واکنش فائزه هاشمی به موتورسواری زنان

 حدود ۲۰ سال پیش، زمانی که به ‌عنوان یک مطالبه عمومی از موتورسواری بانوان و چندی بعد، از دوچرخه‌سواری زنان صحبت کردم، طبق انتظار حملات زیادی دریافت کردم و این مطالبه تا مدت‌ها نادیده گرفته شد. اما اکنون و بعد از ماجرای مرگ مهسا و اعتراضات ۱۴۰۱ دیگر مطالبه نبود بلکه بسیاری از دختران جوان، میدان را به دست گرفته و سوار بر موتور، خود وارد عمل شدند. در حال حاضر دختران زیادی در خیابان‌ها مشغول موتورسواری هستند و در واقع این خود نشان‌دهنده این است که بانوان به‌خوبی قادر به رانندگی موتور و دفاع از حق تضییع شده خود هستند. 

 البته تحولات اجتماعی غالباً از طرف مردم و قبل از تغییرات قانونی رخ می‌دهند. به عبارت دیگر جامعه به خصوص زنان از مسئولان پیش هستند. موتورسواری بانوان نیز یکی از این موارد است که بعد از مدتی دوباره مطرح و دولت هم در حمایت از آن وارد عمل شده است.

خانم مهاجرانی، سخنگوی دولت‌ در گفت‌وگویی ضمن حمایت از موتورسواری بانوان اظهار کرد که مشکلی از نظر قانونی برای موتورسواری زنان وجود ندارد و پلیس نیز با این اقدام موافق است. (نقل به مضمون) اما برخلاف نظر خانم مهاجرانی، طبق تبصره ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات مصوب ۱۳۸۹ «صدور گواهینامه موتورسیکلت «برای مردان» به عهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است». یعنی عبارت «برای مردان» در این ماده، مشکل اساسی است. 

 در گذشته نزدیک با شکایت بانویی، ‌دیوان عدالت اداری در رای اولیه خود صدور گواهینامه موتور برای زنان را بلامانع اعلام کرد اما در رای تجدیدنظر و احتمالاً با توجیه قضات، این رای باطل شد. با این حال در شرایط جدید و بروز تحولات مثبت اجتماعی، موتورسواری دختران در حال افزایشی چشمگیر است.

رئیس پلیس نیز در حمایت از این امر، درباره احتیاط و دقت بانوان در رانندگی با موتور و نبودن مشکل، اظهاراتی داشته است. نکاتی که مورد توجه دلواپسان و مخالفان موتورسواری بانوان و یا زین‌سواری زنان به عمد مورد توجه قرار نمی‌گیرد تا نشان دهند، مرغ آنان همچنان یک پا دارد‌ فراوان است، از جمله:

از نظر فقهی نشستن زنان بر ترک تاکسی موتوری‌ها که جزو محارم هم نیستند به امری عادی و روزمره تبدیل شده است. عجبا که این امر از نگاه اینان به عنوان یک امر حرام تلقی نشده و بر آن چشم بسته‌اند.

همچنین وجود روایتی از پیامبر اکرم که فرمودند: «به فرزندان خود سوارکاری، تیراندازی و شنا بیاموزید». این جمله اشاره به آموزش مهارت‌های روز به فرزندان، چه دختر و چه پسر دارد. اسب مرکب آن زمان است و موتور و دوچرخه مرکب این زمانه که در هر سه «زین‌سواری» که مشکل اصلی دلواپسان است، وجود دارد.

از منظر اقتصادی موتورسواری بانوان می‌تواند، فرصت‌های شغلی جدیدی برای آنان به‌وجود آورده و زنان به‌عنوان راننده تاکسی‌موتوری، پیک‌های موتوری،‌ آموزشگاه‌های موتورسواری و… مشغول به کار ‌شوند. از منظر زیست محیطی و بحران‌های شهری در کاهش ترافیک، آلودگی هوا، ‌مصرف سوخت و… استفاده از موتور به جای ماشین توسط زنان، تاثیراتش قابل انکار نیست.‌ از منظر عرفی و اجتماعی اکنون موتورسواری خانم‌ها، امری جا افتاده و مقبول است.

از نگاه سلبی با توجه به قانون غیرکاربردی، ناعادلانه و غیرمنطبق با مطالبات زنان، شرایط روز و حتی دین اسلام،‌ قانون‌گریزی به حق دختران و نافرمانی مدنی آنها که مبتنی بر درک اجتماعی و فهم جنسیتی درست است باید برای قانون‌گذاران و مجریان قانون، قابل تامل بوده و به دنبال رفع موانع و تبعات منفی آن باشند. 

 بدین ترتیب سازمان زنان حزب کارگزاران سازندگی ایران نیز پیشنهادی برای ارائه به دولت با هدف رفع مانع قانونی برای صدور گواهینامه موتور برای زنان تدوین کرده است. این طرح بر لزوم حذف عبارت «‌برای مردان» از تبصره ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات ۱۳۸۹ تاکید دارد و در تلاش است که فرآیند قانونی این اصلاح حقوقی در به‌روز کردن قوانین و هماهنگ با شرایط اجتماعی و مطالبات جامعه انجام پذیرد. 

 در نهایت آنچه که باید دهه‌ها پیش محقق می‌شد به دلایلی عمدتاً سیاسی، تفاسیر غیرمعتبر دینی و تنگ‌نظری‌های شخصی به تعویق افتاده است. حال که امروزه دولت دریافته باید این مشکل برطرف شود،‌ امیدوارم بدون تعلل شاهد اجرایی شدن و به نتیجه رسیدن این نیاز به حق دختران و زنان کشورمان باشیم.