هزاران کامیون ایرانی معطل تغییر ناگهانی استاندارد سوخت افغانستان

حمید حسینی درباره ادعای استاندارد نبودن سوخت ایران گفت: ایران و افغانستان سال‌های زیادی در زمینه تجارت سوخت همکاری داشته‌اند، اما افغانستان در سال‌های اخیر به‌طور ناگهانی و بدون اطلاع قبلی استانداردهای خود را تغییر داده است.

وی توضیح داد: پیش‌تر استانداردهای بنزین و گازوئیل افغانستان سختگیرانه نبود و میزان سولفور بین ۷۰۰۰ تا ۱۰هزار پی‌پی‌ام مورد قبول واقع می‌شد. با این حال، این کشور ناگهانی استاندارد گازوئیل را به ۲۰۰۰ پی‌پی‌ام کاهش داده است و بسیاری از خودروهایی که در مرز یا مسیر بارگیری بودند، اکنون پشت مرزها مانده‌اند. به گفته حسینی، خریداران افغان کالا را بار کرده و در مرز گرفتار شده‌اند؛ حتی محموله‌های ترانزیتی از عراق نیز با مشکل مواجه شده‌اند.

حسینی افزود: در حال حاضر حدود ۳ تا ۴ هزار کامیون ایرانی بیش از دو ماه است که در این وضعیت بلاتکلیف مانده‌اند و نه اجازه ورود دارند و نه امکان بازگشت. وی تأکید کرد: افغانستان تنها پنج روز قبل از اجرای این تغییرات اطلاع داده، در حالی که دست‌کم دو ماه قبل باید خبر می‌داد تا قرارداد جدید بسته یا تولیدی انجام نشود.

سخنگوی اتحادیه فرآورده‌های نفتی همچنین گفت: بنزین نیز مشمول همین تغییرات شده و استاندارد آن از ۱۰ تا ۱۲ پی‌پی‌ام به ۲ پی‌پی‌ام کاهش یافته است. او خواستار ورود وزیر امور خارجه و استفاده از ظرفیت مذاکره و دیپلماسی شد و افزود: حتی بخش خصوصی باید فعال‌تر عمل کند، زیرا بخشی از این مشکل به رقابت‌های داخلی افغانستان برمی‌گردد. در این میان کشورهایی مانند ترکمنستان، روسیه و ازبکستان نیز واردات سوخت به افغانستان دارند و برای حفظ بازار خود، در رقابت با یکدیگر اختلال ایجاد می‌کنند.

گفتنیست، امروز خبری در رسانه ها منتشر شد که از توقف هزاران کامیون حمل سوخت پشت مرز افغانستان خبر می داد. این موضوع سال پیش نیز یک بار دیگر تکرار شده بود و تغییر ناگهانی استاندارد سوخت در افغانستان موجب شد تا صادرات بنزین پتروشیمی به افغانستان برای مدتی متوقف شود. استاندارد سوخت، به‌ویژه میزان سولفور در بنزین و گازوئیل، یکی از شاخص‌های کلیدی در تجارت انرژی بین‌المللی است. کاهش ناگهانی سقف مجاز سولفور، می‌تواند موجب حذف بخش بزرگی از تولیدکنندگان فعلی از بازار شود و زنجیره‌های حمل‌ونقل و صادرات را مختل کند.

ایران سال‌هاست بخش مهمی از سوخت افغانستان را تأمین کرده و این بازار برای بخش خصوصی و صادرات غیرنفتی اهمیت ویژه‌ای دارد. تغییرات اخیر افغانستان در شرایطی رخ داده که بسیاری از معاملات و قراردادها قبلاً نهایی شده بودند و مسیرهای لجستیکی فعال بودند، بنابراین اجرای فوری این استانداردها موجب توقف محموله‌ها و ضرر مستقیم به صادرکنندگان و حمل‌ونقل بین‌المللی شده است.

در سطح منطقه، رقابت کشورهای تأمین‌کننده سوخت مانند ترکمنستان، روسیه و ازبکستان، عامل مهمی در سیاست‌های وارداتی افغانستان محسوب می‌شود. چنین رقابت‌هایی می‌تواند به تغییرات ناگهانی مقررات، انحصارطلبی و حذف رقبای سنتی از بازار منجر شود؛ امری که نیازمند رویکرد فعال دیپلماسی اقتصادی و پشتیبانی وزارت خارجه از بخش خصوصی ایران است.