کاسبی با توافق | چرا توافق ابراهیم به صلح در منطقه منجر نشد؟

به گزارش خبر فوری،  توافق‌های ابراهیم که در سال ۲۰۲۰ امضا شدند، به‌عنوان دستاوردی دیپلماتیک برای ایجاد روابط رسمی بین اسرائیل و چند کشور عربی از سوی برخی مورد ستایش قرار گرفتند، اما به گفته تحلیلگران، ادعاهایی مبنی بر اینکه این توافق‌ها صلح منطقه‌ای را به ارمغان می‌آورند، کاملا بی‌اساس بوده است.

صلح؟ کدام صلح

در سال ۲۰۲۰، توافق‌های ابراهیم با میانجی‌گری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و سه کشور عربی امارات متحده عربی، بحرین و مراکش را برقرار کرد. این توافق‌ها به‌عنوان «معاملات صلح» معرفی شدند و بعدها سودان نیز به این جمع پیوست. نتانیاهو اخیرا در نامه‌ای به کمیته نوبل، ضمن نامزد کردن ترامپ برای جایزه صلح نوبل، این توافق‌ها را «پیشرفت‌هایی تاریخی» توصیف کرد که «خاورمیانه را بازسازی کرده و گامی تاریخی به سوی صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای برداشته‌اند.»

با این حال، واقعیت منطقه با این ادعاها همخوانی ندارد. در حالی که نتانیاهو هفته گذشته در واشنگتن با ترامپ دیدار کرد، ارتش اسرائیل به بمباران ویرانگر نوار غزه ادامه داد و جنگ داخلی در سودان همچنان ادامه داشت. چند هفته پیش از آن، اسرائیل و ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کردند و ایران نیز با شلیک موشک پاسخ داد. نیروهای اسرائیلی همچنان در لبنان و سوریه حضور دارند، در حالی که جنگ‌های اخیر در این مناطق چند ماه پیش به پایان رسیده بود.

یک معامله تجاری به جای صلح واقعی

تحلیلگران معتقدند که توافق‌های ابراهیم اساسا بر دیپلماسی و تجارت تمرکز داشتند، نه حل درگیری‌ها یا رسیدگی به مسئله فلسطین! برخلاف ادعاهای مکرر ترامپ، نتانیاهو و دیگر مقامات آمریکایی و اسرائیلی مبنی بر اینکه این توافق‌ها «معامله صلح» بودند، هیچ جنگی بین اسرائیل و امارات متحده عربی، بحرین یا مراکش وجود نداشت که نیاز به صلح داشته باشد. این کشورها پیش از توافق نیز درگیری مستقیمی با اسرائیل نداشتند، بنابراین توافق‌ها صرفاً روابط رسمی را برقرار کردند، نه صلح واقعی.

الیوت آبرامز، پژوهشگر ارشد مطالعات خاورمیانه در شورای روابط خارجی، می‌گوید: «این توافق‌ها مشکلات لاینحل‌تری مانند وضعیت غزه را حل‌وفصل نکردند. سؤال واقعی این است که چقدر می‌توان در این زمینه‌ها پیشرفت کرد.» او معتقد است که در حالی که یک توافق موقت در غزه می‌تواند به آزادسازی اسرا و افزایش ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه منجر شود، دستیابی به یک توافق بلندمدت و دائمی درباره آینده کرانه باختری و دولت فلسطینی بسیار پیچیده‌تر است.

نادیده گرفتن مسئله فلسطین

یکی از انتقادات اصلی به توافق‌های ابراهیم این است که مسئله فلسطین را به‌طور کامل نادیده گرفتند. این توافق‌ها بدون مشارکت یا توجه به فلسطینی‌ها امضا شدند و هیچ اشاره‌ای به راه‌حل دو کشوری یا حقوق فلسطینی‌ها نداشتند. کشورهای عربی امضاکننده به‌ویژه امارات و بحرین، در ازای امتیازاتی مانند خرید تسلیحات پیشرفته از آمریکا یا به رسمیت شناختن ادعاهای مراکش بر صحرای غربی، روابط خود را با اسرائیل عادی کردند. این موضوع باعث شد که فلسطینی‌ها این توافق‌ها را به‌عنوان خیانت به آرمان خود تلقی کنند.  در همین حال، جنگ در غزه همچنان ادامه دارد و بیش از ۵۶ هزار فلسطینی، از جمله هزاران کودک، کشته شده‌اند. این درگیری‌ها، همراه با حضور نظامی اسرائیل در لبنان و سوریه و حملات اخیر به ایران، نشان‌دهنده نبود ثبات منطقه‌ای است که توافق‌های ابراهیم ادعا می‌کردند به دنبال آن هستند.

توافق مرده!

علی‌رغم خوش‌بینی اولیه، توافق‌های ابراهیم نتوانستند به کاهش درگیری‌های منطقه‌ای یا حل مسئله فلسطین کمک کنند. ادامه جنگ در غزه، تنش‌ها با ایران و حضور نظامی اسرائیل در لبنان و سوریه نشان‌دهنده پیچیدگی‌های حل‌نشده در منطقه است. راشل براندنبورگ، مدیر دفتر واشنگتن در مجمع سیاست اسرائیل، می‌گوید: «پیچیدگی بزرگ زمانی پیش می‌آید که بخواهید یک توافق موقت را به یک توافق دائمی برای آینده کرانه باختری و دولت فلسطینی گسترش دهید.»

علاوه بر این، پیشنهاد جنجالی ترامپ برای «انتقال داوطلبانه» فلسطینی‌ها از غزه و تبدیل این منطقه به «ریویرای خاورمیانه» با مخالفت شدید کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی، مواجه شده است. این طرح به‌عنوان پاکسازی قومی محکوم شده و چشم‌انداز عادی‌سازی روابط با عربستان را پیچیده‌تر کرده است.