کشتار مسلمانان روهینگیانا، فرصتی تلخ اما استثنایی برای وحدت

درحالیکه کشتار مسلمانان روهینگیانا در میانمار ادامه دارد، سران کشورهای مسلمان یک به یک این نسل کشی غیر انسانی را محکوم کرده اند. شاید این اولین بار در تاریخ معاصر اسلامی باشد که همه‌ی مسلمانان بر سر یک واقعه اتفاق نظر دارند. گزارش زیر تحلیلی از این جریان و نقشش در اتحاد کشورهای اسلامی است

روهینگیانا، میراث زخم خورده‌ی اسلام

مردم مسلمان روهینگیانا که حدود 4 درصد کل جمعیت میانمار را تشکیل می‌دهند. بخش عظیمی از آنها را مسلمانان مهاجری تشکیل می‌دهد که در قرون طلایی اسلام از سرزمینهای خاورمیانه و شمال آفریقا مهاجرت کردند و بعد از عبور از سرزمین طلایی هند، در میانمار دست به تشکیل خانواده زدند. شاید با این تعبیر و با فرض صحت این گفته، خیلی بی راه نباشد که روهینگیانا را میراث تمدن اسلامی بدانیم. میراث تاجران فرهیخته و دانشمندان کنجکاوی که دل به دریای ناشناخته طبیعت می‌زدند تا جهان را بشناسند و از این طریق تمدن خود را به سرزمینهای دور انتقال دهند. روهینگیانا زاده‌ی چنین عصری است.

حالا همین میراث عصر درخشان اسلامی، همین یادگار مردان کنجکاو و بی ادعای مسلمان، دچار رنج و عذاب شده است. کشتار مردم مسلمان روهینگیانا حادثه ای نو نیست. این واقعه و جریان هم ریشه در تاریخ دارد. تقریبا از اواخر قرن 18 بود که با قدرت گرفتن برخی راهبان بودایی، کشتار و آزار مسلمانان آغاز شد. قرن 18 تقریبا همان قرنی است که غول استعمار به جان جهان و کشورهای مسلمان می‌افتد. امپراطوری بریتانیا و فرانسه از شرق و غرب دست به کشورگشایی های وسیع می‌زنند و قیامهای مردمی و ملی مسلمانان هم راه به جایی نمی‌برد.

از همین زمان به بعد کشتار مسلمانان این منطقه بارها و بارها تکرار شد. فقط در کشتار سال 1938 هزاران نفر کشته و حدود 100 مسجد ویران شدند. در کشتار سال 2001 و 2012 نیز صدها مسلمان کشته و خانه های بسیاری از آنها در آتش خشم بوداییان تندرو سوخت. کشتار اخیر نیز ادامه‌ همین کشتار فاجعه آمیز قبلی است. در هیچکدام از این کشتار سران کشورهای مسلمان هیچ اقدام و واکنشی نشان ندادند. آنها آنقدر سرگرم مشکلات کوچک و بزرگ کشورهای استعمارزده ی خود بودند که دیگر رمقی برایشان جهت رهایی مردم روهینگیانا از ظلم و ستم بوداییان میانماری باقی نمانده بود.

روهینگیانا، فرصت تلخ اما استثنایی

با این حال، قرون 18 و 19 به پایان رسیده است. کشورهای مسلمان یک به یک از زیر یوغ استعمار بیرون رفته‌اند. از انقلاب اسلامی ایران که طلیعه‌ای در دل مسلمانان جهان روشن کرد تا بیداری اسلامی که چندی پیش در کشورهای خاورمیانه رخ داد همگی نشانه‌های این اتفاق بزرگ بود. با وجود این، هیچگاه کشورهای اسلامی نتوانستند به یک اتحاد و انسجام رسیده و به معنای واقعی تبدیل به یک امت شوند چرا که سران و دولت های اسلامی در مسائل مختلفی دچار اختلاف بوده و هستند.

از موضوع فلسطین و غزه گرفته تا بحران داخلی سوریه و حتی جهت گیری نسبت به گروههای تندرو سلفی. به عنوان مثال، در مورد بحران سوریه، جمهوری اسلامی ایران و حزب الله لبنان یک رای و نظر دارند و ترکیه ، عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس یک ایده و نظر. در مورد بحران قطر نیز همین اختلاف نظر وجود دارد. ترکیه در یک سو قرار گرفته و مخالف تحریم قطر است اما عربستان و متحدانش در سویی دیگر. در برخی از این بحران ها و اختلافات ، کار به درگیری های نظامی نیز رسیده است و حتی این اختلافات را به اختلافات مذهبی و عقیدتی کشانده است.

در این آشفته بازار، شاید بتوان بحران میانمار را یک فرصت برای حل اختلافات دانست. فرصتی هر چند تلخ و گزنده اما استثنایی. شاید این بار این یادگار دوران شکوه تمدن اسلامی به داد مسلمانان برسد. خطه ای که حاصل جرقه‌ی تمدن اسلامی در اعصار طلایی خود است، اکنون از درد به خود می‌پیچد و مویه کنان از مسلمین یاری می‌طلبد و از قضا تمام مسلمانان نیز در مورد آن یک موضع مشخص دارند. ایران، ترکیه، قطر، عربستان سعودی و ... همگی کشتار اخیر مردم روهینگیانا را محکوم کرده و خواستار اقدام فوری علیه این نسل کشی شده اند.

رییس جمهور ایران، دکتر حسن روحانی در دیدار با روسای جمهوری ترکیه، ونزوئلا، آذربایجان، قزاقستان و ازبکستان بر ضرورت توجه جدی جهان اسلام به وضعیت آسیب دیدگان مسلمان و آوارگان منطقه روهینگیا میانمار تاکید کرده است. رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه درسخنرانی اخیرش به مناسبت نود و پنجمین سالگرد جشن پیروزی 30 آگوست در کاخ ریاست جمهوری در آنکارا بیان کرد که آغوش خود را به روی جنگ زدگان و پناهجویان مظلوم میانماری باز کرده است. سران سعودی نیز جنایات ارتش میانمار علیه مسلمانان را محکوم کرده اند. نماینده عربستان در سازمان ملل چندی پیش اعتراض دولت خود را نسبت به کشتار مسلمانان روهینگیانایی مطرح کرد.

شاید روهینگیانا تنها نقطه ای باشد که تمام سران مسلمان بر سر آن اتفاق نظر دارند. شیعه و سنی، فارس و عرب و ترک همه و همه این کشتار عظیم را محکوم می‌کنند. در دل این همه اختلاف رای و نظر، این منطقه کوچک در غرب بنگلادش می‌تواند نقطه ای باشد برای وحدت کشورهای مسلمان.

18