‌ها، هیروشیما یک «انبار نظامی بزرگ» و «یک بندر صنعتی بسیار بزرگ بود که می‌توانست بخش زیادی از شهر را نابود کند، به خصوص که تپه‌های اطراف آن مانند حصار عمل می کرد و خسارات ناشی از انفجار را به شدت افزایش می‌داد.»

پس از هیروشیما، آمریکایی‌ها متوجه شدند که رهبران ژاپن هنوز تمایلی به تسلیم ندارند و آماده ادامه جنگ هستند. ترومن دستور داد که بمب دوم، سه روز پس از بمب هیروشیما، بر روی ناگازاکی انداخته شود.

برنامه‌ای برای استفاده از بمب سوم برای حمله به توکیو نیز وجود داشت، اما ژاپن سرانجام شش روز بعد، در ۱۵ آگوست ۱۹۴۵، تسلیم شد و پایان جنگ جهانی دوم را رقم زد.

چرا ژاپن؟

برخلاف آلمان که هرگز با سلاح‌های اتمی هدف قرار نگرفت، ژاپن دشمنی محسوب می‌شد که باید مورد حمله قرار می‌گرفت. برای ترومن و مشاورانش، بمب اتمی می‌توانست از یک تهاجم زمینی مرگبار (که برای نوامبر ۱۹۴۵ برنامه‌ریزی شده بود) جلوگیری کند و ژاپن را مجبور به تسلیم سریع کند. فشار استراتژیک شدید بود، زیرا اتحاد جماهیر شوروی به عنوان رقیبی بزرگ در منطقه ظهور می‌کرد و واشنگتن می‌خواست نفوذ آن را محدود کند.

علاوه بر این، همانطور که در یک یادداشت فوق سری آمده است، ژاپن دقیقاً به این دلیل "انتخاب" شد که اگر ژاپنی ها به بمب دسترسی پیدا کرده و آن را بازیابی می‌کردند، کمتر از آلمانی‌ها قادر به استخراج دانش مفید از آن و ساخت مجددش بودند.

آیا بمباران ضروری بود؟

از زمان بمباران اتمی تا کنون، این بحث همچنان داغ است: «آیا بمباران ضروری بود؟» آمریکایی ها مدعی اند طبق اطلاعاتی که با جاسوسی از جلسات امپراتوری ژاپن به دست آورده بودند، ژاپن با وجود خسارات گسترده، آماده تسلیم نبود. بنابراین، بمب اتمی، طبق دیدگاه آمریکایی‌ها، پایان درگیری را تسریع می‌کرد. اما سوال این است: پایان جنگ به چه قیمتی؟ این سوالی است که هنوز، پس از گذشت ۸۰ سال، همچنان بی پاسخ باقی مانده است.